“Wij willen een fossielvrij leven mogelijk maken”
Vattenfall is met twee miljoen klanten een van de grootste energiebedrijven van Nederland. Het bedrijf investeert in Europa ongeveer 1 miljard euro per jaar aan hernieuwbare energieopwekking. “Er komt gewoon een keer een einde aan olie, steenkool en aardgas. We ontwikkelen op grote schaal hernieuwbare alternatieven.”
De duurzame missie van Vattenfall kan voor weinig mensen een verrassing zijn. Die is namelijk via commercials, abri’s en billboards breed gecommuniceerd: “Fossielvrij leven binnen één generatie”. Vattenfall heeft zakelijke en particuliere klanten in Nederland. Het bedrijf levert elektriciteit en gas (of warmte) aan twee miljoen huishoudens, en behoort daarmee tot de grootste energiebedrijven van het land.
Morele plicht
CEO Martijn Hagens van Vattenfall Nederland is ervan overtuigd dat zijn bedrijf een ‘grote bijdrage’ kan en gaat leveren om de wereld fossielvrij te maken. “De wereldbevolking groeit, de vraag naar elektriciteit groeit. Ik beschouw het als de morele plicht van het rijke westen om de kostprijzen voor duurzame energie te verlagen, zodat landen die minder te besteden hebben ook de transitie naar een groene economie kunnen maken. Windenergie is al interessant voor ontwikkelingslanden door de leercurve die het westen, maar ook China, heeft doorgemaakt. Voor wind op zee was tien jaar geleden een subsidie nodig van 100 euro per megawatt, nu is dat nul.”
Op de achtergrond speelt voor Hagens niet alleen het klimaatvraagstuk, maar is ook verantwoord omgaan met eindige grondstoffen belangrijk. “Er komt gewoon een keer een einde aan olie, steenkool en aardgas. Ook daarom moeten we op grote schaal hernieuwbare alternatieven ontwikkelen.”
Afscheid nemen van het oude
Die visie leidt tot ingrijpende beslissingen. “Als je fossielvrij wilt zijn dan moet je afscheid nemen van het oude. We hebben in Nederland onze kolencentrale gesloten en we hebben in Duitsland overeenkomsten gesloten met de stad Berlijn om ook daar onze laatste kolencentrales, die stadswarmte leveren voor 2030, uit te faseren en te vervangen met duurzame alternatieven.”
Afscheid nemen van het oude betekent investeren in het nieuwe. “We investeren één miljard euro per jaar in duurzame energieopwekking, met name wind op zee. Daarnaast bouwen we met InCharge één van de grootste laadnetwerken voor elektrische auto’s in Europa.”
Verduurzamen van productieprocessen
Ook is Vattenfall actief op de zakelijke markt, en werkt het samen met de industrie aan het verduurzamen van productieprocessen. In een joint-venture samen met het Zweedse staalbedrijf SSAB en mijnonderneming LKAB wordt in een startup fossielvrij staal geproduceerd. “Staalproductie is nu nog een heftig proces qua CO2-uitstoot. Als we dat fossielvrij kunnen maken, met de inzet van groene waterstof, dan heeft dat potentieel enorme impact.”
Ook maken turbineleveranciers het mogelijk om waterstof te gebruiken in een aardgascentrale. “Als je windenergie over hebt, kunnen we door middel van elektrolyse waterstof produceren. Als er geen wind is maar wel vraag, dan kunnen we met waterstof elektriciteit opwekken. Dat gaan we technisch mogelijk maken bij onze Magnumcentrale in de Eemshaven.”
Duurzame alternatieven
De grootschalige productie van groene waterstof is een technologie voor de langere termijn. “Dat zal pas na 2030 impact krijgen, maar als we waterstof tegen die tijd geïntegreerd willen hebben in ons energiesysteem, dan moeten we nu wel dit soort investeringen doen. We gaan waterstof wel nodig hebben, want met alleen wind en zon gaan we er niet komen.”
Op de particuliere markt ziet Hagens dat steeds meer gezinnen hun eigen huis willen verduurzamen. Maar willen ze er ook zelf in investeren? “We willen mensen sowieso voorzien van groene stroom en groen gas. We gaan de windparken op zee aan de Hollandse kust uitbouwen om ook het stroomverbruik van huishoudens te vergroenen. En met een bedrijf als Feenstra bieden we oplossingen als alternatief voor de gasketel, zoals een warmtepomp of een hybride warmtepomp. Als mensen zelf de investering niet kunnen doen, dan bieden banken daar tegenwoordig veel mogelijkheden voor, bijvoorbeeld via de hypotheek.”
Verduurzaming gebouwde omgeving
De verduurzaming van de gebouwde omgeving staat ook centraal in de Green Deal van Eurocommissaris Frans Timmermans. Europa wil grootschalig gebouwen laten overschakelen van fossiel naar groen, en gaat daar ook fors in investeren. “Op termijn moeten we afscheid nemen van aardgas. Maar we hebben nog wel tot 2040 of 2045 nodig om dat in Nederland voor elkaar te krijgen”, aldus Hagens. De meeste nieuwbouwhuizen krijgen al geen aansluiting meer op het gasnet. “De uitdaging zit in het verduurzamen van de bestaande bouw. Samen met woningcorporaties kun je in één keer woonblokken verduurzamen. Eerst isoleren, en dan nieuwe apparatuur zoals warmtepompen erin.”
Coronacrisis: impact op de energietransitie
De coronacrisis heeft stevige impact op de energietransitie, constateert Hagens. “Corona heeft geleid tot vraaguitval. Dat drukt de prijzen, ook van fossiele stroom. En dat maakt de concurrentiepositie van duurzame stroom lastiger. Maar dat is korte termijn. Op de lange termijn leveren duurzame investeringen nog steeds zowel financieel als maatschappelijk voordeel op. Met Vattenfall hebben we daarom in juni besloten om de bouw van een windpark op zee gewoon door te zetten. En we verwachten dat er uit de verschillende Europese en nationale herstelfondsen ondersteuning komt voor duurzaamheid.”
Het Nederlandse herstelfonds is generiek van aard, en nog niet specifiek gericht op duurzame projecten. Dat had volgens Hagens ‘wel iets groener gekund’. Het geld in het Europese fonds heeft wel deels een groen oormerk. Wat de Nederlandse overheid wel kan doen, is met fiscale regelgeving duurzame investeringen stimuleren. Hagens pleit voor het instrument van ‘willekeurige afschrijving’. Bedrijven beslissen dan zelf in welke termijn ze investeringen afschrijven. Als ze snel afschrijven, verschuift de belasting die ze moeten betalen naar een later moment. Dit geeft dan nu juist ruimte om meer te investeren. “We hebben een oproep aan de minister gedaan om die willekeurige afschrijving toe te staan, net als VNO-NCW en brancheorganisatie Energie Nederland. Die regeling is belangrijk, want we missen toch wat kansen nu om het herstel echt groen te maken.”
Als het aan Hagens ligt, zet de overheid ook subsidies en belastingvoordelen in voor huishoudens. “Het mes snijdt aan meerdere kanten. Want daarmee stimuleren we de vergroening van woningen, houden we de bouw- en installatiesector overeind, wat goed is voor de werkgelegenheid, en brengen we de CO2-emissies omlaag.”
