“NS ontwikkelen van bedrijf dat duurzame dingen doet naar duurzaam bedrijf”

De Nederlandse Spoorwegen krijgen het flink voor de kiezen in de coronacrisis. Toch wordt er niet getornd aan de duurzaamheidsambities. Die ambities zijn fors, en er is ook al veel bereikt. “Al onze treinen rijden op windenergie, volledig klimaatneutraal. En na twintig jaar worden onze treinen halverwege de levensduur gemoderniseerd en wordt 99 procent hergebruikt.”

De coronacrisis is de NS niet in de koude kleren gaan zitten. In mei meldde het bedrijf al dat het tot 2025 naar verwachting bijna 5 miljard euro aan omzet zal mislopen. “Dat bedrag hebben we niet als reserve”, vertelt Sacha Göddeke-Mulder, directeur duurzaam ondernemen bij NS. “We zullen daarom ook onze kosten moeten aanpassen.” Met een grote NS reorganisatie leidt dat tot een verlies van 2.500 banen.

Investeringskeuzes maken

“Mensen gaan structureel meer thuis werken, dat heeft blijvende impact op NS”, concludeert Göddeke-Mulder. “We schatten in dat we ergens tussen 2025 en 2030 weer op het oude niveau terugkomen.” Ondanks alles blijft de persoonlijke missie van Göddeke-Mulder intact. “Mijn missie is de NS te ontwikkelen van bedrijf dat met duurzame dingen bezig is, tot een duurzaam bedrijf.”

“Er wordt niet getornd aan de duurzame ambities”, zegt Göddeke-Mulder. “De raad van bestuur staat daar helemaal achter. Tegelijk gaat de investeringsruimte van het hele bedrijf drastisch achteruit. Gaan we investeren in de aanleg zonnepanelen of in een betere app voor reizigersinformatie? Voorheen kon het allebei. Nu is daar discussie over.”

Göddeke-Mulder gooit het daarom soms ook over een andere boeg. “Deze periode geeft aanleiding om te kijken of we meer energie kunnen besparen. Dan hebben we die zonnepanelen misschien niet nodig. Ik zeg tegen iedereen: kijk eerst of het niet met minder kan. Maar de bottom line is dat het moeilijker is om de doelstellingen te halen.”

Klimaatneutraal vervoersaanbod

Toch is Göddeke-Mulder optimistisch, en ze wijst erop dat de NS al grote stappen heeft gezet. “Al onze treinen rijden op windenergie, volledig klimaatneutraal. En oude treinen worden voor 96 procent gerecycled.”

De directeur duurzaam ondernemen stipt daarmee de twee hoofdpunten uit de strategie aan: een klimaatneutraal vervoersaanbod, en circulaire treinen.

Hoewel de treinen al 100 procent op duurzame elektriciteit rijden, is Göddeke-Mulder niet tevreden. “We zijn nu klimaatneutraal op jaarbasis. Vanwege de fluctuaties in aanbod van groene stroom, kan het op momenten voorkomen dat we rijden op stroom, die met fossiele brandstoffen is opgewekt. We zijn nu per saldo fossielvrij op jaarbasis, maar we streven ernaar om op elk moment CO2-neutraal te zijn, zodat er géén fossiele grondstoffen meer nodig zijn voor onze bedrijfsvoering.”

Op dit moment maakt NS dat waar gedurende 60 procent van het jaar. “Het streven is om in 2040 op 95 tot 100 procent te zitten”, aldus Göddeke-Mulder. De NS gebruikt een tweesporenbeleid om dat te bereiken: méér groene stroom opwekken, maar ook efficiënter omgaan met energie. “Samen met onze energieleverancier Eneco kijken we of we zonnepanelen langs het spoor kunnen aanleggen, of dat we dat beter op daken van kantoren of stationsgebouwen kunnen doen.”

Maar energie-efficiency is ook een thema. “Wij gebruiken 1 procent van de energie van Nederland, dus iedere besparing heeft echt impact. We kijken bijvoorbeeld of we de energie, die vrijkomt bij het afremmen van een trein, beter kunnen hergebruiken. Maar het gaat ook om simpele dingen, zoals het licht uitdoen als je weggaat.”

Hergebruik van oude treinen

Circulariteit is naast energiegebruik een pijler in het duurzaamheidsbeleid. “Het lukt ons om 99 procent van twintig jaar oude treinen te hergebruiken bij modernisering. En van veertig jaar oude treinen kunnen we al 96 procent van de grondstoffen recyclen”, zegt Göddeke-Mulder. “Ongeveer 85 procent van de materialen uit een oude trein wordt bij modernisering in nieuwe treinen hergebruikt. Circa 14 procent wordt gebruikt door sociale ondernemers, zo worden van vloerdelen nieuwe meubels en bouwmaterialen gemaakt. En Gispen, een fabrikant van kantoormeubelen, maakt van de plafonds van oude treinen nieuwe bureaus voor NS.”

Behalve fossielvrij en circulair ondernemen, wil NS ook ‘groen’ ondernemen. “Dat betekent dat we in 2050 positief willen bijdragen aan de biodiversiteit in Nederland. De NS heeft veel grond. We proberen de natuurwaarde zo groot mogelijk te maken, door bermen te beplanten met soorten die goed zijn voor insecten. Door minder asfalt en beton te gebruiken, en meer begroeiing aan te planten en ruimte te creëren voor regenwater. Je hoeft eigenlijk maar weinig te doen om impact te maken.”

Sociale impact

Naast dit alles wil NS ook een bedrijf vóór en dóór iedereen zijn. Dat wil zeggen dat alle stations en treinen toegankelijk zijn voor mensen met een beperking, en dat de medewerkers van de NS een afspiegeling zijn van de samenleving.

Duurzaamheid zit in de reflexen van Göddeke-Mulder. Maar de directeur duurzaam ondernemen is niet van mening dat duurzaamheid áltijd van doorslaggevend belang moet zijn. “We moeten het duurzame belang altijd meenemen in de keuzes die we maken. Dat betekent niet dat duurzaamheid in iedere beslissing de boventoon voert, want de financiën wegen ook mee.”