Reizen met het openbaar vervoer is een milieubewuste keuze. Hoe verleid je mensen om in de trein te stappen?
“Dat is een opgave van het hele bedrijf. We moeten met z’n allen een goed product neerzetten. Dat betekent een goede reistijd, goede vertrektijden en een goede prijs. Met flexibele kaartjes spelen we in op de behoefte van de reizigers. Dat geldt ook voor de OV-fietsen en de Greenwheels-deelauto’s, waarmee mensen het laatste stukje van hun reis kunnen afleggen. Het treinstation is maar zelden de eindbestemming.”
Volgend jaar gaat de prijs voor treintickets waarschijnlijk omhoog. Ben je bang dat mensen daardoor minder vaak de trein zullen pakken?
“Ja, daar ben ik wel bang voor. In transportkeuze speelt prijs een grote rol. Wanneer de auto met de trein wordt vergeleken, gaat het vaak alleen over de parkeer- en benzinekosten. Verzekeringen, onderhoud en de aanschafwaarde van de auto worden vaak niet meegenomen. Dan komt de trein duur uit de bus, waardoor mensen voor de auto kiezen. Neem je het hele kostenplaatje van de auto mee, dan is de trein een goedkopere manier om van A naar B te komen. Zelfs met een prijsverhoging.
Bij NS zouden we graag werk maken van prijsdifferentiatie, al kan dat alleen maar met politiek en maatschappelijk draagvlak. Het idee is dat we kaartjes buiten de spits goedkoper maken. Soms reizen mensen al buiten de spits op het moment dat ze een half uurtje eerder of later vertrekken. Wanneer we alle reizigers beter over de treinen kunnen spreiden, is dat prettiger reizen. Het is ook duurzamer: de bezettingsgraad tijdens de spits bepaalt namelijk hoeveel treinen de rest van de dag rondrijden. Is de piek heel hoog, dan betekent dat er veel lange treinen rondrijden, wat zorgt voor een hoog energieverbruik. Dat is zonde, want die treinen zijn het merendeel van de dag half leeg.”
De NS-treinen rijden veelal op windenergie, al is er nog fossiele back-up. Hoe vaak is die back-up nodig?
“In 30 procent van tijd is er geen wind en zon. Op die momenten gebruiken we nog fossiele brandstoffen. In 2040 willen we volledig fossielvrij zijn. Dat geldt voor de treinen, maar ook voor de stations en de kantoren. We kopen groene energie in en ook grond en gebouwen in eigendom van NS worden gebruikt om duurzame energie op te wekken. Op de daken van een aantal NS-onderhoudslocaties liggen bijvoorbeeld zo’n 3.000 zonnepanelen. Daarnaast zetten we in op energiebesparing. Wat we niet gebruiken, hoeven we ook niet op te wekken.”
Naast fossielvrij wil NS ook circulair ondernemen. Hoe ziet dat er in de praktijk uit?
“Ons motto is ‘afval bestaat niet’. Het betekent dat we zuinig zijn op materialen. Binnen de organisatie zetten we zoveel mogelijk in op onderhoud, levensduurverlenging en reparatie. Een goed voorbeeld zijn de VIRM-dubbeldekstreinen (Verlengd interregiomaterieel, red.). Na ongeveer twintig jaar rijden worden deze opgeknapt. Van de elektriciteitsdraden tot stoelen: we lopen alles na. Van de onderdelen wordt 86 procent gerepareerd, opgefrist en weer opnieuw in de trein gebracht. 13 procent krijgt een tweede leven in een ander product. Van oude bekleding van treinstoelen worden bijvoorbeeld tassen en schoenen gemaakt. Treinvloeren worden verwerkt in keukenblokken en tafeltennistafels. Groot materiaal wordt op de veiling verkocht aan andere bedrijven. Dat betekent dat we 99 procent van de materialen in die trein hergebruiken.”
Al begint écht circulair opereren volgens Göddeke-Mulder niet achteraf, maar vooraf. “Met NS hebben we aangestuurd op een materialenpaspoort voor alle treinen. Inmiddels zijn die er. Bij aanbestedingen vragen we het paspoort op, zodat we precies weten welke materialen er in treinen zitten en waar die vandaan komen.”
Veel mensen reizen met de NS, waardoor de organisatie regelmatig kritiek te verduren krijgt. Hoe ga je daarmee om?
“Dagelijks vervoert de NS 1,2 miljoen mensen. Dat is een enorm aantal. Samen met voetbal en het weer zijn we het meest besproken onderwerp in de krant. Het klopt, we komen lang niet altijd positief in het nieuws. Ik zie het zelf als een uitdaging. Leuk dat er wat te verbeteren valt. Wat mij betreft, hoort kritiek er ook bij. We zijn nu eenmaal een bedrijf met impact, een grote maatschappelijke speler. Ik vind het wel lastig als kritiek onterecht is. Reis je elke dag met de trein, dan weet je dat we echt niet zo vaak stilstaan. Ik zeg niet dat alles goed gaat bij de NS. Er valt nog genoeg te verbeteren, maar we zijn een bedrijf met goede ideeën.”
Waar zie je al dat je impact maakt?
“Ik ben er trots op dat alle stations toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Ook helpen we mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan betaald werk. We hebben een enorme wil om een sociaal bedrijf te zijn.
Een ander voorbeeld is het retailaanbod. Als NS willen we het plantaardige aanbod op de stations vergroten. We gaan reizigers niet vertellen dat ze geen broodje kroket mogen eten. Dat vind ik niet onze rol in de maatschappij. Maar met Kiosk, onze eigen winkelformule, zetten we in op een goed vegetarisch aanbod en rekenen we geen meerprijs voor koffies met havermelk. Op het hoofdkantoor gaan we wat verder en maken we bewuste keuzes als het gaat om onze leveranciers. Op die manier hebben we een aantal lokale, duurzaam producerende boeren uit de rode cijfers kunnen halen. Dat is een tastbaar resultaat.”
Zijn er uitdagingen waar je tegenaan loopt?
“Een heleboel! Ik ben nu druk met de CSRD-rapportage. Het is supergoed dat die er nu is, maar de implementatie vraagt veel tijd en andere skills dan we gewend zijn. Als organisatie zijn we transparant over onze duurzame ambities en hoe het gaat, maar de rapportage zelf moet ook aan bepaalde regels en data voldoen. Dat is een uitdaging. Tegelijkertijd word ik er enthousiast van, dit helpt de wereld verduurzamen.”
Met welke partij zou je in de toekomst graag samenwerken?
“Dan denk ik aan natuur- en milieuorganisaties. De Vlinderstichting heeft vorig jaar 45 van onze terreinen bekeken en aangegeven hoe we daar de biodiversiteit kunnen verbeteren. We hebben struiken gepland langs de perrons, inheemse bloemen gezaaid en insectenhotels en nestkasten geplaatst. Het zou leuk zijn om op termijn samen te kijken wat dit heeft opgeleverd.
Ik moet ook denken aan hogescholen en universiteiten. Studenten kunnen meedenken over de massaopslag van energie en hoe we onze treinen nog sneller kunnen maken, bijvoorbeeld door de luchtweerstand weg te nemen. Er is nog ontzettend veel mogelijk.”
Andere Changemakers:
- Changemaker Mirjam Schmüll opent deuren in de circulaire bouw: ‘Wanneer een weg doodloopt, ben ik altijd bezig met wat er wél kan’
- Changemaker Evelyn Brakema (Groene Zorg Alliantie): ‘Groot deel van Nederland kent de relatie tussen klimaatverandering en gezondheid niet’
- Changemaker Erik Does (Ekoplaza): ‘Biologisch eten duurder? Niet als je de toekomstige kosten meeneemt’
De Changemaker-serie wordt mede mogelijk gemaakt door Vattenfall en Vlerick Business School.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
