Nederland leunt op een fijnmazig netwerk van wegen, spoorlijnen, dijken en energienetwerken. Een vitale infrastructuur voor de samenleving, die wordt uitgedaagd door een serie razendsnelle veranderingen. Terwijl de wereld in rap tempo digitaliseert en de energietransitie in volle gang is, worstelen we hier met PFAS, stikstof, Europese regelgeving en dure grondstoffen. En wat te denken van het stroomnet, dat aan alle kanten piept en kraakt. Voor organisaties als ProRail, energiemaatschappijen, Schiphol en de waterschappen is het hollen om bij te blijven. Hun werk is de afgelopen tien jaar heel wat ingewikkelder geworden.
Vertraging met veel impact
“Als er ergens in de straat een nieuwe kabel moest worden aangelegd, dan zagen we dat voorheen al jaren van tevoren aankomen. Trad er in de uitvoering wat vertraging op, dan was dat niet erg. De hele planning schoof dan gewoon een beetje op”, vertelt Trudy Onland van Stedin. Ze is op dit moment nog operationeel directeur van de netbeheerder en wordt in mei de nieuwe CEO. “Nu er op veel plekken netverzwaring nodig is, gelden er heel andere spelregels. Ons werk is veel tijdkritischer geworden. Als we nu achterlopen, kan het zomaar betekenen dat een industrieterrein niet kan uitbreiden. Zo'n vertraging heeft veel meer impact dan voorheen.”
Mensen klaarstomen
Het voorbeeld van Onland schetst de nieuwe realiteit waar organisaties zoals Stedin mee moeten dealen. Dat vraagt om een andere manier van werken. Wat tot voor kort nog verkokerd wordt aangestuurd – spoor hier, waterbeheer daar – vraagt inmiddels om veel meer onderlinge afstemming. En dus ook om een andere manier van leidinggeven. Geïsoleerd werken blijkt niet meer van deze tijd. Meer dan ooit draait het voor managers om het verbinden van verschillende partijen en het creëren van gedeelde waarde. “Het is cruciaal dat we onze mensen hiervoor klaarstomen”, vervolgt Onland. “De complexiteit van ons werk is enorm toegenomen en dat vraagt om mensen die kunnen samenwerken, snappen wat er bij transities komt kijken en weten hoe ze nieuwe technologie kunnen toepassen.”
Publieke Infrastructuur in transitie
Speciaal voor leidinggevenden die werken in deze branche heeft Nyenrode Business Universiteit nu de leergang 'Publieke Infrastructuur in Transitie'. Hier worden de managers klaargestoomd om Nederland toekomstbestendig te maken. Initiatiefnemer van de opleiding is nlmtd. “Wij helpen organisaties met het maken van positieve impact, zodat ze kunnen bijdragen aan een duurzame planeet en betere samenleving”, vertelt co-founder Mike Hoogveld. “We zijn met ons advieswerk erg actief in de energietransitie. Van opdrachtgevers horen we dat ze worstelen met de snelle veranderingen. Dat gaat over zaken als digitalisering, duurzaamheid en innovatie. Dit bracht ons op het idee voor een nieuwe opleiding, speciaal bedoeld voor high potentials bij organisaties die actief zijn in het domein van de publieke infrastructuur.”
De één werkt bij Schiphol, de ander voor een energiemaatschappij, waterschap of ProRail. Breng de managers van dit soort organisaties bij elkaar en je ontdekt al snel dat ze tegen soortgelijke uitdagingen aanlopen. Hoe stellen we bijvoorbeeld een juridisch waterdicht contract op, zonder elke vorm van flexibiliteit te verliezen? Op welke manier kunnen we onze werkzaamheden slimmer plannen? Wat is ervoor nodig om nieuwe technologie sneller te adopteren? En zijn er partners met wie we samen kunnen optrekken?
Sneller inspelen op veranderingen
Bij de opleiding 'Publieke Infrastructuur in Transitie' komen dit soort vraagstukken uitgebreid aan bod. Zo krijgen de managers onder meer les in systeemdenken, persoonlijk leiderschap, verandermanagement en transitiekunde. “Traditionele organisatiestructuren zijn vaak star en traag. Flexibiliteit in denken en handelen stelt organisaties in staat om sneller in te spelen op veranderingen, zoals duurzame wetgeving en de opkomst van AI. Dit vraagt om leiders die adaptief zijn, experimenteren en een cultuur van wendbaarheid bevorderen”, aldus Hoogveld. “Bovendien is sturen op enkel financieel rendement niet meer voldoende. Moderne leiders kijken ook naar sociale en ecologische waardecreatie.”
Werken in ecosystemen
Verder is er veel aandacht voor – wat Hoogveld de cruciale factor voor de energietransitie noemt – ecosystemen. “Wij geloven erin dat organisaties meer bereiken als ze gaan samenwerken in deze ecosystemen. Dit betekent dat mensen van elkaar gaan leren waardoor ze uiteindelijk tot andere inzichten komen.” Voorbeeld is de WhatsApp-groep die op initiatief van de deelnemers in het leven is geroepen. “Daarin bespreken ze heel praktische zaken. Wat zijn de consequenties als je kantoorpersoneel tijdelijk inzet voor diensten in de operatie, werd er laatst door iemand gevraagd. Al snel volgden er heel nuttige antwoorden van managers van andere organisaties die dat vaker zo doen.”
Binnenkijken bij bedrijven
Onderdeel van de opleiding is ook binnenkijken bij andere bedrijven. Zo nam Stedin het initiatief voor een kennismiddag over cybersecurity en afgelopen jaar was er nog een werkbezoek bij Schiphol, een van de founding fathers van de leergang. Michiel van Goor werkt voor het projectbureau van de luchthaven en ook hij volgt de leergang 'Publieke Infrastructuur in Transitie'. “We zijn bij Schiphol bezig met grote projecten waaronder een renovatie, het verduurzamen van ons vastgoed en de bouw van een nieuwe pier”, aldus Van Goor. Hij ziet veel gelijkenissen met de uitdagingen waar zijn studiegenoten mee te maken hebben. “We behandelen allemaal een eigen casestudie en lezen elkaars strategieplannen.” Ook hij benadrukt het belang van ecosystemen. “Dit is in de leergang heel duidelijk naar voren gekomen. Waar het om draait is de kwaliteit van verbindingen tussen personen én de organisatie. Die is van wezenlijk belang om transitiestappen te kunnen maken. Ik probeer dat nu steeds meer toe te passen in mijn eigen werkomgeving, door actief het contact te zoeken. Alleen zo kun je de juiste verandering tot stand brengen.”
Als treffend voorbeeld noemt Van Goor het succes van Brainport Eindhoven, dat in de leergang uitgebreid aan bod is gekomen. Dit ecosysteem in Noord-Brabant is goed voor 25 procent van alle private R&D-uitgaven in ons land en genereert jaarlijks miljarden aan export. De regio blinkt uit in samenwerking, met bedrijven als ASML en NXP die nauw verbonden zijn met de TU Eindhoven. Mede hierdoor zijn er voortdurend technische doorbraken en komen er jaarlijks duizenden banen bij. “Wij staan met Schiphol voor grote veranderingen, onder meer op het gebied van verduurzaming. We kunnen echt iets leren van de manier waarop ze zo'n transitie in Eindhoven hebben aangepakt”, aldus Van Goor.
Change Inc. LABS
Wil je ook de overstap maken naar een duurzame wereld, maar kun je nog wat hulp gebruiken? Change Inc. LABS, in samenwerking met nlmtd, kan hierbij helpen. Benieuwd hoe? Kijk op Change Inc. LABS.
Dit artikel is gemaakt door een van onze expertredacteuren in samenwerking met onze partner nlmtd. Change Inc. werkt met partners die de klimaattransitie aanjagen. Zij kunnen cases presenteren waar anderen zich aan kunnen optrekken en zijn eerlijk over de uitdagingen. Niet één bedrijf is al 100 procent duurzaam, maar veel zijn onderweg. Dankzij ons partnermodel zijn onze artikelen gratis toegankelijk voor iedereen. Benieuwd naar hoe wij werken? Klik hier.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
