Diederik Samsom: ‘Het Europese bedrijfsleven moet waarmaken wat de politiek niet lukt’

Die boodschap verkondigde hij in Amsterdam tijdens het event Plant FWD. Waar kranten koppen met ‘Europees Parlement verwatert Green Deal’ en ‘Omstreden natuurherstelwet is uitgekleed compromis’, noemt Samsom het nog altijd een magisch plan. “Het overleefde niet één, maar twee grote crises: een pandemie en een oorlog. Dat is bijzonder. In hectische tijden verkondigen politici vaak de boodschap dat het milieu heel belangrijk is, maar dat er dringendere zaken spelen. En dan verdwijnt zo’n ecologisch plan in de onderste lade van een bureau. De Green Deal eindigde niet in die lade. Het kreeg juist extra tractie.”

Covid

Dat komt deels door diezelfde pandemie, meent hij. “Toen die drie weken aan de gang was, besloot de Europese Commissie dat we de economie weer moesten aanzwengelen. Het sterke punt van de Green Deal is dat het naast een ecologisch plan ook een economische strategie is. Die is hard nodig voor een continent dat verouderd, zowel de inwoners als de gebouwen, de bedrijven, de industrieën en de energievoorziening. De Green Deal speelt daarop in en overleefde Covid.”

Oorlog in Oekraïne

Twee jaar later startte Poetin de invasie in Oekraïne. “Een nieuwe, grote crisis die de Green Deal had kunnen stoppen. Dat gebeurde niet. Sterker nog: Europa werd na dertig jaar slaapwandelen wakker en kwam tot het besef dat we voor onze energievoorziening en gas afhankelijk zijn van slechts één persoon: Poetin. En dat terwijl we wisten dat hij geen vriendelijke bondgenoot was. We wisten het in 2000 toen hij Tsjetsjenië binnenviel. In 2006 toen hetzelfde gebeurde in Georgië. In 2014 toen hij de Krim annexeerde. Driemaal werden we gewaarschuwd en toch bleven we nieuwe gaspijpleidingen aanleggen. In 2022 kwam Europa eindelijk tot de conclusie dat we energie-onafhankelijker moeten worden. De enige manier om dat te bereiken, is met hernieuwbare energie.”

Businesscase voor biodiversiteit

Europa is inmiddels goed op weg om een eigen, schone energievoorziening op te zetten. Maar de Green Deal is ook bedoeld om de biodiversiteitscrisis aan te pakken. Volgens Samsom vormt die een grotere bedreiging voor toekomstige generaties dan de klimaatcrisis. “Het is pijnlijk om te beseffen dat maatregelen op biodiversiteit achterblijven. Er is een simpele verklaring voor het feit dat we met energie en klimaat al verder zijn. Die hebben namelijk een businesscase. Bijen en vogels niet. We moeten biodiversiteit een businesscase geven om het te redden.”

Dat kan door biodiversiteit te koppelen aan het emissiehandelsysteem. “In Europa is het geaccepteerd dat uitstoot een prijs heeft. Als je moet betalen wanneer je CO2-uitstoot, waarom kan het dan ook niet andersom? Dat je geld verdient wanneer je CO2 uit de lucht haalt en opslaat. Er zijn verschillende manieren om dat te doen, maar Moeder Natuur doet het al miljarden jaren en is er heel goed in. Wat we nodig hebben, is een systeem waarmee je geld kan verdienen wanneer je CO2 verwijdert. Er is nu één manier om geld te verdienen met een boom: het kappen en verkopen. Het zou beter zijn om geld te verdienen door het juist te laten staan en liever nog bij te planten.”

Dieet

Naast berekeningen en financiële modellen is er nog een mogelijkheid om de biodiversiteitscrisis tegen te gaan. En die manier ligt op ons bord. “Voor de biodiversiteit levert wat minder vlees en een verschuiving van rood naar wit al een enorme winst op. Door minder dieren te houden, reduceren we de uitstoot. We hoeven geen gigantische velden meer vol te zetten met veevoer. Uiteindelijk durfde de Europese Commissie dit niet op te nemen in de reductieplannen, want zo’n voorstel is controversieel en daardoor politiek gevoelig.”

Cyclus

Verandering komt dan ook niet vanuit de politiek maar vanuit de samenleving zelf. Hij neemt Greta Thunberg als voorbeeld. De activiste was pas 15 jaar oud toen ze besloot om te staken en aandacht te vragen voor klimaatverandering. “Als niet miljoenen scholieren haar voorbeeld hadden opgevolgd, was ze een opmerkelijk, Zweeds meisje gebleven. In plaats daarvan werd ze het startpunt van een beweging die leidde tot discussies en wetgeving omtrent klimaatverandering.”

“Thunberg is een zogenoemd hoogtepunt in de aandacht voor klimaatverandering. Een ander voorbeeld is de film A Convenient Truth”, vervolgt hij. “Het probleem is dat die aandacht in een soort cyclus gaat en na verloop van tijd weer verslapt. Het klimaat is nu niet top of mind. Wat dat betreft zitten we in een dal. Het goede nieuws: dat gaat weer veranderen. Ik kan niet zeggen op welk moment, maar die klimaaturgentie gaat omhoog. We moeten klaar zijn wanneer die piek komt. Als je dan nog een businessplan moet uitwerken of een techniek marktklaar moet maken, ben je te laat.”

Samsom ziet een grote kans voor het Europese bedrijfsleven. “Bedrijven moeten innoveren en waarmaken wat de politiek niet lukt, namelijk verandering afdwingen. Misschien is de politiek straks weer in vorm en beter in staat om vaart te maken met verduurzaming. Ik hoop het, maar we kunnen er niet op wachten. Zoveel tijd hebben we niet. Misschien concluderen we over 10, 20 jaar, dat de maatschappij begon, de politiek volgde, maar het bedrijfsleven het echte verschil maakte.”

Lees ook:

• Changemaker Jan Bot (Zepp.solutions) ontwikkelt waterstof-brandstofcelsystemen: ‘Er komt een enorme markt op ons af’
• Meer groen gas uit mest: pluimveehouders willen het over een paar jaar al doen in Moerdijk
• Bouwers en boeren werken in Friesland samen aan biobased huizen: ‘Duizend woningen gaan we makkelijk halen’