Overal ter wereld is klimaatverandering nu waarneembaar. De snelheid waarmee het klimaat verandert is niet eerder zo hoog geweest in de laatste tweeduizend jaar. Daardoor hebben we nu vaker te maken met extreem weer. De mens heeft een grote invloed op de opwarming van de aarde. En als er niets gebeurt om minder broeikasgassen uit te stoten, zijn sommige aspecten van klimaatverandering onomkeerbaar, en moet de hele wereld zich opmaken voor nog véél meer weersextremen. Het is een heel korte samenvatting van het nieuwe klimaatrapport (1000+ pagina’s) waar 234 wetenschappers aan meeschreven.
De Intergovernmental Panel on Climate Change, kortweg IPCC, is een groep wetenschappers die regelmatig publiceert over de stand van het klimaat. In 2013 publiceerde het voor het laatst zo’n omvangrijk klimaatrapport. Inmiddels kan het opwarmende effect van CO2 veel nauwkeuriger worden berekend. Dat levert een onheilspellend toekomstbeeld op: we krijgen meer en vaker extreme regen, intensere en frequentere hittegolven en steeds minder ijs op de noordpool. Dat zijn een paar concrete voorbeelden van wat de opwarming van de aarde met het klimaat doet. De meest waarschijnlijke temperatuurverwachtingen lopen uiteen van 1 tot 5,7 graden opwarming in 2100. Sowieso stijgt de temperatuur door tot het midden van de eeuw, ongeacht wat er gebeurt met de uitstoot van broeikasgassen.
Verklaar olie-, gas- en kolenbedrijven failliet
“Het laat de acceleratie zien van het probleem”, zegt Michel Scholte, oprichter van True Price (een stichting die de eerlijke prijs van dingen inzichtelijk maakt voor consumenten). “Dit is wat mij betreft de faillissementsverklaring van de olie-, gas- en kolenindustrie. Het koolstofbudget is op, en de honderd grootste fossiele bedrijven moeten in bijzonder beheer worden geplaatst. Net als de bank dat doet met bedrijven die bijna failliet zijn. Want kennelijk zijn we niet in staat de verslaving naar broeikasgassen voldoende te saneren.” Ook vindt Scholte dat landen ongekend grootschalig moeten investeren in herbebossing, herstel van ecosystemen die koolstof absorberen en preventie van verlies van klimaatregulatoren als de Amazone en de Arctische toendra. “Alleen als daar ook volop wordt ingezet, kunnen we de wereld nog redden.”
Lees ook de column van Change Inc.-hoofdredacteur Roy op het Veld, die ervan overtuigt is dat het bedrijfsleven het klimaatvraagstuk kan oplossen als de politiek de uitstoot van CO2 veel zwaarder gaat belasten.
Nederland is heel kwetsbaar, zegt Scholte, met al die grote uitstoters als Shell, Tata Steel en Dow Chemical in het land. Bovendien gaat de transitie die zij zelf kunnen inzetten niet snel genoeg. “De politiek heeft als enige het mandaat en de plicht om burgers te beschermen. Shell voelt zich slaaf van de consument. Daarom zeg ik: verklaar onderdelen failliet, daarvoor moet de overheid wel optreden. En natuurlijk gaat dit ver, en ik verwacht ook niet dat het uit de top in Glasgow die komende november is, gaat komen. En zelfs als daar voor politieke begrippen het maximaal haalbare gebeurt, voorkomen we die drie graden opwarming niet. Maar dit is echt een noodsituatie, ik hoop dat iedereen dat nu inziet.”
Impact maakt besluitvorming makkelijker
Ook Robert Metzke van Philips noemt het IPCC-rapport een ‘enorme wake up call’. “De wetenschappelijke conclusies zijn niet nieuw. Maar we hebben geen tijd te verliezen, we leven in een make or break-tijdperk”, aldus Metzke, die bij Philips verantwoordelijk is voor het wereldwijde duurzaamheidsbeleid.
Sinds eind 2020 gebruikt Philips 100 procent groene stroom en is het bedrijf ook CO2-neutraal. Philips legt zich tegenwoordig vooral toe op technologie voor de gezondheidszorg. “Als de zorgsector een land zou zijn, dan zou het de vijfde uitstoter van CO2 ter wereld zijn”, schetst Metzke. “Dus de zorg veroorzaakt mede de opwarming van de aarde. Maar klimaatverandering heeft door bijvoorbeeld de toenemende hittegolven ook weer grote impact op de gezondheid van mensen. We moeten laten zien dat klimaatbeleid, of het ontbreken daarvan, maatschappelijke impact heeft. Als we onder ogen zien wat de sociale en economische gevolgen zijn, dan wordt het makkelijker om beslissingen te nemen.”
Het ‘nauwe verband’ tussen klimaatverandering en gezondheid probeert Philips aan te pakken. Metzke: “Als technologiebedrijf kunnen we daar een enorme rol in spelen. We moeten de zorg duurzamer maken.” Philips investeert volgens Metzke miljarden aan productinnovaties en zoekt de samenwerking met partners, klanten en toeleveranciers om de hele keten te verduurzamen.
Optimistisch, maar niet blind voor gevaren
Maar is het IPCC-rapport aanleiding om méér te doen? “Ik ben van nature een optimistisch mens, maar dat betekent niet dat ik blind ben voor de gevaren van klimaatverandering. Het tijdvak om te handelen wordt steeds korter. We moeten herdefiniëren hoe nemen we beslissingen die iedereen ten goede komen. Mensen hebben zich altijd weten aan te passen. We moeten twijfelaars overtuigen. Als je mensen wil mobiliseren, dan moet je je stem laten horen. Wij als Philips willen laten zien dat het kan, dat je dingen in beweging kunt krijgen.”
Arthur Vermeulen, directeur windenergie bij Pure Energie, is ook van mening dat het IPCC-rapport een belangrijk signaal afgeeft. “We moeten álle registers opentrekken om CO2 te besparen. Want wat we nu doen is simpelweg niet voldoende.” Hoewel het bewustzijn - mede dankzij het nieuwe rapport - groeit dat menselijk handelen invloed heeft op het klimaat, is dat niet genoeg om bedrijven tot grootschalige veranderingen te dwingen. “Terwijl deze zomer op veel plekken in de wereld de impact van klimaatverandering zichtbaar werd. We kunnen er niet meer om klimaatverandering heen. Het is nu primair aan de politiek, op álle niveaus, om deze wetenschappelijk informatie om te zetten in stringenter beleid.”
We hebben geen tijd meer om te polderen
“Dat geldt ook voor Nederland, want als ik naar ons land kijk dan zijn we teveel aan het polderen en de kool en de geit aan het sparen. En daar hebben we geen tijd meer voor. Er zijn energiebesparingsprogramma’s, daar moeten we vol gas mee doorgaan. We werken aan de energietransitie, daar moeten we vol gas mee doorgaan. Op alle vlakken moeten we vol gas geven”, aldus Vermeulen.
Klimaatvoorzitter Ed Nijpels pleitte onlangs voor een noodwet om de aanleg van energie-infrastructuur te versnellen. Is dat een idee? Vermeulen: “Ja, dat is een goed idee. Maar de regionale energiestrategieën zijn juist bedoeld om lokale gemeenschappen te betrekken. Als je die nu meer gaat buitensluiten dan doe je daar weer afbreuk aan. Ik zou daar dus op in willen blijven zetten, maar de vrijblijvendheid van de (lokale) politiek om besluiten vooruit te blijven schuiven, zal er wel vanaf moeten.”
Praten over netto-nul-emissies is zinloos
“We hopen dat CEO’s die onderdeel van de oplossing willen zijn, dit rapport lezen en eindelijk de enige logische conclusie trekken: hun emissies moeten onmiddellijk drastisch omlaag”, zegt Mark van Baal van de activistische aandeelhoudersorganisatie Follow This in een schriftelijke reactie. “Praten over 'netto-nul-emissies' in 2050 is zinloos zonder onmiddellijke actie. Ze kunnen alleen meedoen aan de strijd tegen klimaatverandering met een radicale verschuiving van hun investeringen van fossiel naar duurzaam. Er is geen tijd meer voor de geleidelijke transitie die oliebedrijven graag willen. Als ze een geleidelijke transitie hadden gewild, hadden ze daarvoor moeten kiezen eind jaren tachtig, toen het IPCC werd opgericht. In plaats daarvan kozen ze toen voor het financieren van klimaatontkenning.”
Volgens Van Baal kan Shell niet blijven beweren een strategie te hebben die in lijn is met Parijs, omdat het zijn emissies dit decennium niet drastisch wil verlagen. “We hopen dat Shell onderdeel van de oplossing wordt.”
Dit rapport is overigens het eerste deel van de studie, waar de fysische klimaatwetenschap centraal staat, dus de temperatuurstijging en stijging van de zeespiegel. De andere delen gaan over de gevolgen en het tegengaan daarvan. Begin 2022 wordt dat deel gepubliceerd.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
