Change.inc

<p>Nordsol ontwikkelde een unieke technologie waarmee biogas efficiënt kan worden omgezet in bio-LNG. Deze technologie maakt het mogelijk om biogas, dat grotendeels bestaat uit CO2 en biomethaan, te zuiveren en af te koelen tot vloeibare bio-LNG, een schone brandstof die kan worden ingezet voor zwaar transport over de weg en het water.</p><h2>Onmiddellijke oplossing</h2>
<p>De missie van Nordsol is om de transportsector te verduurzamen en bij te dragen aan een fossielvrije toekomst. Volgens CEO Léon van Bossum biedt bo-LNG een onmiddellijke oplossing voor de reductie van CO2-uitstoot in zwaar transport en kan het moeiteloos worden geïntegreerd in de bestaande LNG-infrastructuur. Norsol wil bio-LNG op grote schaal toegankelijk maken voor de Europese markt en streeft ernaar om in de toekomst om de 100 kilometer een bio-LNG-installatie te realiseren.</p>

Nordsol

<p>Via het platform wisselen auto's, meubels, kleding en boeken van eigenaar. Zo dragen gebruikers van Marktplaats samen bij aan een wereld waarin mensen meer delen en minder verspillen.</p>

Marktplaats

<p>Beau-Anne Chilla leidt de klimaattak bij FORWARD.one. “Om het klimaatprobleem op te lossen, hebben we veel hardware-oplossingen nodig. Maar de durfkapitaalmarkt richt zich met name op software. Dat merkte ik al tijdens mijn vorige baan bij de impact-investeerder DOEN Participaties. De oprichters van zulke hardwarebedrijven hebben vaak veel moeite met het ophalen van geld omdat hun innovaties als kapitaalintensief worden gezien en financiers het eng vinden om geld te steken in iets wat ze niet helemaal begrijpen. Hierover was ik eens aan het klagen tegen een vriend van me, wiens start-up net gefinancierd was door FORWARD.one. Hij vertelde me dat FORWARD.one juist gespecialiseerd is in het financieren van hardware en dat ik eens met ze moest gaan praten. Dat heeft ertoe geleid dat ik de climate tech-afdeling mocht vormgeven.”</p>

FORWARD.one

<p>Met de kazen wil de Fryske laten zien dat mogelijk is om kaas te maken op een manier dat de bodem weer tot leven komt, de biodiversiteit terugkeert, <br />koeien een goed leven heeft en boeren een toekomstbestendig bedrijf kunnen runnen.</p>

de Fryske

<p>Elles Kempers is directeur van Het Goed. “We zijn een inclusieve organisatie die werkt aan de ontwikkeling van mensen met diverse achtergronden. Bij ons komen mensen binnen die soms lang thuis hebben gezeten, bijvoorbeeld door fysieke of mentale beperkingen. Ze willen graag meedoen, maar dat is niet zo vanzelfsprekend. We helpen onze werknemers werkervaring opdoen, zelfvertrouwen krijgen en daardoor structuur in hun leven. We zoeken werk bij de persoon, in plaats van andersom. Zo kunnen ze zich ontwikkelen in een domein waarin ze zich comfortabel voelen, of dat nu transport, horeca of sortering is. Het is mooi om mensen op die manier op te zien bloeien. Er zijn in totaal zo’n 1.850 medewerkers werkzaam bij Het Goed, een hele grote groep dus.”</p>
<h2>Dit moet anders kunnen</h2>
<p>Waarom motiveerde Kempers om directeur te worden? “Ik heb voorheen bij andere retailers gewerkt en vind retail een prachtig vak. Maar ik had altijd het idee: dit moet anders kunnen. We kunnen toch niet iedere keer nieuwe handel op de markt blijven brengen, dacht ik. Toen ben ik bij Het Goed aan de slag gegaan, waar ik niet direct als directeur begon. Ik vond het fantastisch om mijn vakkennis te gebruiken om aantrekkelijke winkels te maken met alleen maar gebruikte spullen.”</p>

Het Goed

<p>Blueplates is een innovatief taxibedrijf dat zich richt op het ondersteunen van zelfstandige taxichauffeurs met elektrische voertuigen en praktische tools. Het bedrijf biedt een flexibel deelmodel waarmee chauffeurs toegang krijgen tot hoogwaardige, emissievrije auto’s zonder de hoge investeringskosten. Daarnaast wil Blueplates hen in de toekomst voorzien van trainingen en informatiepakketten, zodat ze niet alleen beter presteren, maar ook meer trots en zelfvertrouwen ervaren in hun werk.</p>
<p>Met een focus op zowel ecologische als sociale duurzaamheid onderscheidt Blueplates zich in de taxibranche. Het bedrijf zet niet alleen in op de elektrificatie van zijn wagenpark, maar ook op het versterken van de positie van chauffeurs als trotse ondernemers. Door financiële en praktische barrières te verlagen, helpt Blueplates chauffeurs bij het opbouwen van een stabiele toekomst. Zo levert het bedrijf een essentiële bijdrage aan de verduurzaming van mobiliteit én de sociaal-economische waardigheid van taxichauffeurs.</p>

Blueplates

<p>Sinds de oprichting is duurzaamheid een kernwaarde van Dille &amp; Kamille. De woonaccessoires zijn gemaakt om lang mee te gaan en van natuurlijke materialen zoals hout, glas en riet. Op het moment van schrijven telt de keten 28 winkels in Nederland. Ook in België en Duitsland worden filialen geopend.</p>

Dille & Kamille

<p>“Kernafval is namelijk geen echt afval, want er zit nog veel bruikbare energie in”, vertelt CEO Kiki Lauwers. “Wij zetten het om in nieuwe energie en verkleinen daarbij het volume en de levensduur van het afval. Uiteindelijk levert onze reactor 100 megawatt aan elektriciteit of industriële hitte. Dat is best bijzonder, want er zijn eigenlijk weinig alternatieven om met een lage CO2-uitstoot industriële hitte te genereren. Ik denk daarom dat we kerncentrales hard nodig gaan hebben. Als Thorizon maken we ons daar hard voor en gaan we het gesprek over kernenergie aan. We moeten namelijk inzetten op álle CO2-vrije bronnen.”</p><h2>Veilig</h2>
<p>Het belangrijkste: de kernreactor van Thorizon is inherent veilig. “In onze kernreactor is gesmolten zout zowel de brandstof als het koelmiddel. Daardoor opereert de Thorizon One altijd onder lage druk, wat betekent dat radioactieve materialen zich niet kunnen gaan verspreiden. Bovendien corrigeert het systeem zichzelf. Op het moment dat de temperatuur in de reactor toeneemt, neemt de splijtingsreactie af. Het heeft een natuurlijke dempende werking. Daarnaast werken alle gesmoltenzoutreactoren met pompmodules. Als die pompen ermee ophouden, zakt het gesmolten zout naar beneden en is de reactor niet meer kritisch. Daarmee kunnen we ook het ergste scenario, een <em>station blackout</em>, afdekken.”</p>

Thorizon

<p>De oprichting van CCT is het resultaat van jarenlange ervaring met UPV-systemen. CCT laat zien dat een producentenorganisatie verder kan gaan dan enkel sturen op lage kosten. Het biedt een nieuwe benadering, waarbij maatschappelijke en milieudoelstellingen leidend zijn.</p>

Collectief Circulair Textiel

<p>“Wij converteren organische rest- of afvalstromen naar vetzuren via een fermentatieproces. Daarbij valt qua grondstoffen te denken aan agrarische bijproducten zoals aardappelschillen of restanten van suikerbieten, maar ook aan over-de-datum-producten van supermarkten of zelfs GFT. Via twee fermentatieprocessen, welke volledig natuurlijk zijn, converteren bacteriën deze reststromen naar een reeks aan vetzuren. Deze vetzuren zuiveren wij vervolgens en gaan we fractioneren. Zo kan elk afzonderlijk vetzuur in de daarvoor meest interessante markt worden toegepast. Momenteel verkopen we met name vetzuren in de diervoederindustrie als nutritioneel additief en in de chemische industrie voor verdere conversie naar geurstof.”</p>

ChainCraft

<p>Met deze technologie is SusPhos in staat waardevolle producten en een afvalvrij proces te creëren. Marissa de Boer is CEO en oprichter van het bedrijf dat al een pilotfabriek startte op de afvalwaterzuivering in Leeuwarden. Europa kijkt nieuwsgierig mee met het team van De Boer. In diverse landen wordt het verplicht om fosfaat uit afvalwater te recyclen.</p>
<p>“Hoe we nu met fosfaat omgaan is niet duurzaam noch toekomstbestendig. Ik denk dat wij met ons proces hier op globale schaal een verandering in kunnen en gaan brengen. We hebben al internationale opdrachten, maar eerst willen we de fabriek in Moerdijk operationeel hebben.”</p>

SusPhos

<p>Oorspronkelijk ontwikkelde het bedrijf de technologie voor de bandenindustrie samen met de Nederlandse investeerder Sequoia BV. Nu betreedt het dus de batterijmarkt.<br /></p>

CarbonX

<p>Advocates for the Future voerde eerder een succesvolle campagne tegen greenwashing-uitingen van MSC Cruises, een van de grootste cruisemaatschappijen ter wereld. De organisatie richtte ook haar pijlen op het Havenbedrijf Rotterdam, dat volgens de ngo niet genoeg werk maakt van de afbouw van fossiele activiteiten in de Rotterdamse haven.</p><h2>Positieve bijdrage</h2>
<p>Maikel van Wissen is oprichter en directeur van Advocates for the Future. “Ik geloof niet in één oplossing of één organisatie die het allemaal oplost. Ik denk dat wij als Advocates for the Future een positieve bijdrage kunnen leveren in aanvulling op de inspanningen van vele anderen. Als ik die overtuiging niet had, zou ik het niet doen. Of het de transitie zal versnellen? Het moet, want als we op deze manier doorgaan dan zijn de branden in Los Angeles en de overstromingen in Valencia nog maar een klein voorproefje van wat ons te wachten staat.”</p>

Advocates for the Future

<p>Holland Houtland werkt samen met verschillende netwerken van leveranciers, aannemers, co-makers, corporaties en overheden. Het publiceert gratis gouden gidsen met biobased bedrijven, organiseert trainingen voor bouwers, ontwerpers en opdrachtgevers. Het bedrijf werkt voor meerdere woningcorporaties, gemeenten, provincie, aannemers, banken en bouwbedrijven.</p><h2>Bouwtransitie</h2>
<p>“Dankzij dit soort initiatieven is de rijksoverheid de Nationale Aanpak Biobased Bouwen gestart en stelde die 200 miljoen euro subsidie beschikbaar om het gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren. Dit is een heel belangrijke stap om biobased bouwen een stimulans te geven bij de groeiende woningopgave. Ik werk aan die transitie. Als begeleider van een netwerk voor vernieuwers werken we aan de nationale aanpak om gemeenten, wooncorporaties en de bouwketen met elkaar te verbinden en te ondersteunen bij deze belangrijke verandering. Biobased bouwen is allereerst gezond bouwen, daarnaast is het snel, duurzaam en kan het binnen de stikstofnormen. Juist nu maken we zichtbaar dat biobased bouwen een versneller is van de woningbouw.”</p>

Holland Houtland

<h2>Windturbines met zonnepanelen</h2>
<div>Het Ibis Powernest-systeem bestaat uit een stalen module met verticale windturbines en dubbelzijdige (bi-facial) zonnepanelen op het dak, waarmee hoge gebouwen energieneutraal gemaakt kunnen worden.</div><div>Ibis Power bestaat sinds 2012 en won sindsdien 31 internationale prijzen voor zijn gepatenteerde uitvinding. Toch duurde het tot 2019 voor het bedrijf zijn eerste prototype op het dak van het Zadkine college in Rotterdam plaatste. Begin december 2024 nam de gemeente Den Haag het vijfde powernest in gebruik voor zijn kantoor aan de Fruitweg. In 2025 ziet het bedrijf de verkopen toenemen. </div><div><br /></div><div><br /></div><div><br /></div>

Ibis Power

<h2>Meer groente en peulvruchten op het bord</h2>
<p>HAK is een Nederlands bedrijf dat peulvruchten en groenten in pot en stazak produceert. Het werd in 1952 opgericht door familie Hak en het hoofdkantoor is sinds de oprichting gevestigd in het Noord-Brabantse Giessen. Het bedrijf wil met haar peulvruchten en groenten in pot en zak een plantaardig voedingspatroon stimuleren, want dat heeft een positieve impact op de gezondheid. Tevens stimuleert het bedrijf duurzame kringlooplandbouw waarbij de telers een compensatie krijgen voor hun duurzame inspanningen. Deze initiatieven vormen de basis van De Groene Keuken van HAK, zoals het bedrijf het zelf omschrijft. </p>
<p>Een gemiddelde Noord-Europeaan eet op dit moment slechts de helft van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groente, en één derde van de aanbevolen hoeveelheid peulvruchten. Meer groente en peulvruchten eten is niet alleen goed voor de gezondheid, het is ook goed voor de aarde: het heeft een kleine CO2-voetafdruk, zeker als het lokaal geteeld is. Peulvruchten zitten bovendien vol eiwitten, waardoor ze een goed alternatief zijn voor vlees.</p>
<p>HAK heeft daarom de missie om mensen te helpen meer plantaardig te eten: met verschillende producten en campagnes probeert het aan te sluiten op de routines van consumenten. </p>
<h2>Lokale teelt</h2>
<p>Minimaal 85 procent van de groente en peulvruchten van HAK wordt in een straal van 125 kilometer rondom Giessen geteeld. Niet alle exotische bonen kunnen geteeld worden in Nederland, maar het bedrijf experimenteert volop, waardoor het nu al kidneybonen in Zeeland kan telen. In 2020 kwam 25 procent van de grote kidneybonen van Nederlandse bodem, en dat wordt elk jaar verder opgeschaald. </p>
<p>De peulvruchten en groenten worden door HAK ‘geweckt’, met hitte en vacuüm, zodat het zonder conserveringsmiddelen lang houdbaar is. Ook heeft HAK de Nutri-Score van A tot en met E op haar verpakkingen geïntroduceerd, zodat de consument makkelijk kan zien of hij een gezonde keuze maakt, zonder daar de hele ingrediëntenlijst voor te moeten afspeuren. Sinds eind 2020 hebben alle groenten en peulvruchten van HAK een Nutri-Score A.</p>
<h2>On the way to PlanetProof telen en verwerken</h2>
<p>Om ook in de toekomst kwalitatief voedsel van dichtbij te kunnen telen is volgens HAK een omslag naar duurzame lokale kringlooplandbouw nodig. Het bedrijf zet grote stappen bij de verduurzaming van de teelt van de producten, via de ‘On the way PlanetProof’-certificering. Volgens HAK ‘op dit moment het meest optimale systeem als het gaat over de combinatie tussen verduurzaming, grootschalige lokale teelt en opbrengstzekerheid’. In 2021 hebben alle in Nederland geteelde groenten en peulvruchten (minimaal 85 procent van het assortiment) deze onafhankelijke certificering, als bewijs dat iedereen in de keten duurzamer teelt en verwerkt.</p>
<p>Het bedrijf breekt daarmee ook een lans voor telers, die volgens hen tekort komen in de keten. HAK heeft zich daarom gecommitteerd aan een compensatie voor de meerkosten van gecertificeerde On the way to PlanetProof gewassen. Om de telers tegemoet te komen en ze te motiveren om duurzamer te telen.</p>

<p>PostNL is het bedrijf dat voortkomt uit alle vorige incarnaties van Nederlandse postbedrijven. In die hoedanigheid zorgt het voor verzonden brieven en postkaarten. Maar het concurreert ook op de drukke markt van pakketbezorging. De PostNL-busjes zijn niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Het postbedrijf zet in op bezorging zonder uitstoot. Er komen dan ook steeds meer elektrische busjes en bakfietsen bij.<br /></p>

PostNL

<p>Heijmans bouwt en renoveert woningen, maar ook bijvoorbeeld ziekenhuizen of laboratoria en datacenters. Ook legt Heijmans wegen aan, bouwt viaducten, tunnels, sluizen en waterzuiveringsinstallaties. Daarbij horen ook werkzaamheden die te maken hebben met kabels, leidingen en energievoorziening.<br /></p>
<p>Heijmans bestaat bijna 100 jaar als bouwbedrijf in de breedste zin van het woord. Inmiddels telt het tegen de 5.000 mensen. In de bedrijfsvoering onderscheidt het zich door een innovatieve inslag, bijvoorbeeld in processen, materiaalgebruik en diensten. Heijmans wil een actieve rol spelen in de energietransitie, niet alleen door de eigen manier van werken, maar ook door de implementatie van nieuwe, duurzame concepten en producten.</p>
<p>Op die manier wil het bedrijf een gezonde leefomgeving creëren en bijdragen aan het oplossen van belangrijke maatschappelijke vraagstukken rondom schone lucht, wonen, mobiliteit en natuur. Heijmans’ strategie richt zich daarbij op veiligheid, het toevoegen van intelligentie in de vorm van sensoren (verslimmen) en verduurzamen. Dat laatst gebeurt bijvoorbeeld door duurzaam te ontwerpen en te bouwen. Met oog voor alternatieve energiewinning, efficiënt gebruik van energie, ruimte en materiaal. </p>

Heijmans

Bouw en infra

Advies en dienstverlening

Retail

Financiën

Energie

Transport en mobiliteit

Industrie & Chemie

Leiderschap

Circulaire economie

Technologie

Landbouw en voeding

Sluit je aan en versnel de duurzame transitie!

Léon van Bossum

Thumbnail Todays Change Makers Ricky Verkuyl blauw

Beau anne

Thumbnail Todays Change Makers Catharinus Wierda bruin

Elleskempers

Oliver Yeboah 2 2 Blueplates

Thumbnail Todays Change Makers Hans Geels bruin

Thumbnail Todays Change Makers Nicole Fried

20220603 pasfoto TH

Kiki Lauwers

Thumbnail Todays Change Makers Suzanne Debrichy

Todays Change Makers Kiki Hagen bruin

CEO Dick van Driel Ibis Power

Todays Change Makers Niels van Stralen

Todays Change Makers Marissa De Boer bruin

Changemaker Rutger Van Raalten

Todays Change Makers Maikel van Wissen bruin

Todays Change Makers Chantal van Schaik 1

Logo Vattenvall 2021 diap

HPVV5551 BE Wportal Roderick Glerum

Daan Versteeg

Lizzy Butink

Maren de Weerd

Wendeline Besier

Xander Slager

Martijn van Paassen

Roel Nozeman

Fred Bos

Julia van Boven

Jeljer Haarsma

Drees Peter van den Bosch

Peter Paul Weeda

Mariah Mansvelt Beck

Peter Molengraaf

Debby Slofstra

Erik van Houten

Irene Visser

Sabine Stuiver

Sheila Struyck

Leen Zevenbergen

Renco Schipper

Maarten van Dam

Jan Lenstra

Wendy de Jong

Jan Willem van de Groep

Marianne van Leeuwen

Finn McClain

Stephan Bredewold

Mark Hartmans

Sebastian Monteban

Joop Joost Hietbrink

Henk van Raan

Joost Wouters

Danielle de Nie

Thaddeus Anim-Somuah

Jacqueline van den Ende

Kika Buhrmann

Marloes van Heteren

Sanne Akerboom

Mirwais Momand

Rinke Zonneveld

Jaap Korteweg

Willem van Weede

Jeroen van de Ven

Sandra van Beest

Wim Betten

Quirine de Weerd

Chantal Schrijver

Johan Krijgsman

Danny Benima

Ika van de Pas

Savitri Groag

Danny Hoekzema

Marije Klomp

Samuel Beltman

Thibaud van der Steen

Marjet Rutten

Karina Tiekstra

Wim de Laat

Fleur Bakker

Eva Ronhaar

Christian Kampmann

Kadir van Lohuizen

Joost de Kluijver

Ellyne Bierman

Yasin en Tansel Kiliç

Stefan Evers

Vincent van der Holst

Christian de Jong

Evelyn Brakema

Mirjam Schmüll

Hanneke van de Vijfeijke

Misha Elkerbout

Mark Boode

Samira I. Ibrahim

Bas Timmer

Daniel Rosen Jacobson

Peter Paul Kleinbussink

Elisah Pals

Peter van der Reijden

Pol Knops

<p>Léon van Bossum is CEO van Nordsol, een technologiebedrijf dat biogas omzet in bio-LNG, een duurzame brandstof voor zwaar transport over land en water. Onder zijn leiding heeft Nordsol een unieke technologie ontwikkeld waarmee organisch afval en andere reststromen worden omgezet in bio-LNG, wat een belangrijk alternatief is voor fossiele brandstoffen in de transportsector. Van Bossum zet zich in om deze technologie wereldwijd op te schalen, met lopende projecten in meerdere Europese landen.</p>
<h2>Bio-LNG mainstream</h2>
<p>Uiteindelijk wil Van Bossum dat bio-LNG mainstream wordt in Europa, met fabrieken verspreid over het hele continent. Op die manier hoopt hij dat steeds meer transporteurs toegang krijgen tot deze duurzame brandstof en dus fossiele LNG kunnen vervangen. Voor Van Bossum gaat vooruitgang niet alleen om technologie, maar ook om het vormen van een sterke keten en samenwerking met partners die dezelfde duurzame droom delen.</p>

Erik Troost

<p>“De moraal van de circulaire economie is: hoe makkelijker je het maakt, hoe meer mensen aanhaken. Bij Marktplaats willen we drempels dus zoveel mogelijk wegnemen. Dit jaar hebben we de functie ‘direct kopen’ gelanceerd. Zoals de naam al zegt, kan een product op die manier meteen worden gekocht. Daarmee beperken wij het tijdrovende onderhandelen of via de chat vragen of een item nog beschikbaar is. Is direct kopen geactiveerd, dan is een item beschikbaar. Met deze functionaliteit hoeven mensen geen berichten naar elkaar te sturen om vervolgens weer te wachten op een reactie. De koper kan direct iets aanschaffen en betalen, waarna de verkoper een verzendlabel ontvangt en het kan opsturen. </p>
<p>Dat opsturen is bij grote items nog wat ingewikkeld. Bij meubels is transport een uitdaging, dus hoe krijg je het van A naar B. Om dat op te lossen, hebben we in de app een integratie gebouwd met de koeriersdienst Brenger. De afmetingen van het item weten we vaak al. Dat geldt ook voor de afstand die moet worden afgelegd, waardoor de prijs meteen inzichtelijk is. Dankzij de verzending via Brenger kan je meubels bijna op dezelfde manier kopen als dat je dat nieuw zou doen. Het is bijna net zo makkelijk, maar geeft een beter gevoel.”</p>

Rick Verkuyl

<p>“Ik geloof dat er binnen het bedrijfsleven twee manieren zijn om een duurzamere samenleving tot stand te brengen. Je kunt de grote vervuilers proberen af te bouwen en van koers te laten veranderen, of je kunt nieuwe, technische innovaties proberen op te schalen en tot nieuwe standaard te maken. Ik geloof heel erg in het tweede. Het vergt dat je goed nadenkt over hoe de wereld er over decennia uit kan komen te zien en op welke technologieën je dan moet inzetten. Het is ook enorm leuk werk om te doen. Het is een optimistische markt en je hebt veel met ondernemers te maken die een mooi plan hebben voor de toekomst.”</p><h2>Finance</h2>
<p>Chilla is van huis uit ingenieur, maar vond toch haar carrière in finance. Waarom? “Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in wat techniek voor onze samenleving kan doen. Tijdens mijn opleiding zocht ik al naar de meest technische insteek, en ik ben uiteindelijk afgestudeerd in de robotica en <em>control engineering</em>. Maar ik wist wel dat ik niet ingenieur wilde worden van beroep. Daarom was ik op zoek naar een manier om de techniek en het bedrijfsleven te combineren. Bij investeren komen die twee zaken heel erg mooi samen. Ik ben inhoudelijk bezig met nieuwe technologieën, maar alles wat we doen is wel bedrijfsmatig en economisch. Finance is voor mij de makkelijkste manier om met cijfers bezig te zijn in een bedrijfskundige omgeving.”</p>

Beau-Anne Chilla

<p>Eén van de dingen waar de ondernemer zich hard voor maakt, is meer biodiversiteit op het boerenland. “De vogel in ons logo is de grutto. Het is een boodschapper, een soort kanarie in de kolenmijn. Het vertrek of uitsterven van de grutto interpreteer ik als een duidelijk signaal. Er is te weinig voedsel beschikbaar en te weinig bescherming om te broeden. Voor mij staat de grutto symbool voor het huidige systeem en zijn tekortkomingen. Dat betekent niet dat we alles weg moeten gooien. De zuivelindustrie heeft zich ontwikkeld en er zit veel kennis en vakmanschap bij Nederlandse boeren. Die moeten we blijven benutten. Tegelijkertijd is er met de huidige aanpak geen ruimte meer voor weidevogels zoals de grutto. Dat moet anders. Met 20 procent natuur op het land geven we de weidevogels beschutting en veiligheid om te kunnen broeden. Op het andere deel van het land wordt niet geploegd, waardoor het bodemleven rijker wordt. Zo hebben vogels ook wat te eten, denk aan wormen. Het doel is om het boerenland weer levend te maken en geschikt voor de weidevogels.” </p>

Catharinus Wierda

<p>“In 2023 hebben we ruim 30.000 ton aan spullen ingezameld. Hiervan is 87 procent hergebruikt. Dit heeft geleid tot een CO2-besparing van 34.229 ton, vergelijkbaar met de CO2-opname van ruim 4,5 miljoen bomen. Dagelijks geven we aan 30.000 spullen een tweede leven, dit jaar in totaal zo’n 10 miljoen stuks. 2 miljoen daarvan is kleding. Ik heb ruim twintig jaar ervaring in de retailsector, maar ik heb nog nooit zo’n hoge omloopsnelheid gezien als bij Het Goed. Bij ons is het echt vullen, vullen, vullen. Die winkel moet vol!”</p><h2>Dit moet anders kunnen</h2>
<p>Waarom koos Kempers ervoor om directeur te worden? “Ik heb voorheen bij andere retailers gewerkt en vind retail een prachtig vak. Maar ik had altijd het idee: dit moet anders kunnen. We kunnen toch niet iedere keer nieuwe handel op de markt blijven brengen, dacht ik. Toen ben ik bij Het Goed aan de slag gegaan, waar ik niet direct als directeur begon. Ik vond het fantastisch om mijn vakkennis te gebruiken om aantrekkelijke winkels te maken met alleen maar gebruikte spullen.”</p>

Elles Kempers

<p>Oliver Yeboah, voormalig predikant en oprichter van Blueplates, heeft een unieke missie: de taxibranche verduurzamen met oog voor mens en milieu. Zijn bedrijf biedt elektrische taxi’s aan chauffeurs via een flexibel deelmodel en ondersteunt hen met tools om succesvol te ondernemen. Vanuit zijn achtergrond in theologie heeft Yeboah een scherp oog voor de menselijke kant van ondernemen. Hij streeft ernaar om chauffeurs trots te maken op hun werk en hen te helpen financiële onafhankelijkheid te bereiken.</p>
<p>Duurzaamheid is volgens Yeboah meer dan CO2-reductie; het omvat ook sociale rechtvaardigheid. Met Blueplates verlaagt hij de financiële drempels voor chauffeurs en geeft hen toegang tot elektrische voertuigen, trainingen en eerlijke werkvoorwaarden. Yeboah combineert een innovatieve aanpak met zijn vermogen om mensen te motiveren en te luisteren naar hun behoeften. Zijn visie is duidelijk: een taxibranche waarin zowel het milieu als de chauffeur centraal staan.</p>

Oliver Yeboah

Leon Dielen

<p>Duurzaam opereren is lastig voor winkelketen die nieuwe spullen verkoopt, zegt hij. Toch doet hij zijn best. “Wij zullen zelf nooit zeggen dat we duurzaam zijn. Wil je echt duurzaam leven, dan koop je bij voorkeur niks nieuws. Dan leen je spullen bij buren en vrienden of koop je tweedehands. Dat is het beste voor de aarde. Maar we zijn ook realistisch: mensen kopen nu eenmaal nieuwe spullen om het huis in te richten en leuker te maken. Dan willen wij een zo goed mogelijk aanbod hebben. Kwalitatief, tijdloos, voorzien van de juiste keurmerken en tegen een nog te begrijpen prijs. Daar zit altijd een spanningsveld. Je kan producten duurzaam maken wat je wil, maar als de prijzen <em>sky high</em> zijn dan bereik je ook niks. Het is dus balanceren op een aantal assen. Naast de duurzamere keuzes die er zijn, bijvoorbeeld lenen, willen we de <em>next best thing</em> zijn. Met onderhoudsadviezen en inspiratie geven we tips hoe mensen hun producten zo lang mogelijk kunnen behouden. Dat vinden we een taak voor ons.”</p>

Hans Geels

<p>Wat haar betreft mogen we nog veel meer peulvruchten eten. “De consumptie in Nederland ligt nog vrij laag als je het vergelijkt met landen in Azië en Zuid-Europa. Dat heeft met de eetcultuur te maken: de Hollandse keuken bevat van oorsprong veel aardappelen, vlees en groenten. Wat ik zie, is dat mensen in toenemende mate peulvruchten aan het ontdekken zijn. Door de opkomst van wereldkeukens, waar peulvruchten een natuurlijke rol in hebben, komen we er meer mee in aanraking. Toch moet het meer ingeburgerd raken. We eten nu zo’n één derde van de aanbevolen hoeveelheid peulvruchten. Veel mensen weten niet goed in welke gerechten ze bruine bonen of linzen kwijt kunnen. Inspiratie is belangrijk, dus we maken recepten en geven tips om de producten te bereiden. Confrontatie op de winkelvloer speelt ook een grote rol. Als mensen er niet tegenaan lopen, zullen peulvruchten niet snel in hun mandje belanden. We moeten bonen ook gewoon een beetje sexy maken. Ze hebben onterecht een stoffig en saai imago. Daarom doen we ons best om het wat spannender en interessanter te maken.”</p>

Nicole Freid

<p>“Sinds mijn studie, waar beton en staal centraal stonden, ben ik bezorgd over de impact van bouwmaterialen op onze leefomgeving. Al vroeg ben ik betrokken geraakt bij Cradle to Cradle, dat later de inspiratiebron is geweest van de circulaire economie. Na elf jaar bij Royal HaskoningDHV heb ik bewust de overstap gemaakt naar een bouwer, om dicht bij de fysieke materiaalstromen te zijn. In de business van Woningbouw en Utiliteit heb ik gewerkt aan circulaire projecten, waar efficiënt materiaalgebruik, het sluiten van materiaalstromen en verhogen van aandeel biobased materialen centraal stonden.”</p>
<p>”Sinds vorig jaar ben ik programma-manager duurzaamheid binnen Heijmans Utiliteit en verantwoordelijk voor de roadmap duurzaamheid naar 2030. Binnen deze routekaart ben ik verantwoordelijk voor de halvering van de absolute CO2-uitstoot binnen scope 3, het reduceren van drinkwaterverbruik met 30 procent en het verbeteren van biodiversiteit bij alle projecten. Ik stuur innovatieteams aan die op basis van diverse initiatieven samen met klanten en leveranciers bijdragen aan deze duurzame verandering. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor het onderwerp Resource Use and Circular Economy binnen de CSRD-werkgroep van Heijmans. Tot slot ben ik actief bij het Betonakkoord, Bouwakkoord Staal en het transitieteam Circulaire bouweconomie.”</p>
<h2>Duurzaamheidsdoel</h2>
<p>”Mijn droom is dat de mens in staat is om ook haar bouwwerken symbiotisch te integreren met de natuurlijke leefomgeving. Dat gebouwen, net als bomen, in staat zijn om te groeien en te krimpen zonder materiaalverspilling, CO2 kunnen opnemen, water schoner kunnen afvoeren, de bodem kunnen herstellen en biodiversiteit stimuleren.” </p>

Thijs Huijsmans

<p>“Wij ontwikkelen de Thorizon One, een gesmoltenzoutreactor die nucleair afval gebruikt als bron van energie. Kernafval is namelijk geen echt afval, want er zit nog veel bruikbare energie in. Wij zetten het om in nieuwe energie en verkleinen daarbij het volume en de levensduur van het afval. Uiteindelijk levert onze reactor 100 megawatt aan elektriciteit of industriële hitte. Dat is best bijzonder, want er zijn eigenlijk weinig alternatieven om met een lage CO2-uitstoot industriële hitte te genereren. Ik denk daarom dat we kerncentrales hard nodig gaan hebben. Als Thorizon maken we ons daar hard voor en gaan we het gesprek over kernenergie aan. We moeten namelijk inzetten op álle CO2-vrije bronnen.”</p><h2>Kernenergie nodig</h2>
<p>Volgens Lauwers kunnen we het ons niet veroorloven om kernenergie uit te sluiten van onze energiemix. “Als je kijkt naar de technologieën die nodig zijn om <em>net zero</em> te halen in 2050, bevindt meer dan een derde hiervan zich nog in een vroege fase. Nucleaire energie is daar één van, maar niet de enige. We weten dus dat we moeten innoveren om onze doelen te halen. De vraag is dan: kun je kernenergie daarbij uitsluiten? Als je kijkt naar de enorm stijgende vraag naar energie, de instabiliteit van het huidige systeem en de geopolitiek, denk ik niet dat we ons dat kunnen veroorloven. We moeten inzetten op alle kansen die we hebben. Als je met een team duidelijke doelen stelt en een technologie hebt die inherent veilig is, dan moet je tempo kunnen maken. Het is natuurlijk wel lastig om genoeg publieke acceptatie te krijgen, daar zitten verborgen kosten. Bij een lastig dossier als dit zal er altijd wel iemand zijn die het iets langer op het bureau laat liggen of ergens tussendoor afkeurt. Dus het komt uiteindelijk neer op de vraag: zien mensen dit als een valide alternatief?”</p>

<p>“In 2040 willen we ‘net zero’ zijn. Dan hebben we onze CO2-uitstoot met 90 procent verminderd. Dat geldt voor alle bedrijfsprocessen. Daar valt het bezorgen van brieven en pakketten onder, maar ook de data die we gebruiken en hoe we op kantoor de koffie drinken. Dat maakt de uitdaging alleen maar groter. Ons wagenpark zorgt voor de meeste uitstoot, maar er ligt een helder plan. Elektrificatie is daarin het belangrijkste. Waar elektrisch vervoer nog niet mogelijk is, maken we gebruik van biobrandstoffen. Daar kunnen we de uitstoot in ieder geval mee reduceren. We hebben al veel elektrische voertuigen rondrijden, van fietsen tot grote elektrische vrachtwagens. Iedere keer zetten we een kleine stap. Meer elektrische voertuigen vragen om meer oplaadpunten. Het moet dus met elkaar meegroeien. Grote vrachtwagens kunnen nog niet op elke hoek van de straat worden opgeladen. Bij kleinere bezorgbussen is dat wel het geval.”</p>

Suzanne Debrichy

<h2>Hoe vervuilend is de textielsector? </h2>
<p>“Zet je schrap, het is altijd nog erger dan je denkt. Er is op dit moment al genoeg kleding voor de komende zes generaties en toch blijven nieuwe items de markt maar overstromen. Elk jaar meer. Per jaar worden er tussen de 80 en 150 miljard kledingstukken op de markt gebracht. Daarvan wordt tot 40 procent niet eens verkocht, maar gewoon de markt opgepompt zodat er zoveel mogelijk aangeschaft wordt. Slechts 1 procent van al het textielafval wordt weer kleding.”</p>

Kiki Hagen

<h2>Nieuwe fase</h2>
<p>“We komen als bedrijf in een nieuwe fase. We krijgen steeds meer nieuwe projecten binnen in Nederland en België en de verkopen beginnen structureel te groeien”, zegt hij. “Ik ga ervan uit dat er eind 2025 zeker een stuk of tien Powernest-installaties bijkomen. In de komende jaren worden dat er nog veel meer.”</p>

Dick van Driel

<h2>Constante productie</h2>
<p>“Momenteel werken we met agrarische bijproducten uit de tarwe-verwerkende industrie en met groente- en fruitresten, waarbij we deze stromen vooral uit Nederland betrekken. Deze stromen zijn in Nederland maar ook wereldwijd gezien zeer goed beschikbaar, en vervoeren we nu naar onze fabriek toe. Voor onze nieuwe <em>full scale-</em>fabriek gaan we naast de fabriek van een grote agrifood-speler zitten, waarbij we een pijplijn tussen beide fabrieken aanleggen voor het verpompen van de reststroom om daarmee veel transport en kosten te vermijden.<em>”</em></p>

Niels van Stralen

<p>“Fosfaat is essentieel voor alles wat leeft. Wij hebben het nodig voor onze energie en krijgen het binnen via ons eten. Daarna komt het via het toilet in ons afvalwater terecht en wordt het niet gerecycled. Nu wordt het fosfaat onder andere uit fossiele mijnen gehaald. Ontzettend zonde natuurlijk om het fosfaat niet te hergebruiken. Wij hebben bij SusPhos een technologie ontwikkeld waarmee we dit fosfaat weer om kunnen zetten naar een fosfaatproduct dat direct als meststof gebruikt kan worden.”</p><h2>Eerste circulaire fosfaatfabriek van Nederland</h2>
<p>“Wij werken nauw samen met onze partner SNB (een slibverwerker, red.) aan de fabriek, die nu in de ontwerpfase zit. Voor het ontwerp worden wij ondersteund door het ingenieursbureau Bilfinger Engineering. Daarnaast werken wij samen met gemeentes en onderzoeksbureaus. De fabriek wordt gebouwd op de locatie van onze partner SNB. De fabriek zal 100 procent van het as van SNB verwerken en de geproduceerde producten zullen een fosfaatmeststof en een cementvervanger zijn.”</p>

Marissa de Boer

<p>Zijn doel: een onafhankelijke Europese toeleveringsketen. “Dat zijn we aan onszelf verplicht als we de doelen uit het Parijsakkoord willen halen.”</p>

Rutger van Raalten

<p>“Het idee is ontstaan vanuit mijn zorgen over de verslechterde leefbaarheid van onze planeet en wat dat voor onze toekomst en die van onze kinderen betekent. Ik had het gevoel dat ik niet stil kon zitten en dat ik met mijn achtergrond een positieve bijdrage zou kunnen leveren. Ik ben daarbij geïnspireerd geraakt door het werk van Urgenda, Milieudefensie en Mobilisation for the Environment. Ook heb ik mij laten inspireren door het werk van ClientEarth, een ngo in het Verenigd Koninkrijk waar circa 200 advocaten, onderzoekers en campaigners zich dagelijks inzetten tegen klimaatverandering. Zo'n organisatie kenden wij nog niet in Nederland. Met Advocates for the Future proberen wij, op onze eigen manier, een vergelijkbare juridische ngo op te bouwen.”</p><h2>Tools</h2>
<p>“Als advocaat leer je complexe vraagstukken snel te doorgronden en te vertalen naar een begrijpelijk en logisch narratief voor rechters, toezichthouders en beleidsmakers. De klimaatcrisis is uiterst complex en raakt aan verschillende maatschappelijke vraagstukken. Een ander voordeel is dat we jarenlang voor grote ondernemingen en overheden hebben gewerkt. Daardoor begrijpen wij goed wat er aan ‘de andere kant’ speelt. Wij kunnen dus goed inschatten met welke argumenten zij zullen komen als we een campagne starten.”</p>

Maikel van Wissen

<p>“Wat we vaak vergeten, is dat we enorm veel energie nodig hebben om onze gebouwen, huizen, infrastructuur te onderhouden, te koelen en te verwarmen. 11 procent van die uitstoot betreft het materiaalgebruik. Er is veel energie nodig om staal, cement, baksteen en beton te produceren en toe te passen. Voor het produceren van steenwol, voor isolatie, worden stenen gesmolten bij een hitte van 1.500 graden Celsius. De gesmolten lavastroom wordt weggeslingerd en door een grote ventilator weggeblazen waarna de lava stolt tot ragfijne draden. Iedereen kan bedenken dat dat enorm veel energie kost. Die hele energie-intensieve fossiele stap heeft biobased isolatiemateriaal van hout, hennep of vlas niet nodig.”</p><h2>Toegevoegde waarde</h2>
<p>“Ik help om kansen zichtbaar en realistisch te maken. Daarnaast bieden we ook praktische tools zoals een materialengids, ondersteunen een vezelhub voor nieuw plaatmateriaal, en een project om biobased bouwmaterialen te certificeren. Mijn team werkt nu aan een Biobased Academy waar acht Amsterdamse woningcorporaties samen met hun vastgoedonderhoudsbedrijven leren over biobased isoleren. Voor verandering is lef en moed nodig. Dat wil ik toevoegen. Ik vind het belangrijk om biobased te bevorderen en ik zet mij in voor de bouw-economie. Het gaat niet alleen om milieu-impact. Ook om geld, opdrachtgevers en investeerders.”</p>

Chantal van Schaik

Medeoprichter
Holland Houtland

Zoek een Changemaker