Zo wordt de duurzaamste kaas van Nederland gemaakt

Sinds een jaar staat op het erf van André Schilder (53) in Spierdijk een fonkelnieuwe stal. De kleuren grijs, wit en zwart maken dat het gebouw nauwelijks opvalt. De stal is gebouwd in dezelfde stijl als de klimaat neutrale kaasmakerij waar boerencoöperatie Cono haar Beemster kaas maakt. En dat is geen toeval. De stal op het erf van Schilder is samen met de coöperatie ontworpen, en wordt daarom ook wel 'de Cono stal' genoemd. Aan de ingang van de stal prijkt een logo van een koe met daaronder de naam van het bedrijf: André Hoeve. Niet naar hem, wel naar zijn oom vernoemd, vertelt Schilder. Toen zijn oom onverwachts overleed nam zijn vader de boerderij over. Sinds 2005 runnen zijn vrouw Jolanda en hij het bedrijf.

De term boerenbedrijf is hier op zijn plaats, want de André Hoeve is meer dan alleen een melkveehouderij voor zijn koeien. Het bedrijf is ook energieleverancier, kaaswinkel, horeca en zorgboerderij. Zes dagen per week komen verschillende groepen mensen, denk aan ouderen met dementie of mensen met een verstandelijke beperking. Ze voeren de kippen, verzorgen de pony’s, helpen op de boerderij, knuffelen de puppy’s, knutselen kerstpakketten of kletsen gewoon gezellig bij. Dat gedeelte van het bedrijf runnen Jolanda en hun drie dochters. André runt de melkveehouderij samen met zoon Stan, die de boerderij in de toekomst gaat overnemen.

Lees ook: Hoe Cono de gehele kaasketen klimaatpositief gaat maken

Energiepositieve stal

Cono klopte vijf jaar geleden aan bij Schilder omdat het energieverbruik per liter melk hoger dan gemiddeld bij de haar boeren was. “Dat komt door de verschillende bedrijfstakken op het erf,” zegt Schilder. Maar dat zorgde ervoor dat het balletje voor de Cono stal ging rollen. “Wij hadden hier een vergunning liggen, dat maakt het traject een stuk makkelijker.” De coöperatie wilde graag een nieuwe stal bouwen in dezelfde stijl als de kaasmakerij, vertelt duurzaamheidsmanager Grietsje Hoekstra. “En natuurlijk moest het net zo duurzaam zijn. Zo is het hout allemaal FSC-gecertificeerd, is de emissiearme vloer met gerecycled beton, en is de stal zo ingericht dat hij ook hoog scoort op dierenwelzijn.”

De stal is zelfs klimaat vriendelijk door de mono-mestvergister. Die neemt alle verse mest op, die via een verzamelkelder naar een verwarmde silo wordt geleid. Daar verwarmen ze de mest op 42 graden waardoor methaan (een 28 tot 34 keer sterker broeikasgas dan CO2, red.) ontstaat. Daarmee voedt het twee gasmonitoren. Die maken er stroom en warmte van, wat wordt geleverd aan de acht naastgelegen nieuwbouwhuizen. Een soort stadsverwarming, maar dan van de boer. En de mest die overblijft doet het goed als vervanger van kunstmest, omdat het veel sneller op wordt genomen door het gras. Schilder: “We zijn met specialisten aan het kijken of we met een kleine toevoeging op die manier ook van de kunstmest af kunnen.” Een circulaire oplossing.

Lees ook: Consument wil best meerprijs betalen voor biologisch, als hij begrijpt waarom

Caring Dairy programma

Een boer die zijn melk aan Cono levert moet extra stappen zetten op het gebied van duurzaamheid, biodiversiteit en dierenwelzijn. In 2008 richtte de coöperatie samen met ijsmaker Ben & Jerry’s het Caring Dairy-programma op. Daarmee wordt de boer geholpen om te verduurzamen. Als de boer dat doet krijgt hij een extra premie bovenop de melkprijs. In totaal zijn er 18 indicatoren. Per gehaalde indicator krijgt de boer er 5 cent per 100 liter melk bij. De indicatoren zijn bijvoorbeeld dat de melkkoeien ten minste 180 dagen per jaar buiten in de wei zijn. Dat het veevoer van eigen land komt. Of dat de stroom 100 procent groen is. Het idee is dat hoe meer vooruitgang de boer boekt, hoe hoger de beloning is. “De meeste boeren halen rond de 12 indicatoren, en doen dat in het continu verbeter programma allemaal op hun eigen manier”, zegt Nicole van Gorp, marketingmanager bij Cono. “Boer Elmer Kramer uit Assendelft verhoogt het bodemwaterpeil op een deel van zijn veenland zodat er minder CO2 de lucht in gaat. Voor hem is het mogelijk deze klimaatwinst in CO2 certificaten verzilveren in onze eigen keten.” En er zijn ook boeren die volgens Van Gorp juist bewust kiezen om het wat kleiner te houden, en klimaatvriendelijker te boeren. “Adri Schouten uit Nibbixwoud zet bewust in op kringlooplandbouw, waarbij alle grondstoffen op de boerderij gebruikt worden. Daardoor heeft hij minder voer van ver nodig.” Dat vindt Hoekstra het mooie aan Cono. "Dat iedere melkveehouder een eigen route uitstippelt, en samen met de organisatie de ambitie heeft om in 2030 in de hele kaasketen klimaatpositief te zijn."

Melkveehouder Schilder voldoet aan vijftien indicatoren van het Caring Dairy programma. Hij zet graag extra stappen om te verduurzamen, en dat komt vooral door zoon Stan. Aan hem wil hij het bedrijf zo gezond mogelijk doorgeven. Dat was ook de reden om in de gloednieuwe stal te investeren. “Anders was ik hier rustig 120 koeien blijven melken tot mijn pensioen”, zegt Schilder. Hij heeft daarom ook begrip voor boeren die ervoor kiezen om op hun eigen manier te verduurzamen. “Als je simpelweg de ruimte, middelen of opvolging niet hebt, is het knap lastig.” Omdat Schilder zelf niet naast Natura2000-gebied zit hoeven hij en zijn zoon zich geen zorgen maken over de toekomst. Met zo’n nieuwe stal en een goede melkprijs blijft er gewoon duurzame kaas uit de Beemster komen.