Omwonenden van een leliekweker in het Drentse Boterveen zijn naar de rechter gestapt om hun buurman te verbieden gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken. In een kort geding eisten ze dat de leliekweker onmiddellijk zou stoppen met het gebruik van pesticiden. De rechter stelt hen in het gelijk. De gezondheidsrisico’s die de omwonenden lopen, wegen volgens de uitspraak niet op tegen de inkomsten die de kweker uit zijn bedrijf haalt.
Opmerkelijk is dat de pesticiden die de leliekweker gebruikt door de overheid zijn toegestaan. Ook heeft de kweker allerlei extra maatregelen getroffen om te voorkomen dat gifstoffen in de omgeving belanden. Om het veld met lelies is een buffer met andere aanplant gemaakt, en de gewasbestrijdingsmiddelen worden met een speciale spuitinstallatie aangebracht die ervoor moet zorgen dat gifstoffen zich minder via de lucht verspreiden. Toch komt de rechter tot de conclusie dat het wekelijks bespuiten van de lelies een ‘onaanvaardbaar schadelijk effect’ kan hebben voor de gezondheid.
Lelies grootverbruikers pesticiden
Het kweken van lelies gaat gepaard met grote hoeveelheden gewasbeschermingsmiddelen. Volgens cijfers van het CBS is het het meest pesticide-intensieve gewas. Per hectare wordt er bij lelies gemiddeld 114 kilo bestrijdingsmiddelen gebruikt. Bij zetmeelaardappelen is dat bijvoorbeeld maar 12 kilo. De rechter stelt dan ook dat de kweker ervoor had kunnen kiezen om een gewas te verbouwen dat voor minder gifstoffen in het milieu zorgt. De rechter benadrukt dat in de beslissing meespeelt dat het gaat om de teelt van een siergewas - de uitspraak had anders kunnen uitvallen voor het verbouwen van voedsel.
Parkinson, ALS en Alzheimer
Uit tientallen onderzoeken komt naar voren dat er een verband bestaat tussen het gebruik van pesticiden in de landbouw en het ontstaan van neurologische ziektes zoals Parkinson, ALS en Alzheimer. Het RIVM noemt die link ‘plausibel’ en stelt dat meer onderzoek nodig is. Volgens de rechter zijn deze aanwijzingen sterk genoeg om burgers te beschermen tegen de schadelijke effecten van de pesticiden.
Wageningen Universiteit werkt op dit moment mee aan een groot internationaal onderzoek naar de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen in het milieu, dieren en mensen. Uit de eerste resultaten blijkt dat er 170 verschillende middelen in Nederlandse samples zijn aangetroffen. Met name het effect van ‘cocktails’ van verschillende gifstoffen op de gezondheid wordt op dit moment nog slecht begrepen. Het ontbreken van bewijs dat dit géén schadelijke effecten op de gezondheid heeft, grijpt de rechter aan om de lelieteler te verbieden gifstoffen te gebruiken.
Meer rechtszaken?
Het is niet duidelijk wat het gevolg van deze uitspraak is voor andere leliekwekers. De uitspraak lijkt wel te passen in een bredere trend om milieu- en klimaatbeleid via de rechter af te dwingen. Voorbeelden hiervan zijn het aanvechten van het stikstofbeleid door Mobilisation for the Environment (MOB) van Johan Vollennbroek en de klimaatzaak van Urgenda die de overheid verplichtte meer te doen tegen de uitstoot van broeikasgassen.
Lees meer:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
