Ferry Poppegaai werkte jarenlang bij grote koffiebedrijven. Tot het ging wringen. “Koffie is een prachtig product, maar voor de consumptie hier worden mensen elders uitgebuit. Daar had ik het over met een vriend. We dachten: dat moet toch anders kunnen? We hebben ervaring in deze industrie, een netwerk, een goed stel hersenen, geld: laten we een bedrijf starten dat meer geeft dan neemt.”
Dat werd We Wonder Company. Daar vallen de merken Wonder Beans en Wonder Leaves onder, die zich richten op eerlijke koffie en thee. “We verkopen producten waar iedereen van kan genieten. Wij verdienen er wat aan, de boeren verdienen er wat aan, terwijl de prijs een stuk lager ligt dan de grote A-merken.”
Tussenhandelaren de keten uit
Om dat voor elkaar te krijgen, haalt Wonder Beans de vele tussenhandelaren uit de keten. “Gemiddeld wordt koffie zo’n twintig keer verhandeld. Iedere schakel wil er wat aan verdienen en dat drijft de prijs enorm op. Wij kopen onze koffie direct in bij boerencoöperaties. Daardoor kunnen we een goede inkoopprijs betalen aan de telers en de verkoopprijs voor onze klanten laag houden”, aldus Poppegaai.
Die kortere keten leidt tot minder reisbewegingen. “Omdat koffie vaak van eigenaar verandert, gaat het van hot naar her. Tussendoor staat het vaak stil in warehouses. De koffiebonen die wij inkopen, komen per boot uit Peru en Oeganda en zijn er binnen vier weken. Na aankomst worden ze in Nederland fossielvrij gebrand. We streven naar een zo kort mogelijke tijd tussen het branden en het afleveren bij de klant, zodat de koffie vers is. Na het branden verouderd koffie namelijk snel.”
Leefbaar loon
De koffieprijzen zijn de afgelopen tijd flink gestegen, maar lokale boeren worden zeker niet rijk van hun handel. “Zo’n 46 procent van de kleine koffieboeren, die het merendeel van de productie voor hun rekening neemt, leeft onder de armoedegrens. Dat zijn 5,5 miljoen boerengezinnen. Dat is bizar, want leefbaar loon is een mensenrecht. Nu koffie steeds kostbaarder wordt, is het cruciaal dat de mensen die het verbouwen hier ook van profiteren.”
Daarom betaalt de ondernemer een leefbaar loon aan de boeren met wie hij samenwerkt. “Ik ken boeren die eerder nog niet de helft verdienden van wat wij ze geven. Zo’n laag salaris heeft grote gevolgen. Want wanneer boeren te weinig verdienen, moeten zij nog goedkoper en meer produceren om rond te komen. Ze grijpen naar kunstmest en goedkope pesticiden. Dat is schadelijk voor de mensen die op het land werken en waarschijnlijk ook voor de eindconsument. Door het grootschalige gebruik van pesticiden en het telen in monocultuur degraderen koffieplantages snel. De opbrengst en de kwaliteit van de koffie nemen af. Vervolgens zeggen de inkopers: de kwaliteit is lager, dus je krijgt ook minder geld. In die vicieuze cirkel bevinden veel koffieboeren zich.”
Biologische koffie
Door de boeren een goed loon te geven, krijgen ze de kans om duurzamer te telen. Zo zijn alle koffiebonen van Wonder Beans biologisch. “Dat betekent meer geld voor onze boeren, want biologisch gecertificeerde bonen leveren een meerprijs op. Ook hebben we gezien dat de oogst zo’n anderhalf keer hoger ligt. Ze bespuiten de producten en de grond niet meer, waardoor de opbrengst toeneemt. In mijn ogen zou biologisch de standaard moeten zijn. Toch is maar zo’n 7 procent van alle koffie biologisch.”
Oeganda
De biologische teelt is onderdeel van een regeneratieve koffieplantage die Wonder Beans in Oeganda realiseert. Daar moet de koffie die nu veelal in monocultuur wordt geteeld, plaatsmaken voor meerdere gewassen. “Naast koffie verbouwen de boeren ook bananen, maïs en honing. Dat is beter voor de grond, maar ook voor de koffie. De koffieplant is in feite een schaduwplant. Door bomen te laten staan creëren we die schaduw. Diverse plantages hebben meerdere voordelen: ze slaan bijvoorbeeld meer CO2 op en zijn beter bestand tegen klimaatverandering. Deze aanpak maakt boeren ook minder afhankelijk van één gewas. Op het moment dat de koffieoogst tegenvalt, hebben zij ook nog andere producten om te verkopen. Dat maakt het inkomen stabieler.”
Het project, waar ook de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) in investeert, richt zich daarnaast op de economische zelfstandigheid van vrouwen. “Veel van hen zijn financieel niet zelfstandig. In Oeganda willen we vrouwen in staat stellen om zelf een onderneming te starten en geld te verdienen. Dat doen we door hen financieel op weg te helpen en barrières weg te nemen. Zo regelen we kinderopvang en voor de oudere kinderen vervoer van en naar school.”
Ander model
De thee en koffie van We Wonder Company wordt verkocht aan zakelijke en particuliere klanten. “We leveren aan groothandels en direct aan kantoren en bedrijven. Consumenten kunnen onze producten via de website bestellen. De groei zit er goed in. Gelukkig worden mensen en bedrijven steeds bewuster. Die bewuste keuze hoeft niet eens duurder te zijn. We moeten naar een ander model toe met elkaar. De keten kan veel efficiënter. Een CEO heeft geen tientallen miljoenen aan bonussen nodig. We laten zien dat het gewoon mogelijk is om kwaliteitskoffie op de markt te brengen waarvoor iedereen fatsoenlijk wordt betaald. En dat tegen een scherpe prijs.”
Kennis delen
Poppegaai: “De manier waarop we koffieplantages ombouwen, is wetenschappelijk onderbouwd. Die kennis willen we met ander merken delen. Hetzelfde geldt voor onze inkoopstandaard: die hebben we ontwikkeld met experts, voldoet aan de Europese convenanten en is openbaar. We delen graag wat we weten zodat bedrijven die mee willen, mee kunnen. Er is 15 miljoen hectare aan koffie- en theeplantages in de wereld. Daar willen we allemaal regeneratieve boerderijen van maken. Dat kunnen we niet alleen.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
