Wanneer je een elektrische auto aan de laadpaal hangt, begint deze normaal gesproken direct op maximaal vermogen te laden totdat de batterij helemaal vol is. Dat lijkt handig, maar is het niet. Veel mensen laden op hetzelfde moment. Ze steken hun elektrische auto aan het eind van de middag in het stopcontact, om hem er de volgende ochtend weer uit te halen. Het gevolg: honderdduizenden auto’s die tegelijkertijd stroom vragen. Dat draagt bij aan verstoppingen op het elektriciteitsnet.
“De elektrische auto wordt nu vaak gezien als een probleem. Maar de EV kan juist een oplossing zijn van problemen op het stroomnet”, zegt Bob Niesing, business development manager bij Kia Nederland. Slim laden zorgt bij alle partijen voor een win-winsituatie, legt hij uit. Autorijders krijgen goedkopere elektriciteit en kunnen meer eigen zonnestroom gebruiken, netbeheerders worden geholpen met problemen rond netcongestie en energiemaatschappijen kunnen vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen, waardoor de levering van elektriciteit goedkoper wordt.
Spin in het web
Het Zuid-Koreaanse bedrijf lanceert binnenkort de Kia Smart Charge App, waarmee elektrische rijders hun auto eenvoudig slim kunnen opladen. De meeste elektrische Kia’s zijn hier al geschikt voor. “Als een auto via het internet verbonden is met onze cloud, kunnen wij hem op afstand aansturen”, zegt Niesing. “Onze app fungeert als een soort afstandsbediening. Door informatie uit te wisselen met energieleveranciers en netbeheerders, kan een optimaal laadschema uitgerekend worden.”
“De app is een spin in het web die allerlei energieproducten en -partijen aan elkaar verbindt”, vertelt Niesing. “Het is eigenlijk heel raar dat het moment waarop je je laadkabel inplugt, bepaalt wat je betaalt. En wat voor energie er in je auto gaat. Dat willen wij slimmer doen. Samen met netbeheerders en energieleveranciers kijken we wat het beste moment is om de auto op te laden. Dat doen we op basis van de drukte op het stroomnet. Hoe verhouden vraag en aanbod zich tot elkaar? Ook kijken we naar de tarieven en het energiecontract dat iemand heeft. Die informatie voegen we samen in een laadprofiel dat de auto aanstuurt. Zo start de auto op het juiste moment met laden.”
Volgens Niesing kan met een dynamisch energiecontract een besparing van zo’n 30 procent op de laadkosten worden gehaald. Bij een piek-dalcontract ligt de besparing rond de 10 procent.
Data verzamelen
Om alle mogelijkheden van slim laden te benutten, moet heel veel data verzameld en bij elkaar gebracht worden, legt Jorg van Heesbeen uit. Hij is chief business officer bij Jedlix, dat de techniek achter de app van Kia verzorgt. “Er zijn allerlei parameters waar je rekening mee kunt houden. Je kan een auto opladen als de stroom het goedkoopst is, als er onbalans op het net is, als de stroomopwek de minste CO2 uitstoot, of op zo’n manier dat je optimaal gebruik maakt van je eigen zonnepanelen. Het is de kunst om die mogelijkheden op een simpele manier aan de klant te presenteren.”
Maar al die verschillende doelstellingen kunnen elkaar soms ook tegenwerken. Zo is op het goedkoopste moment stroom afnemen niet altijd in lijn met de lokale belasting op het net. Het is de kunst om deze factoren goed samen te brengen, stelt Van Heesbeen. “Factoren zoals marktprijzen en de eigen opwek van zonnestroom zijn het eerste uitgangspunt, maar daarnaast nemen we ook informatie van netbeheerders over netcongestie mee.”
Voordelen voor de energiesector
Voor de energiesector zitten er grote voordelen aan auto’s die slim opgeladen worden, vertelt Olof van der Gaag. Hij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), en leidt een werkgroep die in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat slim laden stimuleert. “De grote hoeveelheid zon- en windstoom kan je door slim te laden veel beter opvangen in het systeem. Slim laden laat elektrische rijders meebewegen met de zon en de wind. Dat is voordelig voor de automobilist én voor de producenten van groene stroom, die een betere prijs voor hun product krijgen. En je zorgt ervoor dat duurzame elektriciteit gebruikt wordt, en niet wordt weggegooid.”
Nu gebeurt het regelmatig dat op piekmomenten met veel zonne- en windenergie, zonneparken en windmolens worden afgeschakeld om overbelasting van het net te voorkomen. Van der Gaag: “Uiteindelijk zorgt een betere afstemming van vraag en aanbod op de energiemarkt ervoor dat kolen- en gascentrales minder vaak aan worden gezet. Als we optimaal gebruik maken van groene stroom, hoeven we minder terug te vallen op fossiele brandstoffen.”
Batterij op wielen
“De elektrische auto wordt een batterij op wielen”, zegt Van Heesbeen. “Door slim te laden, geef je als autorijder aan hoe flexibel je bent. Wanneer heb je je auto weer nodig, en hoe vol moet hij dan zijn? De slim laden app zorgt ervoor dat dat geregeld is, en met de flexibiliteit wordt gehandeld op de elektriciteitsmarkt.” Dit bestaat uit het aansturen op gunstige tarieven, het voorkomen van netcongestie en het handelen op de ‘onbalansmarkt’, waardoor het elektriciteitsnet stabiel blijft.
Niesing: “We hebben straks een vloot van zo’n 30.000 auto’s die wij kunnen aanbieden op de elektriciteitsmarkt. Als er onbalans is op de stroommarkt kunnen wij die auto’s in- of uitschakelen om de onbalans te herstellen. Al die auto’s zijn virtueel aan elkaar verbonden en vormen een soort energiecentrale. Die je op het juiste moment aan of uit kan zetten, zoals ook met windmolens of gascentrales gebeurt.”
Voor het leveren van netcongestiediensten is op dit moment nog weinig geregeld. De NVDE is met de toezichthouder in gesprek over het bieden van kortingen aan consumenten die bewuster omgaan met hun elektriciteitsvraag. Dit zou via de netbeheertarieven moeten worden verrekend. Kia neemt hier een voorschot op door samen met Vattenfall een beloning voor deze netcongestiediensten te geven aan klanten die een slim energiecontract afsluiten.
Eigen stroom gebruiken
Een auto die slim laadt, kan ook rekening houden met wat eigen zonnepanelen opwekken. De panelen kunnen in een persoonlijk laadprofiel worden meegenomen, waardoor een groter gedeelte van de stroom in de auto zelf opgewekt is. In de toekomst is het mogelijk om die direct te integreren met de omvormer van de auto. Nu werken zulke systemen nog op basis van inschattingen die software maken over de opbrengst van panelen. Niesing: “In de app geef je aan wat het vermogen van je panelen is, in welke richting ze liggen en onder welke hoek. Op basis van weerdata kunnen we voorspellen hoeveel zonnepanelen per dag en per uur opwekken.”
De voordelen worden nog groter als meer apparaten aan elkaar gekoppeld worden in een zogenoemd Huis Energie Management Systeem (HEMS). “Zo’n systeem kijkt niet alleen naar je auto”, legt Niesing uit. “Maar ook naar je thuisbatterij, warmtepomp, zonnepanelen en andere slimme apparaten. Zo kan je heel precies bepalen hoeveel vermogen een huis nodig heeft. Die stroom haal je dan uit een auto of thuisbatterij. En op de momenten dat je energie overhebt, wordt het opgeslagen. Zo ontstaat een ecosysteem van aan elkaar verbonden apparaten.”
Ademruimte op het stroomnet
De maatschappelijke gevolgen van het overvolle stroomnet worden steeds meer voelbaar. In verschillende regio’s kunnen nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen geen elektriciteitsaansluiting meer krijgen. Auto’s slim laden creëert ademruimte op het stroomnet, laten verschillende onderzoeken zien. Door slim te laden kan de piekbelasting op het net met 40 procent teruggebracht worden. Dit effect is nog groter als auto’s bi-directioneel zijn en ook stroom terugleveren aan het net. De eerste auto’s die dat kunnen, komen nu op de markt.
Lees meer:
Dit artikel is gemaakt door een van onze expertredacteuren in samenwerking met onze partner. Change Inc. werkt met partners die de klimaattransitie aanjagen. Zij kunnen cases presenteren waar anderen zich aan kunnen optrekken en zijn eerlijk over de uitdagingen. Niet één bedrijf is al 100 procent duurzaam, maar veel zijn onderweg. Dankzij ons partnermodel zijn onze artikelen gratis toegankelijk voor iedereen. Benieuwd naar hoe wij werken? Klik hier.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
