Het is een huiveringwekkend scenario: als we de opwarming van de aarde geen halt toeroepen stijgt de zeespiegel zo erg dat het westen van ons land onderloopt. En zo vergezocht is dat scenario helemaal niet, laat onder andere Rutger Bregman zien in zijn boek Het water komt. Zelfs als we de opwarming van de aarde tot 2 graden weten te beperken, is er een reële kans dat het zeepeil 2 meter stijgt.
Toen Piet Briët en Joost Brinkman met elkaar bespraken wat dat zou betekenen – een kustlijn van Breda via Den Bosch, Utrecht, Hilversum, Harderwijk, Zwolle naar Groningen – bedachten ze een plan. Brinkman was kort daarvoor in contact gekomen met Samuel Beltman, medeoprichter van de stichting Cycling4Climate. Deze stichting wil de bewustwording rondom klimaatverandering vergroten en mensen aanzetten tot actie, met evenementen waarin duurzaamheid en fietsen centraal staan. Beltman: “We willen mensen in beweging brengen, op een positieve manier.”
Climate Classic
Het eerste wapenfeit van de stichting Cycling4Climate was een succesvol spinning evenement in 2019 in het centrum van Utrecht. Zo’n 200 deelnemers trapten in één dag zoveel mogelijk watts bij elkaar. Het verhaal over de nieuwe kustlijn en het idee achter Cycling4Climate kwamen samen in een tweede evenement: de Climate Classic. Een fietstocht van maar liefst 375 kilometer langs alle nieuwe ‘kustplaatsen’, van Breda tot aan Groningen. In 2020 vond de eerste editie plaats met 50 bekende en minder bekende Nederlanders. Voor de tweede Climate Classic op 14 juni verwacht Briët zo’n 500 deelnemers. “En uiteraard is alles helemaal corona-proof."
De fiets als metafoor
Volgens Beltman is de fiets het ultieme middel om klimaatverandering op de kaart te zetten. “Het is een prachtige metafoor. In één dag 375 kilometer fietsen in je eentje is niet te doen. Maar als we samen fietsen in een peloton, dan kunnen we die uitdaging aan. Zo werkt het ook met de transities waar we als maatschappij voor staan: naar duurzame energie, een circulaire economie en een duurzaam voedselsysteem. We moeten samen vooruit en dan kun je ook versnellen.”
"We willen mensen in beweging brengen, op een positieve manier."
Met de Climate Classic wil stichting Cycling4Climate de aandacht vestigen op klimaatverandering, maar wel op een positieve manier. “Ik denk dat het voor veel mensen moeilijk te beseffen is dat die nieuwe kustlijn er echt kan komen. Maar er zijn wetenschappers die daar een realistisch beeld van schetsen. Dat kunnen we heel concreet uitbeelden met deze fietstocht. En het is een manier voor mensen om in actie te komen, iets positiefs te doen”, zegt Beltman.
Bovendien is de fiets een belangrijk middel in de klimaattransitie. “Fietsen is gezond en het bespaart CO2-uitstoot. Bedrijven zouden dat veel meer kunnen stimuleren voor hun medewerkers.”
Schot in de roos
Wat de bewustwording over klimaatverandering betreft hebben de heren de tijd mee. Briët: “Het concept van Cycling4Climate blijkt een schot in de roos. De bewustwording is enorm groeiende en we zijn positief verrast over de interesse die we de afgelopen tijd hebben gehad voor onze ideeën.”
Toch zijn er ook signalen die de andere kant op wijzen. “Kijk naar hoe Nederland het doet in Europa, met de energietransitie bungelen we onderaan. Kijk naar de verkiezingsuitslag. En kijk naar wat het kabinet doet. In coronatijd wil iedereen het bos in en blijken we een ernstig tekort te hebben aan natuur. Maar het kabinet wil de verbreding van de A27 doordrukken, waardoor de natuur juist moet inkrimpen. In een tijd waarin er helemaal geen files meer zijn! Die dingen zijn lastig met elkaar te rijmen.”
Carbon commitment
Met bewustwording alleen lossen we het klimaatprobleem niet op. De mannen van Cycling4Climate willen dan ook meer dan alleen het verhaal vertellen en strijden voor een mooi doel. “We vragen deelnemers een carbon commitment te doen, zoals minder vlees eten of niet vliegen. En mensen die dat allemaal al gedaan hebben, kunnen deelnemen aan een crowdfunding om te investeren in een CO2-compensatieproject”, legt Brinkman uit.
De rol van het bedrijfsleven
Het is belangrijk dat ieder individu zulke stappen zet, vinden de heren, maar de grootste impact gaat komen van de bedrijven. Zijn zij zich wel voldoende bewust van hun rol in de klimaattransitie? Brinkman: “Covid-19 heeft het onderwerp weer bovenaan de agenda gezet, want het virus is natuurlijk een gevolg van hoe we met onze planeet omgaan. Tegelijkertijd zitten veel bedrijven nu ook in survivalmode. Zij denken alleen aan de dag van morgen, in plaats van tien jaar vooruit.”
"Met deze fietstocht kunnen we het scenario van die nieuwe kustlijn heel concreet uitbeelden."
Volgens Briët zijn eerlijke prijzen essentieel om te zorgen dat zowel de consument als het bedrijfsleven andere keuzes gaat maken. Van veel vervuilende producten wordt de prijs kunstmatig laag gehouden, waardoor duurzame ondernemers maar moeilijk kunnen concurreren. “Als we stoppen met het subsidiëren van vervuilende producten en ook de milieukosten in de prijs meerekenen, dan wordt het duurzame alternatief betaalbaarder en aantrekkelijker. Zo creëer je een gelijk speelveld. Daarin heeft de overheid een sleutelrol: zolang we het volledig aan de markt overlaten, zullen financiële prestaties de boventoon voeren.”
De norm veranderen
Dit jaar richt de Climate Classic zich dan ook niet alleen op individuele fietsfanaten, maar ook op bedrijventeams. Ook zij worden uitgenodigd een carbon commitment te doen. Beltman: “Het kunnen kleine of grote stappen zijn. Je kunt als doel stellen om in 2030 energieneutraal te zijn, inzetten op plantaardig voedsel, of fietsen stimuleren onder je medewerkers. Veel dingen zijn niet eens zo moeilijk of duur. We moeten gewoon de norm veranderen.”
Gelukkig zijn er genoeg bedrijven die daar al mee bezig zijn. Bijvoorbeeld netbeheerder Liander, de initiatiefnemer van het samenwerkingsverband Groene Netten. Hierin werken alle infrabeheerders samen aan het verduurzamen van het energienet. Bijvoorbeeld door het gebruik van nieuwe grondstoffen zoals koper terug te dringen en gebruikte kabels circulair te ontmantelen.
Zichtbaar maken
De Climate Classic is ook bedoeld om die goede voorbeelden zichtbaar te maken en te laten zien wat er allemaal mogelijk is. Tijdens de tocht zelf is er op elke stop een spreker uit het bedrijfsleven of van de overheid die het thema agendeert. En voor wie 375 kilometer te gortig vindt, is er een tocht van 30 kilometer voor de gewone fiets langs duurzame punten in en rondom Utrecht. Bijvoorbeeld de Rijnenburgpolder, waar energiecoöperatie Rijne Energie bezig is met groot coöperatief zon- en windpark; de Methaalkathedraal in De Meern, waar een voedselbos ontwikkeld wordt; en de Hof van Cartesius, broedplaats voor de circulaire economie. Deze tocht organiseert de stichting samen met fietsenproducent Gazelle, dat in de fietsindustrie vooroploopt op het gebied van duurzaamheid. In de stad Groningen, de finish van de Climate Classic, komt een vergelijkbaar side-event.
Duurzaamheid in de wielrenindustrie
De fiets is weliswaar een duurzaam vervoermiddel, maar hoe duurzaam is de fietsindustrie zelf? Het PBL geeft aan dat reguliere fietsenmakers een groot deel uitmaken van de huidige circulaire bedrijven van Nederland. Maar de wielrenindustrie is een heel ander verhaal, stelt Brinkman. “Het goeie van fietsen is dat je onderdelen kunt vervangen. Maar net als in bijna alle industrieën overheerst de marketinggedachte dat er elk jaar een nieuw model op de markt moet komen.” Hij hoopt dat er snel een Patagonia van de wielermerken opstaat, die zegt: koop vooral geen nieuwe fiets. “Gazelle is wel een goed voorbeeld, alleen zij maken geen racefietsen.”
Erik van Bronsvoort, ambassadeur van Cycling4Climate, probeerde twee jaar lang een fietsmerk te ontwikkelen voor circulaire fietsen, genaamd Circular Cycling. Het bleek een heidens karwei om een nieuwe fiets te bouwen van gebruikte onderdelen. “Een leuke hobby, maar niet rendabel. Dus zoals in alle industrieën: een tandje erbij kan geen kwaad.”
Climate stripes
Wielerkleding is een ander verhaal; steeds meer merken produceren shirts, broekjes en sokken van gerecycled of biologisch materiaal. Zo ook Yarn, de maker van de Cycling4Climate-tenues. Elk shirt is gemaakt van zeven gerecyclede plastic flessen. Bovendien toont het shirt de climate stripes, die de opwarming van het klimaat onverbiddelijk laten zien. Ieder streepje symboliseert één jaar, waarbij blauw staat voor koel en rood voor warm. En de laatste jaren worden de blauwe streepjes zeldzamer en de rode streepjes steeds donkerder.
"Als je vertelt dat je hieraan meedoet, dan is het bruggetje naar duurzame actie snel gemaakt."
Het is dus twee voor twaalf, en dat willen de heren van Cycling4Climate ook overbrengen. Maar wel op een positieve manier, waarbij mensen aangezet worden tot actie. Beltman: “Mensen vinden de uitdaging gaaf én het is een manier om dat duurzame verhaal te vertellen. Je gaat niet zomaar aan iedereen verkondigen dat we meer moeten doen voor het klimaat. Maar als je vertelt dat je hieraan meedoet, dan is het bruggetje naar duurzame actie snel gemaakt.”
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
