Zes duurzame oplossingen in de zorg

De zorgsector kan een belangrijke rol spelen bij de verduurzaming van Nederland. Zo kunnen ziekenhuizen een aanzienlijke bijdrage leveren in de transitie naar een circulaire economie door duurzaam in te kopen.

'Een organisatie die werkt aan de gezondheid van mensen, moet ook de omgeving schoonhouden'

Daarnaast levert zorgvastgoed een bijdrage aan de CO2-uitstoot, 40 procent van te totale Nederlandse CO2-uitstoot is afkomstig van de gebouwde omgeving. Dat maakt verduurzaming van woningen, kantoren én zorginstellingen noodzakelijk. Zes voorbeelden van verduurzaming in de zorgsector:

Warmte-koudeopslag

Het energieverbruik van ziekenhuizen is ongewoon hoog, net als de eisen aan de voorzieningen. De warmtekoudeopslag bij het nieuw gebouwde Amphia Ziekenhuis in Breda voldoet aan die eisen én levert maar liefst 85 procent van de energiebehoefte van het ziekenhuis. Hierbij wordt de temperatuur van het grondwater gebruikt om het gebouw te verwarmen of juist te koelen. Dat zorgt voor een CO2-reductie van 80 procent ten opzichte van het vorige gebouw.

Duurzame techniek in de zorg kan als voorbeeld dienen voor andere sectoren. “Als we hier dingen voor elkaar krijgen, dan kunnen we dat heel gemakkelijk kopiëren naar andere sectoren. Andersom is dat veel lastiger”, vertelt één van de betrokkenen bij de bouw van het ziekenhuis.

Ziekenhuis legt eigen zonnepark aan

De Noordwest Ziekenhuisgroep verduurzaamt de energievoorziening met de aanleg van een zonnepark. De ziekenhuisgroep wordt geen eigenaar van het park dat in Den Helder wordt aangelegd, maar verhuurt wel de grond aan het bedrijf dat het zonnepark bouwt. Vervolgens neemt de ziekenhuisgroep de stroom af.

Het zonnepark moet per jaar 6,4 gigawattuur aan duurzame stroom opwekken en moet de hele Noordwest Ziekenhuisgroep van stroom gaan voorzien. Medewerkers van Noordwest Ziekenhuisgroep kunnen aandeelhouder worden van het zonnepark.

Inzamelvat van gerecycled plastic

Met een koopkracht van circa € 20 mrd kan de zorgsector een aanzienlijke bijdrage leveren aan de transitie naar een circulaire economie door duurzaam in te kopen. Zo kozen UMC Utrecht, Radboudumc en Rijnstate recentelijk voor de aanschaf van inzamelvaten van gerecycled plastic uit consumentenafval voor specifiek ziekenhuisafval (SZA). In deze vaten wordt specifiek ziekenhuisafval opgeslagen en vervoerd.  

Door het traditionele vat te vervangen door een duurzaam SZA-vat worden de milieu-impact en de CO2-uitstoot fors verlaagd. De milieu-impact van het SZA-vat is namelijk ruim 57 procent lager en de CO2-uitstoot bijna 52 procent minder ten opzichte van een traditioneel vat. “Een organisatie die werkt aan de gezondheid van mensen, moet ook de omgeving schoonhouden”, stelt Edwin van Stralen, teamleader interne logistiek en afvalmanagement bij UMC Utrecht.

Ziekenhuis op stadswarmte

Met de aankondiging van het kabinet dat de gaswinning in Groningen wordt stopgezet, komt het einde van Nederlands gasverbruik in zicht. Dat betekent dat niet alleen huiseigenaren, maar ook zorginstellingen van het gas af moeten. Het Amsterdamse BovenIJ Ziekenhuis stapte in 2018 over op stadswarmte.

Stadsverwarming is een van de alternatieven voor gas. Bij stadsverwarming of restwarmte wordt warmte die bijvoorbeeld vrijkomt in energiecentrales gebruikt als warmtevoorziening voor nabijgelegen gebouwen. In het geval van BovenIJ komt de warmte van een afvalverwerker. In totaal bespaart het ziekenhuis hiermee het equivalent van 8200 zonnepanelen aan benodigde energie.

Lees ook: Roelof Potters, Alliander DGO: ‘Warmtetransitie wordt hard werken'

Circulaire instrumenten in de operatiekamer

Door hergebruik van instrumenten kunnen Nederlandse ziekenhuizen een kwart van hun inkoopkosten besparen en leveren zij tegelijkertijd een bijdrage aan de circulaire economie, zo stelt leverancier van chirurgisch instrumentarium Van Straten Medical.

Het bedrijf speelt daarop in met de ontwikkeling van een instrumentennet van gerecycled materiaal. In een instrumentennet worden de instrumenten die nodig zijn bij een operatie klaargelegd en naderhand gesteriliseerd. Het instrumentennet van Van Straten Medical is gemaakt van gerecycled roestvrijstaal. Roestvrijstaal is een eindige grondstof, maar kan volgens de leverancier van chirurgisch instrumentarium zonder kwaliteitsverlies worden omgesmolten.

Gratis zonnepanelen voor zorginstellingen

Twintig zorginstellingen en ziekenhuizen krijgen gezamenlijk circa 14.000 zonnepanelen op hun daken… en hoeven daar niets voor te betalen. Urgenda en ZonnepanelenDelen hebben dit mogelijk gemaakt in samenwerkingsverband ZonOpZorg door middel van een crowdfunding campagne.

'Zorgorganisaties hebben doorgaans weinig geld voor verduurzaming'  

Buurtbewoners die via crowdfunding bijdragen aan de financiering van de zonnepanelen ontvangen 3 tot 5 procent rente per jaar. Na 15 jaar zijn de investeringen terugbetaald en krijgen de beleggers hun inleg terug. “Zorgorganisaties hebben doorgaans weinig geld voor verduurzaming,” legt Christiaan Kuipers, projectleider ZonOpZorg bij Urgenda, in onderstaande podcast uit. “Met ZonOpZorg bieden we zorginstellingen toch de kans om te verduurzamen.”

Luister het volledige interview terug:

Dit fragment maakt onderdeel uit van een complete podcast. Abonneer je op de podcast via Soundcloud, iTunes of op je telefoon via een podcastapp. Zoek op: DuurzaamBV.

Hoofdafbeelding: Adobe Stock | Afbeelding: Suez