Ventilatie op scholen nog niet goed geregeld


Goede ventilatie en verduurzaming, je zou het twee kanten van dezelfde medaille kunnen noemen. Betere isolatie betekent minder kieren en dus een grotere noodzaak van toe- en afvoer van schone lucht. Bij slechte ventilatie gaat het raam vaker open, terwijl de verwarming staat te loeien.

Het is een probleem waar vooral scholen mee te maken hebben. Want met veel kinderen in een klaslokaal laat de luchtkwaliteit nogal eens te wensen over. Het CO2 gehalte kan zelfs tot gevaarlijke hoogtes stijgen. Eind vorig jaar bleek dat maar liefst drie op de tien scholen niet aan de ventilatienormen uit het Bouwbesluit voldeed. Dat zijn 2500 scholen. Vooral in schoolgebouwen ouder dan dertig jaar bleek het binnenklimaat ongezond. Ventileren betekende hier vooral het openzetten van ramen en deuren.

Lees ook: In dit gebouw zit de ventilatie in de vloer

Op Scholengemeenschap Willem Blaeu in Alkmaar weten ze daar alles van. “Als leerlingen een uur in een lokaal hebben gezeten hangt er een muffe lucht. Na de les moesten alle ramen even tegen elkaar open. En als de ventilatie moet komen van een open raam, dan is dat ongezond.” Aan het woord is Jan Smits, hoofd facilitair van scholengemeenschap Willem Blaeu. Smits werkt al bijna 40 jaar op deze locatie en was jaren geleden al de initiatiefnemer van het verbeteren van de ventilatie.

Warmte terugwinnen

Zijn school is in 1973 gebouwd en voldoet dus aan de ventilatie-eisen van het bouwbesluit dat destijds gold. En dat is volgens Smits ‘net voldoende om niet dood te gaan’. Daar moest dus wat aan gedaan worden. “Toen we gingen verbouwen had ik als voorwaarde dat er goede ventilatie moest komen. Door het installeren van ventilatie met warmteterugwinning hebben we een enorme sprong vooruit gemaakt. Voor de leerlingen en docenten was dat een must.”

Volgens Smits moet de lucht in school gewoon schoon zijn. “Ventilatie is een voorwaarde. Leerprestaties gaan omhoog door frisse lucht.” Om de luchtkwaliteit in de hele school te meten besloot Smits uit eigen beweging CO2 meters op te hangen in verschillende lokalen. Zo kwam aan het licht dat de problemen vooral in de kleinere lokalen en aan het einde van de les ontstonden. “Dan zagen we waarden van 1300 of 1400 ppm. Dat is ongezond.”

“Luchtkwaliteit is verdeeld in drie klassen”, legt Ron Apeldoorn uit. Hij is solution engineer bij EQUANS, voor heen ENGIE services. Met de campagne “ventilatie in gebouwen” helpt de technische dienstverlener onderwijsinstellingen bij het verbeteren van hun ventilatie. Equans schreef er zelfs een whitepaper over. “Het gaat dan om de hoeveelheid CO2 per eenheid. Klasse A is tot 850 ppm. Dat is gezond. Klasse B is 950 ppm. Boven de 1200 ppm is ronduit ongezond.”

Bij scholengemeenschap Willem Blaeu installeerde Equans een ventilatiesysteem in het laatste deel van het schoolgebouw. Omdat dit per lokaal gebeurde hoefde niet de hele vleugel afgesloten te worden. Volgens Apeldoorn is het voor scholen goed om uit te zoeken wat het probleem per lokaal is. “Want dat kan verschillen. Het hangt af van de afmetingen van de ruimte en de hoeveelheid kinderen in de klas. Wij meten dat op en geven de school binnen twee of drie weken een advies.”

Hoe lang het vervolgens duurt om de ventilatiesystemen te installeren hangt af van de levering van materialen, waaraan een chronisch tekort is in de sector. Maar dat betekent niet dat er niks gedaan kan worden benadrukt Apeldoorn. “We starten gewoon met wat wel al mogelijk is.”

De prijs van ventilatie

Als ze daar tenminste voldoende budget voor hebben gereserveerd. Want het installeren van een goed ventilatiesysteem is een forse investering. Een gemiddeld ventilatiesysteem kost 15.000 euro per lokaal. Om op alle scholen de ventilatie goed te regelen, is naar schatting 1,6 miljard euro nodig. Het vorige kabinet stelde hiervoor 360 miljoen euro ter beschikking. Gemeenten kunnen dat geld gebruiken voor 30% van de kosten. De rest moeten scholen zelf opbrengen. Om ook de tweede verdieping goed te kunnen ventileren investeerde Smits maar liefst 170.000 euro. “Dat is best veel voor een school”, zegt Smits.

De installaties die Equans bij Scholengemeenschap Willem Blaeu heeft opgehangen passen de mate van ventilatie automatisch aan op de hoeveelheid CO2 in de ruimte. “Zodra er meer volk het lokaal binnenkomt en de ppm toenemen gaat het systeem harder draaien”, zegt Smits. Daarmee vormkomt het apparaat dat de grenswaarde van 850 ppm bereikt wordt. Het systeem verplaatst alleen lucht als het nodig is. Als er maar weinig mensen zijn en de hoeveelheid ppm dus laag is schakelt het automatisch naar een lagere stand. Daardoor verbruikt het apparaat minder energie en is dus duurzaam. Het grote voordeel is dat deze lokalen nu permanent frisse lucht hebben. En de ramen hoeven nu niet meer open. Toch gebeurt dat nog wel veel. “Dat is een gewoonte. Dus aan de energierekening merken we het nog niet zo.”