Afgelopen weken stonden kranten vol over stikstof. Naast boeren die protesteren vanwege de nadelige gevolgen van stikstofmaatregelen, liggen ook bouwprojecten stil vanwege problemen rondom stikstof. Partijen uit de bouwsector trekken woensdag 30 oktober naar Den Haag om te demonstreren. Niet alleen stikstof staat bij hen op de agenda, maar ook PFAS. Een tot voor kort onbekende term voor veel Nederlanders.
Lees meer over stikstof:
- Opinie: 'Vernietiging Programma Aanpak Stikstof helpt bij behalen klimaatdoelen'
- Opinie: PAS (Programma Aanpak Stikstof) op de plaats, hoe verder?
Wat zijn PFAS?
Tapijten, kartonnen verpakkingen, brandblusschuim en make-up: het zijn allemaal producten waar PFAS in worden gebruikt. PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een verzamelnaam voor meer dan 6.000 verschillende chemische stoffen die in de jaren ’60 ontwikkeld zijn. Ze zijn zowel water- als olieafstotend en zijn goed bestand tegen hitte of zuren. Daardoor worden de stoffen veel toegepast in industriële en huishoudelijke producten.
De stoffen waar het nu met name om te doen is zijn PFOS (tot voor kort gebruikt in bijvoorbeeld brandblusschuim), PFOA en GenX (hulpstoffen bij de productie van de kunststof teflon). PFOS en PFOA zijn inmiddels verboden stoffen en ook de risico’s van GenX komen steeds meer aan het licht. PFAS komen niet van nature voor, maar zijn door de mens geproduceerd. Ze komen in het milieu terecht door fabrieksemissies, incidenten en via de producten waarin ze worden gebruikt. Eenmaal in het milieu breken ze vrijwel niet af.
In onderstaande video legt Cumela Nederland uit wat er mag met grond onder het Tijdelijke handelingskader PFAS.
Waarom is het een probleem?
De laatste jaren groeit de aandacht voor de risico’s voor gezondheid en milieu. Zoals hierboven aangegeven zijn POFA en PFOS inmiddels verboden, maar zij zitten nog steeds in de grond. PFOA staat op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen, omdat de stof ophoopt in het lichaam en in het milieu. Het RIVM meldt dat het effect heeft op de voortplanting en mogelijk kankerverwekkend is. De vraag of er effecten optreden, hangt af van de mate waarin mensen aan de stof worden blootgesteld. Dat kan bijvoorbeeld via het grondwater in drinkwater terechtkomen.
Na onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) afgelopen juli kondigde staatssecretaris Stientje van Veldhoven nieuwe, tijdelijke regels aan rondom de chemische stoffen. In het zogenoemde tijdelijk handelingskader staat dat in één kilo droge grond niet meer dan 0,1 microgram PFAS mag zitten. Voor die norm is tijdelijk gekozen, totdat meer bekend is over de risico’s. Nu blijkt echter dat op verschillende plaatsen in Nederland meer dan die 0,1 microgram in de grond zit, waardoor verplaatsing van grond en baggerspecie niet langer mag. Daardoor vallen werkzaamheden bij de grond-, weg- en waterbouw stil.
Wat wil de bouwsector bereiken met de staking?
Met de staking vraagt de stichting Grond in Verzet om de aandacht van politici en verantwoordelijke bestuurders bij provincies en gemeenten voor de problematiek rondom PFAS en stikstof. “Ze moeten begrijpen dat deze twee problemen een enorm effect hebben op veel ondernemers. Dit is de voorbode van een recessie als er niet snel iets verandert”, zegt Nico Willemsen van Cumela Nederland.
'Een werkbare situatie is waar we naar toe willen'
“Een werkbare situatie is waar we naar toe willen. Geen blokkades op de weg, de stichting zorgt zelf voor veel groot materieel op het Malieveld in Den Haag. We willen vooral een krachtig signaal afgeven”, zegt Willemsen. “Op basis van onderzoek van het RIVM, hoopt Van Veldhoven dat er per 1 december een toenadering kan komen in het handelingskader. Die zou bestaan uit een ophoging van de norm die nu wordt gehanteerd. Dan wordt het mogelijk een stuk werkbaarder.”
“Een nog grotere sluipmoordenaar is het stikstofdossier. Voor bedrijven die vooral met grondverzet of baggerwerkzaamheden te maken hebben, is PFAS het meest acuut”, zegt Willemsen. “Projecten die weinig of geen stikstofdepositie in Natura2000 gebieden veroorzaken moeten per direct weer van start en er moet snel een werkbare drempelwaarde komen voor stikstof. Als we kijken naar de economische en maatschappelijke consequenties van beide problemen, dan zal het stikstofprobleem - als daar niet snel iets in verandert - veel breder voelbaar zijn en grote economische en maatschappelijke gevolgen hebben.”
Een oplossing voor PFAS?
Advies- en ingenieursorganisatie Arcadis beschikt al jaren over een techniek waarmee het PFAS uit bodems of water isoleert en verwijdert. Het bedrijf voerde de afgelopen jaren al 75 projecten in twaalf landen uit. Arcadis wil een gepatenteerde technologie van het Australische waterzuiveringsbedrijf Evocra aan zijn PFAS-oplossingen toevoegen.
De innovatieve technologie van Evocra maakt het mogelijk om PFAS met ozonfractionering te verwijderen.'De door Evocra gebruikte ozonfractionering heeft voordelen ten opzichte van andere scheidings- en/of adsorptietechnologieën, met name voor vloeistoffen met hoge PFAS-concentraties en voor complexe afvalstromen met meerdere contaminanten", zegt Arcadis CEO, Peter Oosterveer.
Arcadis en Evocra zijn in onderhandeling over een exclusieve en wereldwijde licentie, waarmee Arcadis de markt beter kan bedienen. Oosterveer noemt de innovatieve technologie een kostenefficiënte oplossing om PFAS te verwijderen en het milieu te verbeteren. De techniek is reeds bij twee projecten in Australië commercieel bewezen.
Lees ook: Toekomstige bouw: ‘Wat als je bomen kan programmeren?’
Bronnen: RIVM & Expertisecentrum PFAS | Afbeelding: Adobe Stock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
