Waar blijven de ceo’s die kunnen luisteren?

Als je goed oplet zie je dat leidinggevenden in politiek en bedrijfsleven één gemeenschappelijke blinde vlek hebben. Het vermogen goed te luisteren is vaak zwaar onderontwikkeld, de goede niet te na gesproken. Heel jammer, want veel problemen hadden we dan eerder aan zien komen en sneller op kunnen lossen. Het begon me in interviews door de jaren heen echt op te vallen dat indrukwekkende cv’s waar internationaal erkende leiderschapscursussen of -opleidingen op prijken, geen voorspellend effect op het luistervermogen van de gemiddelde leider hebben. Of het nou om een training ‘leiderschap en persoonlijke ontwikkeling’ aan INSEAD in Fontainebleau of aan Harvard Business School ging, het onderdeel ‘luister naar de ander’ leek geheel te ontbreken.

Deze leiders hebben geen moeite met een energiek verhaal waarin ze missie en visie van hun bedrijf of onderneming aan de wereld kenbaar moeten maken, maar het blijft in de regel bij het zenden van informatie. Een eenzijdige vorm van communiceren die vooral in trek is bij wie van het proces geniet, voor wie de inhoud vaak een hinderlijke bijzaak is. Hetzelfde type leider dat graag elke open deur aan zijn toehoorders verklaart met een aplomb alsof hij het ontstaan van het heelal ontsluiert. Hetzelfde type leider dus ook dat de ander haast per definitie voor niet al te slim houdt.

Een sterk staaltje daarvan zagen we afgelopen week bij Jesse Klaver, de voorman van GroenLinks. Als hij zich onbespied waant klapt hij uit de school over het stikstofrapport ‘Wat wel kan’ van Johan Remkes. ‘Dit rapport, dit is gewoon Van der Wal. Dus dit kabinet is politiek zwakker gemaakt.’ (…) By the way, dit moet nog wat versnellen. Als jullie dit allemaal prima vinden oké, strik eromheen zou ik zeggen. En kabinet: niet tot 14 oktober wachten. (…) Morgen advies aftikken en gaan.’ Want als het langer duurt ‘…dan gaat iedereen er weer naar kijken en gaan er weer protesten komen, denk ik. Als ze echt zien wat erin staat. Het onderschrijft alles waar ze boos over waren. Dat blijft gewoon.’ In zijn tweets geeft hij er later een draai aan, maar het kwaad is dan al geschied. Klaver wil snel een strik erom, voor ‘ze echt zien wat erin staat.’ Het spel boven de inhoud, de boeren handig te slim af willen zijn, niet bereid serieus te luisteren. Het was voor een belangrijk deel de remedie die de omgekeerde vlaggen uitlokte.

De techniek van Klaver is de techniek van de ceo die er snel een besluit doorheen ramt zonder een serieuze reactie af te wachten, want diep van binnen kan hij zich niet voorstellen dat een ondergeschikte iets kan opperen dat zijn denken en zijn doen verder helpt. Ik hoop dat elke leidinggevende in de toekomst, en die toekomst begint vandaag, zijn luistervaardigheid gaat trainen. Niet alleen in de betekenis van ‘ik hoor wat je zegt’, maar ook door soms iets te doen wát een werknemer met kennis van zaken te berde brengt. En die hoop is gestoeld op de ceo’s die ik ken uit interviews of van congressen, die niet alleen antwoord geven, maar ook uit zichzelf nieuwsgierige vragen stellen. Nederland knapt ervan op als zij de overhand krijgen.