Moeten we het nog steeds samen doen?

Dat we het samen moeten doen en niet alleen op de experts kunnen bouwen, was van meet af aan duidelijk. Toen eind februari na Italië en China het virus ook Nederland bereikte, liet Ab Osterhaus weten dat 'er geen reden voor paniek is.' Hij zei dat Nederland goed is 'in het indammen van de infectie'. En voegde daar nog geruststellend aan toe dat lang niet iedereen een risico loopt: 'Vatbaar zijn dezelfde risicogroepen als bij griep of influenza. Oudere mensen, maar ook mensen die al ziek zijn. Dat wil zeggen: mensen die een slecht werkend afweersysteem hebben.'

Toen half december de nieuwe, gemuteerde variant van het coronavirus in Zuid-Engeland opdook en ruim duizend mensen besmet raakten, was de reactie van experts op de BBC zeer behoudend. Hoogleraar microbiële genetica Alan McNally van de universiteit van Birmingham zei: 'Dit is iets om in de gaten te houden, maar laten we nou niet hysterisch doen. Het betekent niet dat deze variant meer overdraagbaar, infectieus of gevaarlijker is.'

Niet alleen naar virologen en medici luisteren

Ik roep deze uitspraken in herinnering, om aan te geven dat een leider die koersvast wil zijn, daar ook in de praktijk gehoor aan moet geven. Zoals de financiële crisis duidelijk maakte dat we onze oren niet uitsluitend moeten laten hangen naar economen, zo maakt deze crisis duidelijk dat we niet alleen naar virologen en medici moeten luisteren. De woorden van Rutte indachtig tijdens de Protestantse Lezing op Hervormingsdag begin november, dat we samen sterk staan.

Wie de geesten rijp maakt voor een ingrijpende maatregel als de avondklok en een beroep blijft doen op 'onze gezamenlijke verantwoordelijkheid', betrekt zoveel mogelijk experts uit verschillende disciplines bij zijn besluit en maakt duidelijk hoe de afweging tot stand is gekomen. Met de vinger wijzen naar ons omdat we ons niet aan de regels houden, is een afschuiftactiek die niemand meer accepteert. Het riekt weer naar een achterdochtige overheid die al zijn burgers wantrouwt. Maar zo simpel is het niet.

Mensen die er een slaatje uit slaan

Het in deze tijd vaak aangehaalde boek De Pest van Albert Camus maakt vooral dát duideljk, zegt Denker des Vaderlands Daan Roovers in Het Parool: 'Camus laat zien dat er mensen zijn die anderen helpen en mensen die opportunistisch zijn en er een slaatje uit proberen te slaan. Die aspecten zitten allebei in ons. Het is aan de persoon in kwestie welke impuls je de overhand laat krijgen.

En het is aan een goede leider om de helpende hand te bieden. Om een doel te stellen, dat altijd uitgaat boven het redden van het eigen hachje. Als supermarkten, grote onlineplatforms en mensen in loondienst nu minder zorgen hebben dan de detailhandel, de horeca en de culturele sector, kun je alleen nog maar een beroep op 'samen' doen als je baten en lasten in evenwicht brengt.

Herstel van de middenklasse

Een zware klus, maar een zelfbewuste leider loop er niet voor weg. En die pakt meteen door, met het oog op de toekomst. Investeren in groene werkgelegenheid en onderwijs. In inzetten op herstel van een stevige middenklasse en duurzaam ondernemen. Dan is de inzet op 'Samen' nog decennialang houdbaar.