Laat juristen niet de grote winnaars van de klimaatverandering worden

Het belangrijkste argument voor Rob Jetten om uit de Energy Charter Treaty (ECT) te stappen, is dat het verdrag niet in lijn is met het klimaatakkoord van Parijs. Het staat de voornaamste doelstelling, het halen van de anderhalve graad, volledig in de weg. Het verdrag fnuikt de energietransitie, omdat fossiele bedrijven schadevergoedingen van overheden kunnen vorderen, wanneer ze vinden dat veranderingen in beleid hun bedrijfsactiviteiten en verwachte winsten nadelig beïnvloeden.

Urgenda drong op haar site sterk aan op een vertrek uit het akkoord, omdat ‘het de enige manier is om miljoenenclaims van de fossiele industrie en biomassacentrales te voorkomen.’ Het Britse bedrijf Rockhopper won half augustus een claim onder het ECT tegen de Italiaanse staat. Italië nam het besluit om olie- en gasboringen voor haar kust niet langer toe te staan, waarna Rockhopper een procedure startte. De uitkomst is dat Italië een schadevergoeding van 240 miljoen aan het bedrijf moet betalen, terwijl de investeringen van Rockhopper voor de kust slechts 30 miljoen bedroegen. Met de winst gaat het bedrijf een olieproject op de Falkland-eilanden ontwikkelen. Het maakt de energietransitie op die manier tot een lachertje.

‘Ook tegen de Nederlandse staat ligt er een claim van de energiebedrijven RWE en Uniper, eigenaren van twee van de drie overgebleven kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte, van 2,4 miljard. Een vordering tot schadevergoeding voor ‘het verbod op kolen bij energieopwekking in 2030.’ Op nos.nl zei Lammert van Raan (Partij voor de Dieren): ‘ECT is een garantie voor bedrijven die hun license to operate al lang verloren hebben. Fossiel blijft beschermd tot het volgende decennium. Dat is bizar en een dikke vinger naar de toekomst.’ Italië, Spanje en Polen gingen Nederland voor door eerder uit het verdrag te stappen. Maar ook na die stap is Nederland er niet vanaf vanwege een zogenaamde ‘sunset clause’, die ‘het fossiele bedrijven mogelijk maakt investeringen twintig jaar na het verlaten van het ECT nog te claimen’, schrijft nos.nl. Tja, dat heb je met slimme juristen.

Diezelfde juristen spelen weer een hoofdrol bij de uitspraak van de Raad van State over ‘de bouw van het Porthos project’, schrijft Bouwend Nederland, ‘los van het project zelf een zeer principiële zaak, want het oordeel van de Raad van State is bepalend in hoeverre de wettelijk verankerde bouwvrijstelling houdbaar is.’ Het gaat om een stikstofuitspraak die ervoor kan zorgen dat er geen woningen meer gebouwd kunnen worden en de bouw in Nederland stil komt te liggen. Sinds de Urgenda uitspraken en een uitspraak van de Raad van State in 2019, moet er voor projecten die stikstofneerslag veroorzaken een vergunning worden aangevraagd. Met de bouwvrijstelling is er voor de bouw een uitzondering gecreëerd. ‘De vrijstelling zorgt ervoor dat de stikstofneerslag tijdens het bouwen niet wordt meegewogen in de vergunning, maar dat er alleen wordt gekeken naar de uitstoot tijdens het gebruik’, lees ik op bnr.nl. Ook dat krijg je met slimme juristen. En ze blijven nog even bezig, want als de uitspraak voor de bouw tegenvalt, gaan ze zich waarschijnlijk buigen over een noodwet, die een vrijstelling op de ingetrokken vrijstelling moet bieden. Pas na de echte transitie zal dit spel worden opgeheven. Reden te meer om tempo te maken.