Een week geleden zag ik ‘Un autre monde’ in de bioscoop. Geweldige film. Hoofdpersoon Philippe is leidinggevende van een Franse divisie van een Amerikaanse multinational. Hij leidt het leven van de klassieke schone schijn. De geslaagde zakenman met een fijn gezin, een groot huis, een auto uit de premium klasse en verre reizen tijdens de vakantie. Achter de maskerade ziet het er minder goed uit. Zijn vrouw wil van hem scheiden, zijn zoon heeft psychische hulp nodig en de stress op kantoor loopt uit de klauwen. Hij krijgt de onmogelijke opdracht tien procent van zijn personeel te ontslaan, dat in de huidige bezetting het werk al nauwelijks aan kan.
Regisseur Stéphane Brizé waakt er gelukkig voor het melodramatische cliché van de onderdrukkende baas en de vertrapte arbeider te volgen. De Franse directeur voelt zich juist ‘geprangd tussen beurskoers en sociale bewogenheid.’ In de Vlaamse zakenkrant De Tijd zegt Brizé dat het fout is te denken dat het louter om klassenstrijd gaat, ‘uiteindelijk zitten we allemaal in hetzelfde schuitje.’ Het probleem is volgens Brizé ‘het systeem dat pervers werkt, door misbruik te maken van je schuldgevoel.’ Als leidinggevende Philippe niet in staat is een lastige situatie op te lossen, ziet de grote CEO in Amerika hem als de zwakke schakel. Brizé: ‘Zolang je dat als manager zelf gelooft en je dus niet de verantwoordelijkheid van het systeem als geheel in twijfel trekt zit je in de val.’
Brizé begrijpt die houding wel. Het is prettig om in het winnende kamp te zitten, om deel uit te maken van een bedrijf dat veel winst maakt, dat marktleider is. Weer een foto van een lachend team op social media dat de glazen champagne heft en een sociale omgeving die virtueel applaudisseert bij zoveel succes. Voor je het weet ga je erin geloven en verlies je, zoals in Un autre monde, als leidinggevende die steeds hoger opklimt in een multinational, het gevoel met de realiteit. Philippe vecht er tegen, legt in een videovergadering zijn compassie met het personeel aan de Amerikaanse CEO voor en komt met een oplossing in een gedetailleerd uitgewerkt plan: hij en zijn drie mededirecteuren leveren salaris in om het grootse deel van het personeel te behouden. De reactie van de CEO op de compassie: ‘Briljant uitgewerkt, maar “Nobody gives a fuck.”’
Philippe gaat verder dan veel traditionele media. Hij verschuilt zich niet achter de makkelijke positie van boodschapper van het slechte nieuws, maar komt met een serieuze oplossing, waarin hij verkeerde prikkels uit het oude systeem wil halen en een poging doet naar de lange termijn te kijken. Het is precies de houding waar het in het nauw gedreven politici aan ontbreekt, zoals Wopke Hoekstra deze week weer duidelijk maakte. Op de site van Een Vandaag zegt Gijs Coppens, gz-psycholoog van het platform OpenUp, dat er behoefte is aan ‘emotioneel volwassen leiderschap.’ De kinderlijke reflex van alleen kiezen voor de kortetermijnoplossing moet er uit. Crisisantroploog Bart Klijnsma vindt, net als regisseur Brizé, verandering van het systeem de beste oplossing. ‘Onze systemen zijn niet ingericht op voorwaarts denken. Alles en iedereen kijkt maximaal vier jaar vooruit. Inheemse stammen dachten altijd na over wat de gevolgen zouden zijn over zeven generaties. Maar één generatie zou ook al helpen.’
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
