Ruim twintig jaar lang maak ik op frequente basis lange interviews met CEO's en andere leidinggevenden. En dan herken je rode draden. Wat me echt ging opvallen, was het gesprek direct na afloop. Of het er nu stevig aan toe gegaan was of niet, de beste leider vroeg altijd meteen wat beter kon. Waren de antwoorden adequaat? Had hij er niet te krampachtig omheen gedraaid?
Niet even nagenieten, maar meteen kritiek willen om er beter van te worden. Bewonderenswaardig. Zeker in deze hypermorele tijden, waarin kritiek verboden lijkt en de lontjes korter zijn dan ooit. Meestal wordt de jij-bak ingezet: 'Hoezo werk ik niet hard genoeg? Jij doet juist niks!' En de slachtofferrol wint almaar aan populariteit: Jij kunt mij nooit begrijpen. Je zult nooit weten hoe het is om...'
Omgaan met kritiek
Het is lastig om goed met kritiek om te gaan. Zeker als je je betrokken voelt bij wat je doet. Dan valt je identiteit er bijna mee samen en helpt het advies om het niet persoonlijk te nemen alleen maar averechts. Er gaat dan ook een helende werking uit van leiders aan de top die toegeven er ook moeite mee te hebben. In het boek No Rules Rules, een aanrader over groei en ontwikkeling van Netflix, geeft directeur Reed Hastings veel prijs over de bedrijfscultuur. Netflix belegt jaarlijkse diners waarin het de bedoeling is dat werknemers elkaar in het openbaar van stevige feedback moeten voorzien. "Alleen als je onomwonden iets kunt zeggen over professionele verbeterpunten van een collega, kan hij er ook iets aan doen", meent Hastings.
Is de baas zelf tegen kritiek bestand? Hij beaamt een paar enorme blunders te hebben begaan en geeft toe dat hij het nog steeds moeilijk vindt als anderen kritiek op hem hebben, vertrouwt hij de Volkskrant toe. "Hier zit ik: supersuccesvol, rijk, goede reputatie. Toch doet het pijn. Ik probeer mezelf in te prenten dat het net zoiets is als opdrukken of hardlopen. Het doet pijn, maar maakt je uiteindelijk sterker."
Wetenschap wikt, politiek beschikt
Een stevig incasseringsvermogen, goed tegen kritiek kunnen en er ook iets mee doen. Wie daartoe in staat is durft beslissingen te nemen, ook als die niet populair zijn. Kijk er dan ook niet van op als hier een avondklok wordt ingevoerd, natuurlijk nadat deskundigen zijn gehoord. Maar: de wetenschap wikt, de politiek beschikt.
En als de aangeslagen minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus nog aarzelt vanwege de daverende kritiek die kan losbarsten, zal premier Rutte hem de helpende hand toe steken. In NRC Handelsblad lees ik dat Rutte in 2012 al zei: "Ik neem kritiek niet persoonlijk, maar doe er altijd mijn voordeel mee." Hij legt ook uit waarom hij zich minder van kritiek aantrekt dan anderen. Je moet uitgaan van je eigen normen, vindt hij, als mensen steeds maar hun best doen te zijn zoals anderen wordt het niets met de evolutie. Zo iemand durft een avondklok, in geval van nood, er wel door te drukken. We zijn gewaarschuwd.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
