“Je kunt het vergelijken met consumenten die naar de Albert Heijn gaan en kaas met een kortingssticker zien. Ze kopen die kaas, omdat het goedkoper is en het ook nog iets goeds voor het milieu oplevert”, legt Changemaker Piter Oosterhof uit. Hij richtte samen met Jelmer Faber PharmaSwap.com op in 2018. Inmiddels doen er 664 apothekers en acht farmaceutische groothandels mee.
Today's Changemakers
Iedere dag zijn Changemakers bezig met de verandering van morgen. Iedere week portretteert Change Inc. drie van hen als Today’s Changemaker. Dit zijn ondernemers waarbij nieuw leiderschap, duurzaamheid en een betere economie samenkomen. Zoals apotheker Piter Oosterhof. Als medeoprichter van PharmaSwap voorkomt hij de verspilling van dure geneesmiddelen.
Hoe werkt PharmaSwap?
“Een apotheek of een groothandel kan zich gratis aanmelden en producten op PharmaSwap zetten. Per transactie houden wij een bedrag in voor websitekosten en gecertificeerd transport. Dat is 10 procent van de prijs, maar we hanteren wel een minimum van 15 euro en een maximum van 250 euro. Stel dat jij product hebt van 1.500 euro dat ik als apotheker van jou koop dan krijg jij daar 1.500 min 150 euro voor. De gedachte erachter is dat jij bijvoorbeeld ooit 2.000 euro voor die medicijnen hebt betaald. Via PharmaSwap krijg je nog iets voor een product dat je anders weg zou gooien. En degene die het koopt kan het declareren.”
Waarom is het zo belangrijk wat jullie doen?
“Uit wetenschappelijk onderzoek (van ongeveer vijf jaar geleden) blijkt dat we jaarlijks 100 miljoen euro aan geneesmiddelen weggooien. Dit gaat alleen om geneesmiddelen die zijn voorgeschreven door een arts. Het is dus echt het topje van de ijsberg."
Ik denk daarom dat het heel relevant is wat wij doen. Zeker in de tijd waarin we nu leven waarbij er veel tekorten zijn aan geneesmiddelen en meer interesse is in duurzaamheid. Daarnaast moeten we beter omgaan met de geneesmiddelen die we hebben.”
Wat is het duurzame haakje?
“Enerzijds zorgt de industrie die geneesmiddelen ontwikkelt voor verontreiniging. Daarnaast is het weggooien van geneesmiddelen - of die nou in de verbrandingsoven terechtkomen of bij patiënten thuis in de wc belanden – niet duurzaam. Deze komen via het rioolwater of de lucht weer in het drinkwater of het grondwater terecht. Bovendien verminderen we economische verspilling. Dus met dit initiatief werken we eigenlijk aan drie pijlers: medicijnen worden niet onnodig weggegooid, we voorkomen overbodige geneesmiddelproductie en het levert een kostenbesparing op.”
Hoe kwamen jullie op dit idee?
“Jelmer en ik werken allebei als apotheker in het ziekenhuis. Daar hebben we veel dure geneesmiddelen op voorraad, omdat een ziekenhuis veel specialistische zorg levert. In de apotheek staat een blauwe ton waarin we alle geneesmiddelen weggooien. Op een bepaald moment viel het ons op dat daar heel veel dure producten in zaten. Daar wilden we een oplossing voor bedenken. Bijvoorbeeld door te onderzoeken of we dit aan collega-apothekers konden geven.
We kwamen er gaandeweg achter dat wet- en regelgeving dat belemmert. Door samen te werken met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Inspectie Gezondheidszorg vonden we een work around.”
Ben je tevreden over wat je al gedaan hebt?
“Ergens wel, omdat Jelmer en ik dit idee hebben bedacht, uitgewerkt en het nu loopt. Maar het kan altijd sneller, harder en beter. Dat heeft te maken met die wet- en regelgeving. Daardoor moeten we veel diverse organisaties en partijen betrekken en duurt alles vrij lang. Daarnaast hebben we te maken met de verschillende gebruikers van PharmaSwap waar aanpassingen voor nodig zijn.
Toen wij zes jaar geleden begonnen met duurzaamheid lachte iedereen ons nog net niet uit: ‘Jeetje, waar maak je je druk om.’ Nu is duurzaamheid in een keer hip en happening. Dat is heel fijn, omdat het versnellend werkt. Maar er is altijd ruimte voor verbetering.”
Wat zie jij als verbeterpunten?
“Duurzaamheid staat landelijk bij verschillende partijen wel enigszins op de agenda, maar niet in de top 3. Daarmee maak je duurzaamheid van ondergeschikt belang. Ik zou willen dat mensen wat minder voorzichtig zijn en meer lef en durf tonen om echt met duurzaamheid aan de slag te gaan. Mensen zijn erg gefocust op het laaghangend fruit, terwijl het zo’n groot onderwerp is.
Hoe kan het dat we tachtig à honderd ziekenhuizen hebben, maar dat er zo weinig zonnepanelen op die daken liggen. Terwijl lampen, pc's, koelkasten en vriezers voortdurend aanstaan.
Duurzaamheid in de zorg hangt vooral aan bepaalde individuen en ontstaat vanuit enkele afdelingen. Terwijl verschillende afdelingen in ziekenhuizen overlappen, ook met andere ziekenhuizen. Waarom richt de overheid niet een consortium op die algemene dingen bedenkt voor alle ziekenhuizen? Ik vind dat we actiever moeten samenwerken, omdat je als groep meer impact hebt dan als een individueel ziekenhuis.
Bijvoorbeeld als het over geneesmiddelenverspilling gaat: het is voor onze toekomst zo belangrijk om daar nu samen actief op te reageren. De stip op de horizon moet zijn dat we niet meer accepteren dat we goede geneesmiddelen weggooien. Dat roept de vraag op wat ons daarbij in de weg staat. Dat is wet- en regelgeving. Dus die moeten we zo aanpassen dat ze niet meer belemmeren.”
Welk doel heb je voor ogen?
“Ik denk dat nu bijna 30 procent van de markt bij ons aangesloten is. Dat is heel mooi, maar we willen natuurlijk naar 100 procent. En we hopen binnen nu en een half jaar te gaan samenwerken met Duitsland of Frankrijk. Zodat we medicijnen die daar over zijn in Nederland kunnen gebruiken en vice versa. Als PharmaSwap internationaal wordt, kunnen we ook met elkaar in Europa verspilling voorkomen.”
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief: iedere dag rond 07.00 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze dagelijkse nieuwsbrief.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
