Dit opiniestuk werd geschreven door Dion Huidekooper, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging en Piet Sprengers, manager duurzaamheid bij ASN Bank
Onder economen woedt een discussie over de waarde van economische groei. Is het een zegen of juist een vloek voor het creëren van een samenleving waarin niet langer consumptie, maar brede welvaart centraal staat?
Belangrijkste reden voor deze discussie is dat de wereld al meerdere planetaire grenzen heeft overschreden. Volgens recent wetenschappelijk onderzoek is dit momenteel met zes van de negen planetaire grenzen al het geval. Deze overvraging van de aarde kan niet los worden gezien van de realiteit dat economische groei gepaard gaat met een toenemend gebruik van grondstoffen, vervuiling en maatschappelijke ongelijkheid – factoren die buiten beschouwing worden gelaten in de huidige economische spelregels. Als daar geen rekening mee wordt gehouden, zijn de consequenties voor onze economie aanzienlijk.
De economie wordt gezien als iets definitiefs, iets wat vaststaat. Dat zit zo diep in onze overtuigingen ingebakken dat het moeilijk is die regels opnieuw kritisch te bekijken. Maar, we kunnen de spelregels veranderen. Het zijn geen natuurwetten. Ze komen voort uit onze eigen set aan normen en waarden. De taak is aan de politiek om die regels zo te vormen, dat ze ons brede welvaart brengen, in plaats van enkel economische groei gebaseerd op meer consumptie.
Zeker in Nederland, werd de afgelopen decennia maximalisatie van consumptie, met als indicator het Bruto Nationaal Product (BNP), boven het maximaliseren van collectieve voorzieningen, zoals wonen, zorg en onderwijs, gesteld. In het huidige systeem staat ‘ik’ centraal en ben je als individu zelf verantwoordelijk voor je eigen welvaart en welzijn. In dat normenkader is het acceptabel dat er tussen mensen extreme verschillen in welzijn en welvaart bestaan. Nu en ook tussen generaties.
Het gaat niet om wel of geen groei van de economie. Het gaat erom of een economie bijdraagt aan een samenleving die brede welvaart voor iedereen mogelijk maakt, binnen het ecologisch draagvlak van de aarde. Een economie die ten dienste staat aan het welbevinden van de mens in plaats van andersom. We moeten opnieuw bepalen wat voor ons van waarde is. Want, is individuele consumptievrijheid echt ons hoogste goed? Of is dat zorgen voor elkaar en toekomstige generaties dezelfde kansen geven?
Hoe het BNP er dan uitziet en of het al dan niet groeit, is daar dan een afgeleide van. Vaststaat dat wonen, zorg, onderwijs, veiligheid en een hoopvolle toekomst een kans krijgen te groeien. Als we als samenleving kiezen voor brede welvaart.
Een van de manieren om dit te bereiken, is door het belastingstelsel te vergroenen door de subsidies en belastingvoordelen voor fossiele brand- en grondstoffen stop te zetten en milieuheffingen te verhogen. En er zijn tal van andere oplossingen te noemen, denk aan wetgeving die reparatie van producten verplicht stelt in combinatie met minimale levensduur van elektronica van 10 jaar, vergroten van de toegang tot woningen door verhuurdershypotheken, meer betrekken van burgers en jongeren bij besluitvorming door generatietoetsen en ‘gebruik’ fiscaal aantrekkelijker maken dan ‘bezit’.
Deze focus op brede welvaart als nieuw kompas voor onze economie vraagt moed. Moed om weerstand te bieden aan gevestigde belangen. Moed om scherpe keuzes te maken, te herprioriteren en te durven sturen op de lange termijn. Moed om overconsumptie te ontmoedigen en te kiezen voor een economie waarin welzijn minstens net zo belangrijk is als welvaart.
De aanstaande verkiezingen zijn de uitgelezen kans om dit moedige politiek leiderschap te tonen. Een nieuwe generatie leiders die zich inzet voor een leefbare toekomst voor ons allemaal. Laten we streven naar een economie waarin brede welvaart leidend is. Dan is er groei voor iedereen, nu en in de toekomst.
Bronnen:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
