Goede leiders durven heilige koeien te slachten

Een volksvertegenwoordiging die horeca, detailhandel, musea, bioscopen, theaters en de evenementensector op slot doet en ook gedwee met een avondklok instemt, kan beter even op zijn handen zitten. Een opzichtig cadeautje voor het volk, waarbij je opeens wél de teugels laat vieren, is volstrekt ongeloofwaardig. De fractieleiders die daartoe opriepen kunnen een voorbeeld nemen aan Wiebe Wieling, voorzitter van de Friesche Elf Steden. Zonder omwegen verklaarde hij dat het er niet van komt: 'Daar is geen twijfel over mogelijk. Dat snapt denk ik ieder redelijk weldenkend mens.'

Mooi staaltje van de rug recht houden. En natuurlijk kreeg hij sneren van oud schaatsers die in talkshows tamelijk ordinair voor de populariteitsprijs gingen: 'Moeten we zo'n oude man laten bepalen of het wel of niet doorgaat?' Wieling houdt voet bij stuk. Hij durft heilige koeien te slachten op momenten die ertoe doen. De topman van Volkswagen Herbert Diess gebruikte die uitdrukking in de Financial Times, in een verhaal waarin hij vertelde hoe hij een hevige strijd voor een nieuwe groene koers in zijn voordeel beslechtte. Het maakte meteen veel creativiteit los bij nationale en internationale koppenmakers waarbij de Volkskrant de meeste indruk maakte: 'VW kan nu vol gas op elektrisch.'

'Excentrieke tough cookie'

Met de geboren Oostenrijker Herbert Diess aan het roer durft het autoconcern risico's te nemen. Diess wordt in profielen en portretten als een 'excentrieke tough cookie' neergezet, die provocaties niet uit de weg gaat. In NRC Handelsblad omschrijft een vriend en oud-collega hem als 'hyperintelligent en extreem snel van begrip.' En iemand met 'een afkeer van hiërarchie en bureaucratie.' Dat betekent dat status quo voor hem geen waarde heeft. Met harde besluiten heeft hij geen probleem. Als de kosten omlaag moeten regelt hij ontslagrondes. En als de motoren van een merk 'niet meer competitief zijn gooit hij het hele assortiment eruit en begint opnieuw.'

Zijn ambities zijn torenhoog. Hij wil van Volkswagen in hoog tempo een techbedrijf maken en zijn meest gedurfde provocatie is de voortdurende vergelijking die hij steeds met Tesla maakt. Dat hij met zijn groene visie de energietransitie wil versnellen kan op begrip rekenen, ook omdat het dieselschandaal daarmee naar de achtergrond verdwijnt. Maar het doet wel pijn bij de trotse Duitse reus van merken als Audi en Porsche. Bloomberg tekende vilein op: 'De eens zo dominante Duitsers jagen Tesla's waardering en technologie na.'

Krachtig en noodzakelijk tegenwicht

En de machtige voorzitter van de ondernemingsraad Bernd Osterloh (net als Diess volgens NRC een alfaman) biedt krachtig en noodzakelijk tegenwicht. Hij vraagt zich af, of wat Diess wil past bij de cultuur in Wolfsburg, waar het hoofdkantoor staat. Diess wil vergroenen en geld verdienen samen laten gaan om impact te maken. Dat betekent: snelle besluiten nemen zonder een dwarsliggende ondernemingsraad, die volgens Diess alleen de oude verworvenheden wil behouden en daarmee de toekomst van het hele concern op het spel zet. Dát noemt hij 'heilige koeien slachten.' Osterloh dwingt hem de tegenkracht te respecteren.

De invloedrijke Frankfurter Allgemeine Zeiting citeert de toezichthouder die de 'Zielstrebigkeit und hartnäckigkeit' van de Oostenrijke topman waardeert. De door hem gewenste vroegtijdige contractverlenging bleef uit, hij had te veel vijanden gemaakt. Maar hij werd niet weggestuurd, En in het overwinnen van weerstanden ligt zijn kracht. Geen beroerde eigenschap voor een leider die in snel tempo vernieuwing en cultuurverandering tot stand moet brengen. Hoe je ook over hem denkt; hij zit er in alle standvastigheid voor zijn bedrijf, niet voor zichzelf.