Een virtuele ruimtereis om leiders liefde voor de aarde bij te brengen. Werkt dat?

Een select gezelschap heeft de kans om “de wereldpremière” van het programma bij te wonen. De verwachtingen van de virtual reality-voorstelling zijn hoog. “Ik hoop dat ik emotioneel word”, zegt theatermaker Hans Sibbel. “Als je de tranen zo bij mij ziet lopen, dan weet je dat het gelukt is." En Huub van Zwieten van Talent First is benieuwd of het bij hem de paradigmashift oplevert die ook astronauten ervaren: the overview effect.

Dertig minuten in de ruimte

Na een introductie van locatie De Groene Afslag, een presentatie van initiatiefnemer Egbert Mulder van Circular Leadership, en een heuse veiligheidsboodschap begint het spektakel. De lichten gaan uit, de VR-brillen mogen op en veertien mensen vertrekken op hun persoonlijke, virtuele, ruimtereis.

De aarde komt tevoorschijn vanachter de maan en terwijl de stem van Gaia tegen de VR-brillendragers spreekt komt de planeet dichterbij. De ongemakkelijke bril zorgt ervoor dat je als kijker bewust blijft van je daadwerkelijke locatie: op een stoel in Laren, maar dat doet niets af aan de pracht van de beelden. De blauwe planeet met de wolken die eroverheen trekken en het dunne laagje atmosfeer dat de bewoners beschermt. Op een bepaald moment poppen beelden op van de negatieve impact die wij als mensheid hebben op de planeet. Brandende bossen, rokende fabrieken, en smeltende ijskappen.

Als kijker wil je de beelden het liefst negeren. In de eerste plaats omdat ze de mooie visuals van de planeet onderbreken. Ten tweede omdat ze je letterlijk met je neus op de feiten drukken. “We onderzoeken nog wat het beste werkt”, zegt initiatiefnemer Mulder daar later over. Hij doelt daarbij op het oproepen van negatieve gevoelens als angst en frustratie of positieve emoties als hoop en blijdschap. Op het einde trekt het VR-ruimteschip zich weer terug het heelal in en zakt de blauwe planeet terug in de diepte van het universum.

Verdriet, kwetsbaarheid en blijdschap

Als de VR-brillen afgaan, is het eerst even stil. Dan trapt Sibbel af met zijn reactie. Hij voelde het meest toen het ruimteschip zich terug het heelal in trok en de aarde een steeds kleiner blauw bolletje werd. “Ik wilde niet weggaan”, merkte hij. De zaal knikt instemmend. Anderen voelden verdriet, kwetsbaarheid en de wil om in actie te komen. Tegelijkertijd heerste er een gevoel van onmacht. Wat kun je als individu nou eigenlijk bereiken? “Inzicht is één ding”, reageert Mulder daarop. “Stap twee is handelingsperspectief.” Naast de negatieve gevoelens voelden mensen ook blijdschap. Eregast Kate Raworth, econoom bekend van de donuteconomie, noemt de ervaring “aw inspiring.”

Het zijn allemaal gevoelens waarvan Mulder hoopte dat mensen ze zouden beleven. “Voor ons was de grote vraag of je met een techniek zoals virtual reality de wereld zo kunt nabouwen dat mensen dit ervaren.” Mulder wil het programma specifiek voor leiders inzetten. “Dat je mensen niet de ruimte in hoeft te schieten, maar ze op een vrij simpele manier dit gevoel kunt geven."

Het leiderschapsmodel dat Mulder ontwikkelde onderstreept een aantal leiderschapskwaliteiten, zoals hoop, optimisme, moed en compassie. “Ook die kun je trainen met virtual reality. Compassie bijvoorbeeld.” Compassie met de aarde is iets anders dan empathie, legt hij uit. “Empathie is dat je ziet dat iemand lijdt en dat je mee lijdt. Dat je medelijden hebt. Compassie is dat je ziet dat iemand lijdt en dat je iemand wil helpen. Compassie voor de aarde betekent dus dat je ziet dat dingen niet goed zijn en dat je in actie komt om die dingen te veranderen.”

Hij denkt dat deze ervaringen ervoor zorgen dat mensen in actie komen. “Ik denk dat als je de aarde aanschouwt en je voelt wat eraan de hand is en een handelingsperspectief krijgt aangereikt tijdens die ervaring dat je dan letterlijk handen en voeten kunt geven aan die compassie."

Bewustzijnsverschuiving voor sceptische leiders?

Bij de mensen die er vandaag werkte het. Zij waren in ieder geval enthousiast en geroerd. Maar werkt het ook bij sceptische leiders die het goed uitkomt om het klimaat te negeren? “We zijn nu aan het kijken hoe het werkt, bij wie het werkt, of het een zinvol leiderschapsinstrument is, et cetera", reageert Mulder. En hij hoopt de virtuele film op de klimaattop in Glasgow te kunnen tonen.

Of de film echt impact maakt op de leiders van vandaag is dus nog afwachten. Misschien dat daar na de top in Glasgow wat over te zeggen valt, maar voor de veertien aanwezigen vandaag leverde het in ieder geval een mooie zaterdagactiviteit op.

Meer weten over Kate Raworth en haar donuteconomie? Lees dan dit interview of leer over de donuteconomie in zeven stappen. Wil je liever weten hoe haar visie in de praktijk wordt toegepast? Kijk dan deze korte documentaire over de stappen die ondernemers in Amsterdam zetten.