“Duurzaam moet de norm worden voor ons economisch handelen”

Woensdag werd het regeerakkoord gepresenteerd met daarin een apart hoofdstuk met opgeschroefde ambities en plannen voor een beter klimaat. Het nieuwe kabinet scherpt doelen aan. Zo moet de CO2-reductie in 2030 55 procent zijn, en wordt er zelfs gestreefd naar 60 procent. Daarvoor wordt een klimaatfonds van 35 miljard euro opgezet. Wat vinden Changemakers van deze en andere plannen uit het regeerakkoord? Change Inc. hield een enquête onder z’n Changemakers.

Over het aanscherpen van de klimaatdoelen zijn alle Changemakers het eens. Chief Sustainability Manager Marloes van den Berg van Jaarbeurs plaatst wel een kanttekening: “Het realiseren van de plannen is sowieso een MUST. ‘Niet doen’ is geen optie meer.” Daar is uitvoerend bestuurder Coöperatie Deltawind Monique Sweep het geheel mee eens. “We hebben niets aan ambities wanneer er niet serieus werk van wordt gemaakt. De klimaataanpak moet boven politieke willekeur worden gesteld.” Sweep zal zich vast goed kunnen vinden in het plan van de regering om een onafhankelijke wetenschappelijke raad op te zetten. Dat is geheel naar het Engelse model, waar zo’n raad is opgezet onder de noemer Climate Change Committee (CCC). Die CCC in het VK houdt het klimaatbeleid op de lange termijn in de gaten, geeft er een oordeel over en verbindt daar adviezen aan.

Ondernemer Maurits Groen (van onder andere Kipster, Wakawaka), is ook blij met het akkoord. Hij ziet het vooral als een positief signaal. “Waar het beleid tot nu toe vooral afwachtend en afhoudend was, culminerend in de gênante driedubbele veroordeling van de Staat in de 'Urgenda-zaak', doordat de overheid niet eens de ondergrens van haar zelfgekozen doelstelling haalde, is deze ambitieuze opstelling een serieuze opsteker.” Managing partner SET Ventures Anton Arts vindt het alleen jammer dat alles wordt gereduceerd tot een modelmatige werkelijkheid. “De echte ambitie moet zijn om duurzaam de norm te maken voor ons economisch handelen.”

Minister voor Klimaat en Energie

Over de aankondiging dat er een speciale minister voor Klimaat en Energie komt is iedereen enthousiast. Van den Berg: “Daardoor heeft het klimaatvraagstuk eindelijk de zichtbaarheid die het verdient. Ik hoop wel op een minister die dit begrijpt, en die heel zichtbaar is de komende jaren.” Ook ondernemer Groen is lovend. “Terecht dat hier nu een coördinerende minister voor komt. Het afgelopen decennium had dit onderwerp niet eens een minister en dus ook geen stem in de Ministerraad. En dat terwijl dit overkoepelende thema gaat over het voortbestaan van Nederland.”

Hij heeft ook meteen een idee wie goed op deze stoel zou kunnen zitten: “Marjan Minnesma.” Hij is gedecideerd. “Als geen ander is zij afgelopen decennium in staat gebleken haar inhoudelijke zeer gedegen kennis te kunnen omzetten in zowel strategisch beleid alsook in daadkrachtige, effectieve actie. En dat ook nog eens met een kleine organisatie en amper financiële middelen.” Ook haalt hij aan hoe zij het juridische establishment “versteld deed staan door driemaal, tot aan de Hoge Raad aan toe, de Staat te dwingen tot het realiseren van zijn eigen beleidsdoelen.”

Investeerder Arts wil vooral dat het energievraagstuk op systeemniveau wordt aangepakt. “Waar het akkoord nu vooral een lange lijst aan individuele maatregelen bevat, moet de nieuwe minister zich vooral afvragen: hoe draagt dit bij aan de energie-systeem-transitie?” Zijn voorstel voor de nieuwe klimaatminister: “Mark Rutte”. Chief Scientific Officer van Mosa Meat Mark Post denkt juist aan een energiegoeroe. Hij legt dat uit: “Klimaat is het meest verbonden met energiebeleid.” Misschien dat hij ook wel achter de keuze staat van Bert van Son, CEO en oprichter van MUD Jeans: “Ruud Koornstra zou ik willen voorstellen. Hij vecht al jaren voor meer duurzame economie, is goed op de hoogte en heeft een goede babbel. Dat laatste is handig in Den Haag.” Ook hoogleraar van TU Eindhoven Maarten Steinbuch noemt Ruud Koornstra en komt daarnaast ook met de namen Marjan Minnesma, Ed Nijpels en Wiebe Draijer.

35 miljard voor klimaat

In het regeerakkoord staat dat er 35 miljard euro wordt geïnvesteerd in een klimaatfonds voor de komende tien jaar. Is dat voldoende, vroegen wij onze Changemakers. De meningen zijn verdeeld. De meesten zeggen dat het meer mag zijn. Post rekent het snel voor: “Het is slechts 3,5 miljard per jaar. Alleen al aan de kernenergiecentrales wordt een fiks deel van dat bedrag uitgegeven. De infrastructurele veranderingen die moeten plaatsvinden, zijn immens.”

Ook Groen meent dat het onvoldoende is om de geformuleerde doelen te behalen. “Die 35 miljard komt weliswaar bovenop de SDE++ gelden, maar is onvoldoende. Zeer grote private investeringen zijn dus onontbeerlijk.” Daar heeft hij op zich goede hoop op. “Als de overheid de in dit Regeerakkoord geschetste instrumenten krachtig, slim en consequent inzet en daardoor een aantrekkelijke investeringszekerheid biedt, dan zal het bedrijfsleven die investeringen zeker doen.”

Van den Berg van Jaarbeurs heeft haar vraagtekens: “Of het genoeg is, ligt aan de uiteindelijke ambitie en de snelheid van implementatie. Ook is belangrijk hoe we hiermee omgaan buiten Nederland. We moeten niet alleen naar onszelf kijken maar ook in Europa de handen ineenslaan.” Ook Marjolein Brasz, managing director van Foodvalley Nederland, vreest dat het te weinig is. “Het voedselsysteem is een belangrijke veroorzaker, maar ook een belangrijk onderdeel van de oplossing voor ons klimaatprobleem. Zorg dat dit geld ook beschikbaar komt voor (systeem)innovaties in ons voedselsysteem. Die zullen zich dubbel en dwars terugbetalen in het verdienvermogen van Nederland.”

Kerncentrales

Een ander belangrijk punt in het regeerakkoord is de keuze voor kernenergie. In het regeerakkoord wordt geopperd dat de kerncentrale in Borssele langer openblijft. Want: kernenergie kan in de energiemix een aanvulling zijn op zon, wind en geothermie en kan worden ingezet voor de productie van waterstof. Ook zou het Nederland minder afhankelijk maken van de import van gas. De meningen zijn verdeeld. Groen: “Dat kernenergie CO2-vrij zou zijn is een ernstig misverstand. Dit broeikasgas komt namelijk vrij bij zowel de winning en bewerking van uraniumerts, bij de bouw van de kerncentrale, het transport van kernbrandstof, alsook bij de afbraak van de centrale.” Hij verduidelijkt dat dit de indirecte CO2-uitstoot heet. “Uit talrijke studies blijkt dat de CO2-uitstoot van een kerncentrale vergelijkbaar is met die van een gascentrale met CO2-afvang en tien keer zo hoog als bij windenergie.”

Ook Post van MosaMeat vindt het openhouden van de kerncentrale een slecht idee. “Het is economisch niet levensvatbaar. Dus besteed het geld aan opslag van energie en innovatie op dat gebied.” Van Son van MUD Jeans is juist voor. Sterker nog, volgens hem moeten er nieuwe kerncentrales bij komen. “CO2-uitstoot is ons grootste probleem, het probleem van afval van kerncentrales is in mijn ogen minder groot.”

Nu roert Steinbuch zich nog eens: “Een slecht idee. Nederland moet zich concentreren op echt duurzame bronnen, zoals zon en wind. Het kabinet is vijftien jaar te laat met dit besluit. Het is te duur en afval blijft.” Post is het met Steinbuch eens: geen nieuwe kerncentrales. “Laten we niet het probleem doorschuiven naar de toekomst.” Ook Groen is het daarmee eens. “Deze passage fungeert slechts als afleidende fopspeen: alleen met kolossale financiële overheidssteun zal het bedrijfsleven bereid zijn deze kerncentrales te bouwen. En áls het al zou lukken om tegen alle weerstand in dit voornemen uit te voeren, dan zullen die centrales er op zijn vroegst over tien jaar staan. Tegen die tijd zullen energiebesparing en duurzame bronnen die peperdure centrales allang uit de markt geprijsd hebben. En dan hebben we het nog niet over veiligheid, cyber-terroristische risico's, het onopgeloste afvalprobleem. De nucleaire weg is een heilloze weg.”

Sweep meent dat de kosten voor de bouw te hoog zijn. “Bestaande gesloten kerncentrales laten de maatschappij opdraaien voor ontmanteling. Om het over afvalproblematiek niet te hebben. Dit realiseren gaat veel te lang duren om verschil te maken richting 2023-2050.” Wat de energie betreft, wil het nieuwe kabinet wil zo snel mogelijk biomassa afbouwen voor energiedoeleinden. Van Son is duidelijk. “Slecht idee, want biomassa levert een grote bijdrage aan een klimaatneutrale energievoorziening.” Post heeft daar een andere mening over: “Biomassa was het slechtste idee ooit.”

Toekomstmuziek

Waar de Changemakers unaniem lovend over zijn: de generatietoets. Met deze toets wil het kabinet peilen wat de impact is van nieuw beleid op toekomstige generaties. Wat betekent een besluit dat we nu nemen voor de mensen die nu tien zijn, en over dertig jaar op onze plekken zitten? Van den Berg vindt het een goed idee omdat jongeren vaak veel beter ingelezen zijn en meer eager om ook echt iets te veranderen. “Zij hebben de toekomst en moeten die ook mede gaan maken.”

Van Son heeft in dat kader nog een toevoeging over zijn eigen sector: “We moeten stoppen met kleding als wegwerpartikel te beschouwen en consumenten eerlijk informeren. Er zou wetgeving moeten komen om grote kledingbedrijven terug te fluiten als er ongegronde claims worden gemaakt over duurzame kleding.”

Lees hier meer over alle duurzame punten uit het regeerakkoord, de belangrijkste uitgelicht door de redactie van Change Inc.