Dit programma streeft naar leiderschap voor de ‘mooist mogelijke wereld’

Living Leadership, een programma van Shinta Oosterwaal (links op onderstaande foto) en Eva Huppes van Nunen, komt voort uit het idee dat er sprake is van een gat tussen effectief leiderschap en het verder brengen van duurzaamheid. Terwijl die twee concepten elkaar juist kunnen versterken als je ze nader bekijkt, aldus Oosterwaal. Ze was eerder tien jaar werkzaam bij het ministerie van Buitenlandse Zaken als internationaal adviseur voor duurzame economische ontwikkeling en organisatieontwikkeling. In haar huidige coachpraktijk begeleidt ze onder meer leiders in hun persoonlijke ontwikkeling.

“Er komt een aantal dingen samen als je leiderschap bekijkt in het licht van duurzaamheid. Van beide concepten is een reframing nodig. Neem leiderschap: we denken er nog steeds vaak over als een vaststaand concept. Je bent als leider de baas en jij moet de visie uitstippelen. Maar leiderschap is ontzettend aan verandering onderhevig. Veel organisaties experimenteren met zelfsturing. Daardoor valt het oude principe van leiderschap volledig weg, dat is voor duurzaamheid een hartstikke interessante ontwikkeling”, legt Oosterwaal uit.

Randvoorwaarden duurzaamheid

“Voor duurzaamheid zijn de randvoorwaarden al lange tijd bekend. Kate Raworth heeft het recent met haar ‘Doughnut Economics’ nog eens helder voor ons opgeschreven: er is een ecologisch plafond en er is een sociaal fundament nodig waartussen wij als mensen een bloeiend leven kunnen leiden met een economie die de planetaire en sociale grenzen respecteert. Dan is de wereld al een heel stuk mooier dan hij nu is. Met Living Leadership willen wij leiders een stap verder helpen door leiderschap wakker te maken dat in lijn is met de mooie wereld die we met z’n allen voor ogen hebben. Dat doen we onder meer door de vraag te stellen: Wat betekenen leiderschap en duurzaamheid voor jou persoonlijk?”

Om daar antwoord op te vinden, draait het programma leiderschapsontwikkeling om en gaat het voorbij de reeds bekende doelen, door Oosterwaal ook wel ‘de buitenkant’ genoemd. “Wat is nou hetgeen dat ons echt beweegt als mens? Wat zijn onze diepste drijfveren, die maken dat we werkelijk innovatief en creatief zijn? Dat is vaak juist niet de buitenkant, waar je door managementopleidingen vooral op wordt aangesproken. Dat is slechts een onderdeel van wie we zijn. Innovatie en creativiteit zijn natuurlijke menselijke waarden en een duurzame drijver voor verandering. Het gaat daarom over handelen met je hart, hoofd én handen, zodat er ook echt resultaat uit voortkomt. Dat bewustzijn willen we met het programma wakker maken.”

"Gedrag verandert alleen maar duurzaam en voor duurzaamheid als je daadwerkelijk verbinding kunt voelen met het doel dat je wilt bereiken"

Relaties en verbinding

Die combinatie van hoofd, hart en handen is volgens Oosterwaal nodig om duurzame verandering te bewerkstelligen, bijvoorbeeld in een organisatie. “Gedrag verandert alleen maar duurzaam en voor duurzaamheid als je daadwerkelijk verbinding kunt voelen met het doel dat je wilt bereiken, of met hetgeen dat je voor ogen hebt, je visie. Verbinden en verbinding is niet iets wat je als een trucje aanleert, maar iets wat je wakker maakt in jezelf. Uiteindelijk is het mensenwerk. Juist de creativiteit en innovatiekracht die je nodig hebt voor verduurzaming zijn mensenwerk”, legt Oosterwaal uit.

“Als leider ben je niet succesvol als je geen goede relatie hebt met jezelf, met je werknemers en zonder dat je verbinding maakt. Het werkt niet echt als je je volle hart niet inzet. Maar het is ook nodig om je hoofd te gebruiken ten dienste van je hart en je handen om actie voor te brengen. Het is je volle menselijke capaciteit. Dat is dus hetgeen dat je wilt aanzetten: het mens zijn.”

Binnen bedrijven komt hier volgens Oosterwaal steeds meer aandacht voor, maar de tools om op die menselijke waarden een passende cultuur te vormen zijn nog niet helemaal doorontwikkeld. “Daar doet Living Leadership een appèl op. Er zijn veel mensen die nog niet zo durven denken, omdat ze het niet kennen. Maar er moet op een gegeven moment iemand opstaan, die menselijk gedreven leiderschap toont. En die zegt: we moeten die menselijke waarden in lijn brengen met wat we doen, this is the way to go. Het doel is dus om het mooist mogelijke leiderschap wakker te maken voor de mooist mogelijke wereld.”

Zweethut-ceremonie

Het programma Living Leadership wordt gedurende een jaar in tien dagen georganiseerd. Daarbij ligt de nadruk zoveel mogelijk op proceswerk. Oosterwaal: “Mensen lezen vaak al genoeg boeken en luisteren naar lezingen; dat mentale aspect hebben ze al voor een groot deel zelf uitgezocht. Waar wij naartoe willen, is de beweging creëren. Door de termen waarin we duurzaamheid nu vangen, zoals transparantie en vertrouwen, ook daadwerkelijk in jezelf te vinden. Waar ben je nieuwsgierig naar en wat drijft jou eigenlijk? Wat is je grootste angst, wat houdt je tegen? Existentiële vragen die je alleen kunt adresseren als je diep menselijk proceswerk doet. Ik kan je vertellen dat je bent verbonden met de rest van de wereld, maar het zelf ervaren door bijvoorbeeld een systeemopstelling blijkt veel effectiever.”

Als voorbeeld van een programmaonderdeel noemt Oosterwaal de sjamanistische zweethut-ceremonie, waarin deelnemers samen een buitenzweethut bouwen en ingaan, geïnspireerd op de oude Indiaanse krijgers die terugkeerden van de strijd en zichzelf door te zweten weer schoonmaakten voor de terugkeer naar hun families. Oosterwaal: “De zweethut-oefening gaat vandaag de dag over overgave: je kunt niets anders doen dan overgeven aan de hitte. Dit ritueel neemt alle maskers weg, wat heel effectief is om te komen tot het antwoord op de vraag ‘wie ben je nou eigenlijk en wat verlang je voor jezelf en de wereld?’.”

Transformatie

Living Leadership werkt met haar deelnemers dus niet aan gedragsverandering, maar aan blijvende transformatie. Voor deze transformatie moet de tijd worden genomen, benadrukt Oosterwaal. Vandaar dat het programma tien dagen duurt, verspreid over een jaar. Tussentijds zijn er reflectiemomenten met de organisatoren en andere deelnemers om het proces op gang te houden.

Een quick fix voor leiders die leiderschap voor duurzaamheid ‘even’ willen tackelen, is het volgens Oosterwaal dan ook niet. “Hoewel, op een bepaalde manier toch ook weer wel”, zegt ze. “Als je je door ons programma realiseert dat je als leider alleen maar een inspiratiebron hoeft te zijn voor je team om op autonome wijze op duurzaamheid door te ontwikkelen, dan hebben we ons doel ook gehaald.”

Geïnteresseerd in Living Leadership?

Het Living Leadership-programma start in april 2018 en kan ook in-company worden aangeboden. Lezers van DuurzaamBedrijfsleven ontvangen een korting van € 500 op het jaarprogramma Living Leadership én een sessie ‘Leadership coaching’ ter waarde van € 300. Ook ontvang je als lezer € 50 korting op het eendaagse Living Leadership Lab ‘Leiderschap in verbinding en innerlijke duurzaamheid’. Beide acties zijn beschikbaar via deze link. 

Foto's: Shinta Oosterwaal