De lessen van Patagonia: hoe zuiver op de graat kun je zijn?

De ene crisis stapelt zich op de andere en iedereen wordt er nu door geraakt. Zelfs de kleine groep zeer welvarenden, waarvoor het ‘all the time partytime’ is, kan er haast niet meer om heen, omdat iedereen buiten die bubbel het heeft over dure boodschappen, hoge energierekeningen of ‘een oorlog die wel heel dichtbij komt nu er met inzet van kernwapens wordt gedreigd.’ Het verpest een deel van je plezier als je enthousiast over je jetski vakantie in Saint-Tropez begint, of over je waterbungalow op de Malediven, wanneer het gepeupel alleen maar over crises kan praten.

Het grote voordeel dat iedereen erdoor geraakt wordt, is een grotere betrokkenheid bij maatschappelijke verhalen. De honger naar oplossingen neemt ook toe. En waar veel verschillende belanghebbenden ieder vanuit hun eigen schuttersputje aan het strijden zijn, zwelt ook de roep om een goede leider, of een leidende partij aan.

Ik hoorde afgelopen weken vertwijfelde pogingen een voorbeeldpoliticus uit heden of verleden te vinden die als witte raaf voor de troepen uit kon lopen. Die moed, visie en inzicht paarde aan de vastberadenheid zich niet als een slaaf van de peilingen te gedragen. Bij gebrek aan Nederlandse voorbeelden viel de naam Winston Churchill weer heel vaak, vooral als het over de oorlog ging natuurlijk. Churchill wordt altijd herinnerd als de man die als oorlogspremier van Groot-Brittannië een beslissende rol in de ondergang van Hitler speelde. En als de man die na de oorlog begreep dat een goed samenwerkend Europa de beste remedie is tegen een nieuwe oorlog, ‘de herschepping van de Europese familie, zo goed als we kunnen.’

Uiteraard had hij ook een andere kant, zoals Arend Jan Boekestijn op npo.nl zegt: ‘Er is ook nog gifgas gegooid op Irak, hij heeft in Afghanistan en Pakistan vreselijke dingen gedaan, in Sudan zijn er afschuwelijke dingen gebeurd en in Zuid-Afrika noemde hij mensen “kaffers.” Hij was een echte imperialist.’ (…) ‘Iemand kan én slecht én goed zijn. Bij de meeste mensen is dat zo. Zijn bijdrage aan de bevrijding van West-Europa is natuurlijk in goud opgeschreven.’

De zoektocht naar een voorbeeldbedrijf was ook lastig. Dat de eigenaar van Patagonia zijn bedrijf weggaf aan ‘de planeet aarde’ verschafte het bedrijf de glans van leidende partij. Belangrijke lessen: wees transparant over alle productiestappen, van grondstof tot eindproduct; vermijd anonieme geldschieters die op de achtergrond zakelijke beslissingen beïnvloeden; relativeer kritiek niet weg, maar voer zo nodig veranderingen door; verdoezel je fouten of nalatigheid niet; ga alleen in zee met bedrijven die ook willen bijdragen aan een betere wereld, of zoals Patagonia zelf omschrijft: ‘Mission-drive companies that prioritize the planet.’

Ook Patagonia is niet helemaal zuiver op de graat. Bloomberg schreef na de transitie van het bedrijf over ‘handige belastingconstructies’, die de weg vrijmaakten voor rijke miljardairs om ongelimiteerde politieke donaties te doen. Ook Marketingfacts, in een hergeplaatst artikel van de blog van de vooraanstaande marketingman Tadek Solarz (DWVTS) maakt zich hier druk over: ‘Dat je bedrijven de macht geeft om invloed uit te oefenen op de politiek…’ Belangrijk punt, maar zo kan niemand meer iets doen. De directeur filosofie van Patagonia zei in De Correspondent: ‘We hebben ons wel eens afgevraagd of het niet beter zou zijn om met Patagonia te stoppen, aangezien alles wat we doen schade aanricht. Maar we hebben het niet gedaan, omdat we denken dat we op deze manier druk kunnen blijven uitoefenen op onze omgeving om het goede te doen.’