Wow, wat een boek!, was mijn eerste oprisping. Wie zich de rust veroorlooft om 'Klimaatgeneraal. Bouwen aan weerbaarheid' te lezen komt niet bedrogen uit. Natuurlijk is het aanvankelijk schrikken tijdens de eerste hoofdstukken. De waarschuwingen die Tom Middendorp afgeeft zijn niet mals. Hij vindt klimaatverandering een grote crisis, schrijft hij. 'Sterker nog, op een nucleaire oorlog tussen kernmachten na is dit waarschijnlijk de meest bepalende ontwikkeling voor de veiligheid in de wereld.'
Middendorp was plaatsvervangend ambassadeur van de Navo tijdens de uitzending naar Afghanistan in 2006-2007 en in 2009 commandant van de Task Force Uruzgan. De frustratie over de politiek, die besliste dat de missie na relatief korte tijd moest stoppen, spat nog van de pagina af waarop hij op die tijd terugkijkt. De 3D-benadering, 'Defense, Diplomacy en Development' leek langzaam zijn vruchten af te werpen, 'maar als we iets willen bereiken en een land of een provincie willen stabiliseren, is dat echt een kwestie van een lange adem.'
Zijn ervaring ter plekke, samen met de kennis die hij vergaarde door het aansturen van meer dan twintig missies, leverde hem het inzicht op dat klimaatverandering een steeds grotere rol speelt in de internationale veiligheid. Klimaatverandering hangt nauw samen met de bevolkingsgroei. De vraag naar water en voedsel neemt toe, de grondstoffen raken uitgeput. Vooral waterschaarste kan tot gruwelijke oorlogen leiden, in het boek geeft hij aansprekende voorbeelden uit Somalië, Irak, Afghanistan en Syrië.
Voor Middendorp is het 'de grootste uitdaging van de 21ste eeuw.' Waar veel schrijvers, documentairemakers en activisten blijven hangen in apocalyptische vergezichten, beloont de klimaatgeneraal de geduldige lezer halverwege zijn boek met een optimisme dat positieve stoffen in het brein losmaakt. Natuurlijk spoort hij aan tot actie, en wel zo snel mogelijk, maar hij komt daarbij ook met oplossingen aandragen die energie geven. In jargon heet het: 'van partnerschappen naar ecosystemen.' In de praktijk komt het neer op een pleidooi voor bijzondere samenwerkingsverbanden. Bijzonder in een tijd waarin het vooral lijkt te draaien om de identiteit van groepen die elkaar nooit kunnen begrijpen. Of om belangengroepen die er vooral op uit zijn hun eigen bestaan te markeren. In de proloog beschrijft MIddendorp de lawine aan online reacties die hij kreeg nadat een uitspraak van hem tijdens een conferentie pregnant op twitter kwam te staan: 'General Middendorp stelt dat klimaatverandering wereldvrede bedreigt.' De verontwaardigde reactie van een paar activisten luidt dat hij 'geen veiligheidsissue van hun thema moet maken.' Kortom: terug in je hok.
De kracht van het boek van Middendorp is dat hij juist mensen úit hun hokken wil halen om samen 'de grootste uitdaging van de eeuw' te lijf te gaan. Opwindend is zijn beschrijving van de Future Force Conference, nog voor Covid, in Den Haag. Geen samenkomst zoals gebruikelijk van militairen, bedrijfsleven en kennisinstituten, maar van mensen met uiteenlopende expertises die met een andere blik naar veiligheid en duurzame ontwikkeling keken. Van cyberspecialisten tot hulpverleners en van architecten tot gameontwikkelaars. Deze 'ecosysteembenadering' leidde tot onvermoede innovaties en prikkelende projecten. Middendorp hoopt, ook door zijn boek, op een vervolg, want 'deze benadering is cruciaal voor de aanpak van de crisis.'
Paul van Liempt
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
