Hoe ga je van moeten naar willen?
“Omdat we in een democratie leven, moeten we niet inzetten op moeten, maar op willen. Hoe harder je roept dat het moet, des te minder mensen willen luisteren,” stelt Remarque. Hij vergelijkt het met waarschuwingen op sigarettenpakjes: ‘Je wordt impotent, je krijgt kanker.’ Toch blijven mensen roken. “Simpelweg omdat een belerend vingertje averechts werkt. En in een democratie kunnen mensen ook stemmen op degene waarvan het niet hoeft. Dat hebben ze ook gedaan.”
Volgens Remarque moet je inspelen op de overtuigingen van mensen en het klimaatverhaal daarin laten passen. “Respecteer dat mensen anders denken en wees empathisch. Essent zegt daarom niet: 'Je moet energie besparen.' Ze zeggen: 'Wil jij besparen op energie?' en 'Lekker verdienen aan het zonnetje.' Dat spreekt iedereen aan. Of je nu groen bent of niet.”
Maar hoe neem je mensen mee in een verhaal van vooruitgang?
De energietransitie wordt vaak gepresenteerd als een noodzakelijk offer, terwijl het in werkelijkheid een technologische revolutie is. “Elektrische auto’s worden niet gekocht omdat ze groen zijn, maar omdat ze simpelweg beter zijn. Ze trekken sneller op, zijn stiller en moderner. En de buurman rijdt nog in de auto van gisteren, met een uitlaat en een lawaaiige motor vol bewegende onderdelen die kapot kunnen.”
Als verandering wordt gepresenteerd als een verbetering, gaan mensen vanzelf mee, zegt Remarque. Schonere lucht, veiliger wonen, een gezondere wereld: het zijn voordelen waar niemand tegen kan zijn. Bovendien levert de transitie groei en nieuwe banen op. Percentagedoelstellingen, zoals een bepaald percentage minder stikstof of CO₂, zijn daarentegen abstract en weinig inspirerend. “Daar wordt niemand opgewonden van.”
Hoe laat je de twijfelaars de laatste stap zetten? Hoe maak je het wél aantrekkelijk voor ze?
Hij noemt als voorbeeld de OV-fiets, een middel dat het laatste stukje van een reis moeiteloos verduurzaamt. “Zonnepanelen zijn een ander goed voorbeeld. Dankzij subsidies en salderingsregelingen zijn ze financieel aantrekkelijk geworden, waardoor Nederland meer zonnepanelen op de daken heeft dan zonnige landen als Spanje en Italië.”
Maar zodra regelgeving verandert en financiële voordelen verdwijnen, zoals bij de zonnepanelen, worden mensen terughoudend. “Terwijl je nog steeds je investering in acht jaar eruit haalt en daarna zeventien jaar lang gratis elektriciteit hebt.” Hetzelfde principe geldt voor elektrische auto’s en energiezuinige apparaten. Hoe duidelijker het voordeel, hoe sneller de overstap.
Maar hoe wint een duurzaam product de massa voor zich?
Duurzame producten winnen pas echt terrein als ze minstens zo aantrekkelijk zijn als hun niet-duurzame alternatieven. Een duurzame keuze moet niet alleen goed voelen, maar vooral goed werken, stelt Remarque.
Hij noemt diverse voorbeelden van succesvolle bedrijven met een sterke duurzame propositie. Auto’s van KIA en Hyundai zijn niet alleen emissieloos, maar ook betaalbaar, goed gedesigned en bieden goede prestaties. Tony’s Chocolonely scoort niet alleen met een eerlijk verhaal, maar ook met een uitgesproken merkidentiteit en vernieuwende smaken. Oatly Barista is niet alleen een plantaardig alternatief, maar wordt ook gepositioneerd als perfect voor koffieliefhebbers.
“Je moet duurzaamheid niet verkopen als een morele verplichting, maar als een upgrade,” zegt Remarque. “Slechts een kleine groep koopt een nieuw product omdat het ‘beter is voor de planeet’. De massa koopt producten primair omdat het beter is voor henzelf. Dat het ook goed is voor het klimaat is mooi meegenomen, en dus hebben duurzame producten bij gelijke prestaties, wel degelijk een streepje voor.”
Van urgency naar agency
Remarque pleit voor een positieve benadering. Mensen begrijpen heus wel dat het klimaatprobleem urgent is, maar als ze constant te horen krijgen dat het te laat is, haken ze af. Het gevoel dat er niets meer aan te doen is, werkt verlammend.
“Kris de Meyer, directeur van de Climate Action Unit aan University College London, zegt: ‘Er is genoeg urgency, maar te weinig agency’. Mensen weten echt wel dat het klimaat urgent is. Maar als ze constant te horen krijgen dat het te laat is, haken ze af. Dan denken ze: waarom zou ik mijn best doen? We gaan toch naar de haaien.”
Volgens onderzoek van Climate Action Unit (UCL) willen mensen liever lezen over 'climate doing' dan over 'climate concern'. Ze willen zien wat er nú al gebeurt en welke mogelijkheden er zijn. “Mensen worden niet warm van 'minder vliegen', 'minder vlees' en 'minder kopen'. Dat is een ongezellig verhaal. Ze willen vooruitgang. Een schonere wereld, niet een kleinere. En daar moeten we het over hebben. Niet over wat niet meer kan, maar over wat beter kan.”
Hoe krijg je dit voor elkaar in tijden van polarisatie?
De energietransitie gaat niet vanzelf, zeker niet in een gepolariseerd debat. Maar Remarque noemt hoopvolle voorbeelden: “In het Verenigd Koninkrijk heeft Labour een slimme aanpak gekozen: een van hun vijf speerpunten is ‘Make Great Britain a Clean Energy Superpower’. Die framing werkt.”
“Schoon wil iedereen. Veilig wil iedereen. Gezond wil iedereen. En nationale trots hebben we ook allemaal,” aldus Remarque. Door duurzaamheid te koppelen aan positieve, universele waarden, wordt het iets waar mensen zich mee willen identificeren. En daar ligt de sleutel tot echte verandering.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
