Changemaker Savitri Groag (Artis): ‘Als we meer weten over de natuur, zorgen we er beter voor’

Hoe zorg je voor duurzame verandering binnen Artis?

“Door het er altijd over te hebben en het gesprek aan te gaan. Als ik voor collega’s een cappuccino haal, vraag ik of ze er gewone melk in willen of koemelk. Want wat is gewone melk, en hoe gewoon is dat eigenlijk? Ik vertel mensen graag waar ik mee bezig ben. Enerzijds omdat ik het leuk vind, anderzijds omdat ik hoop dat anderen mee willen doen. Ik vind het fantastisch als ik op de schouder word getikt door een collega of een vrijwilliger met een goed idee. Dan heb ik het idee dat ik het niet alleen doe. Bovendien zie ik lang niet alles. De input van collega’s is enorm waardevol. Bij Artis hebben we een box waar collega’s hun ideeën kwijt kunnen. Dat levert goede inzichten op.”

Waar zie je dat je al verschil maakt?

“We zijn bezig om Artis volledig gasloos te maken. Ook werken we samen met de gemeente Amsterdam om extra regenwater op te vangen en op te slaan, zodat we dat in droge tijden kunnen gebruiken als tuinbesproeiing. Deze projecten zijn gericht op de lange termijn. Ze duren jaren en daarom is de impact niet meteen tastbaar. Daarnaast houd ik me ook bezig met korter lopende en concrete dingen. Zo hebben we een zitbankje gemaakt van de poep uit het olifantenverblijf. Over zo’n tastbaar voorbeeld kun je makkelijker communiceren. Het is een manier om te laten zien dat ook iets als olifantenpoep van waarde is.

Een ander voorbeeld is dat de horeca volledig vegetarisch is. Dit schreeuwen we niet van de daken. Mensen bestellen geen vegetarische kroket, maar gewoon een kroket. Onze gyros en hotdogs zijn plantaardig. Persoonlijk zou ik nog een stap extra willen zetten met een compleet plantaardig assortiment. Hier wordt aan gewerkt. Het softijs en de patisserie zijn al plantaardig, maar dat geldt niet voor de broodjes kaas. Het is overigens niet zo dat bezoekers geen vis of vlees kunnen eten: iedereen is vrij om zelf eten en drinken mee te nemen. Wij verkopen het alleen niet. Ik wil niemand verplichten om een bepaalde keuze te maken, maar wil de duurzame keuze wel stimuleren.”

Hoe krijg je anderen mee in je duurzame missie?

“Artis bestaat uit het park, het Groote Museum en Micropia. Er is veel te doen. In het park leven natuurlijk de dieren, maar mensen kunnen ook de botanische tuin bezoeken en zien wat daar allemaal groeit en bloeit. Het Planetarium laat de ruimte en het heelal zien, waar onze aardbol maar een klein onderdeel van is. In het museum staat de rol van mensen in het hele ecosysteem centraal, en Micropia laat zien hoe belangrijk bacteriën en micro-organismen zijn. Ook organiseren we lezingen en workshops. We praten over het voedselsysteem van de toekomst of spijkeren de plantenkennis bij. Artis is een plek van verwondering. Ik hoop dat mensen door een bezoek nieuwe inzichten krijgen en met andere ogen naar de wereld kijken. Daarbij is kennisoverdracht belangrijk. Als we meer weten over de natuur, zorgen we er beter voor. Daar ben ik van overtuigd.”

Al ziet niet iedereen de dierentuin als natuur. Hoe reageer je op die kritiek?

“Ik denk daar zelf veel over na. Juist aan die educatieve kant levert Artis een belangrijke bijdrage. Een dier in het echt zien, hoe het zich gedraagt en hoe het zich beweegt, is compleet anders dan in een documentaire. Zolang mensen het verschil niet weten tussen een gorilla en een chimpansee, hebben we een educatieve rol.”

Dat neemt niet weg dat Artis in transitie is, vertelt Groag. “We hebben nu veel minder diersoorten dan in het verleden. Het dierenwelzijn is altijd prioriteit nummer één. Met nieuwe verblijven en extra ruimte kunnen de dieren zich natuurlijker gedragen. Veel dieren zijn in Artis geboren en leven er al jaren. Het is echt hun thuis. Daarbij is het niet zo zwart-wit. Er zijn mensen die tegen dierentuinen zijn, maar vandaag de deuren sluiten is geen oplossing. Willen we dieren uitzetten in het wild, dan moet er eerst wat gebeuren aan hun natuurlijke leefomgeving. Artis werkt samen met lokale organisaties om het leefgebied van wilde dieren te verbeteren, denk aan het beschermen van parken en het aanleggen van ecoducten. We hebben ook een rol als het gaat om soortbehoud. Met diverse fokprogramma’s en uitwisselingen met andere dierentuinen willen we voorkomen dat diersoorten uitsterven. Laat ik de Afrikaanse pinguïn als voorbeeld nemen. Hun leefgebied en voedselaanbod is zodanig aangetast dat ze met uitsterven worden bedreigd. Gaat het zo door, dan is deze pinguïn er over tien jaar niet meer. Ik kijk dan naar ze in Artis en denk: dat kunnen we toch niet laten gebeuren?”

Welke uitdagingen zie je op dit moment?

“Ik wil dat zoveel mogelijk mensen Artis kunnen ervaren, in de hoop dat ze zich daarna meer verbonden voelen met de natuur en meer zorg dragen voor alles wat leeft. Zelf ervaar ik dat heel sterk. De levende omgeving van Artis geeft me energie en doet me realiseren hoe mooi de natuur in elkaar zit. Dat gun ik iedereen. Tegelijkertijd verkopen we entreetickets om alles te bekostigen. Ik zou willen dat we de entree gratis zouden kunnen maken: dan zou Artis echt toegankelijk zijn voor iedereen.”

Met welke partij of welk persoon zou je het liefst willen samenwerken?

“Omdat Artis een stichting is, heb je altijd behoefte aan mensen die je een warm hart toedragen. Bedrijven die Artis sponsoren of een zakelijk evenement bij ons houden. Leden, vrienden van Artis, scholieren, bezoekers… ik zou iedereen willen uitnodigen om naar Artis te komen en er verliefd op te worden.”

Meer Changemakers:

• Changemaker Ika van de Pas (Milieu Centraal): ‘Ik moet geen moreel apostel willen zijn’
• Changemaker Danny Benima (CFO bij Stedin): 'Hoe eerder we voorop lopen in de energietransitie, hoe meer uitstoot dat scheelt'
• Changemaker Chantal Schrijver (EIB): 'We investeren alleen in bedrijven die duurzaam én innovatief zijn'