Na de oorlog werden onze ogen pas echt geopend. ‘Handel durch Wandel’ bleek van een te rooskleurig mensbeeld getuigen. Rusland buitte onze afhankelijkheid van gas meteen uit, ondanks alle toenaderingen die een met elkaar verweven wereld leefbaar moest houden. En nu dreigt de strijd om grondstoffen de energietransitie nog verder aan het wankelen te brengen. Bedrijven worden speelbal van geopolitiek (ASML, Pirelli) en China is de nieuwe geduchte tegenstander, met macht over essentiële grondstoffen.
Elektrische auto is de norm
Eind oktober 2022 klonk er juichend geluid uit diverse Europese kelen. Europees Commissaris Frans Timmermans (Green Deal), GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout en VVD-Europarlementariër Jan Huitema bezongen eendrachtig de zegeningen van het einde van de verbrandingsmotor: vanaf 2035 mogen auto’s en nieuwe bestelbusjes geen CO2 meer uitstoten, de elektrische auto is de norm. ‘Het was een harde strijd, maar het is gelukt’, zei Eickhout. En ‘met deze doelen creëren we duidelijkheid voor de auto-industrie en stimuleren we vernieuwing en investeringen bij de autoproducenten’, zei Huitema.
Maar anderhalf jaar later ziet de wereld er heel anders uit. Eerst werd de deal afgezwakt onder druk van een Duitse politieke lobby aangevoerd door de FDP en minister van Transport Volker Wissing, ook auto’s die op e-fuel rijden mogen na 2035 worden verkocht. Belangrijker nog was de analyse van de Europese Rekenkamer afgelopen week. Die stelt dat het Europese streven om wereldleider te worden in accu’s en batterijen gevaar loopt. Controleurs van de Rekenkamer waarschuwen dat de EU ‘haar nul-emissiedoel voor 2035 niet haalt.’ De toegang tot grondstoffen is het grootste struikelblok. De Rekenkamer: ‘Geopolitieke en economische factoren kunnen de uitbreiding van de productiecapaciteit vertragen.’
Enorme wake up call
Het ANP citeert voormalig Belgisch minister en lid van de Europese Rekenkamer (ERK) Annemie Turtelboom: ‘De batterij-industrie van de EU mag niet in dezelfde afhankelijke positie terechtkomen als de aardgasindustrie. Wat betreft de toegang tot grondstoffen, aantrekkelijkheid voor investeerders en kosten, bevindt de EU zich echter mogelijk in een zwakke positie.’ Een enorme wake up call om de afhankelijkheid van grondstoffen te reduceren. Voor de productie van batterijen heeft de EU namelijk lithium, mangaan en ruwe natuurlijke grafiet nodig van landen waarmee ze geen handelsovereenkomsten heeft.
Juist in zo’n nijpende situatie gaat het om niet eerder bedachte oplossingen. Slimme samenwerkingsverbanden en partnerstrategieën zijn nodig om de juiste uitvoering in gang te zetten, in wat Paul Polman ‘the Decade of Action’ noemt. Honderd procent donkergroen handelen, vanuit het perspectief van de Sustainable Development Goals, de mondiale agenda om de planeet te beschermen, zal daarbij onmogelijk zijn.
Zonder mijnbouw geen einde aan verbrandingsmotor
De Volkskrant schrijft in een commentaar: ‘Geen schone toekomst zonder vuile handen.’ Om die schone toekomst ook in een onzekere wereld vol geopolitieke strijd te bereiken, zal mijnbouw een serieuze optie moeten zijn. De plannen van Noorwegen om aan diepzeemijnbouw te doen (waar kobalt, neodymium en dysprosium zit, nodig voor accu’s van elektrische auto’s) stuitten al op hevige weerstand. Het is een Catch 22 aan het worden: zonder mijnbouw geen einde van de verbrandingsmotor. Of straks in de hele EU in goedkope ‘Chinese Tesla’s’ rijden. Met files op Europese wegen vol NIO’s, BYD’s en XPENG’s, als blijk van een machtige arm die verder reikt dan je voor mogelijk hield.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
