Burgemeesters aan de macht

In 2017 overleed de in New York geboren invloedrijke politicoloog Benjamin Barber aan kanker, maar zijn idee voor een internationaal platform voor burgemeesters is nog steeds springlevend en actief. Op dinsdag 20 april treffen ze elkaar voor een 'high-level meeting' over klimaatverandering. Kort na publicatie van Barber's boek liepen Nederlandse burgemeesters van links tot rechts er mee weg. Ahmed Aboutaleb en Jozias van Aartsen prezen zijn opvatting dat landelijke politiek zich het beste kon voegen naar stedelijk beleid.   

Het burgemeestersambt is de sterkste vorm van bestuur, leenden ze van Barber, omdat het dicht bij de burger staat en lokaal betrokken is in een wereld die tegen de grenzen van de globalisering aanloopt. Toenmalig burgemeester van Den Haag Van Aartsen zei: "Uiteindelijk gaat het om de luchtvervuiling in Jakarta en het openbaar vervoer in Beijing". Aboutaleb zag een leidende stedelijke circulaire economie voor zich, waar ook naar oplossingen gezocht kan worden voor onderwijs, gezondheid en banen. Barber in Trouw: "Een burgemeester laat vuilnis ophalen, die heeft geen tijd voor ideologische haarkloverijen."

Het zwabberige coronabeleid

Wie ook nog bedenkt dat rond 2050 tweederde van de wereldbevolking in een stad woont (in het Westen is dat nu al bijna tachtig procent) heeft niet veel overtuigingskracht meer nodig. Natuurlijk, tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren. De staat heeft de macht en het geld en als een staat iets wil kan een stad dat lang niet altijd tegenhouden. Maar de praktijk is ook hier weerbarstiger. In Het Parool bekritiseerden crisisexperts het 'zwabberige coronabeleid' van de overheid, waar 'geen touw meer aan vast te knopen is'. Het draagvlak onder de bevolking voor het coronabeleid neemt ook af, peilde onderzoeksbureau I&O. Vooral het maximum van één persoon thuis en de gesloten terrassen staat steeds meer mensen tegen.

Laat dat nu net de inzet zijn van de burgemeesters van de grote steden. Namens zijn collega's zei Aboutaleb dat de ziekenhuiscijfers weliswaar niet al te gunstig zijn, maar toch pleit hij voor een 'gecalculeerd risico', zoals bij de heropening van de scholen. Aboutaleb: "Het kabinet wil alles in één keer besluiten, maar wij zeggen: begin nou eerst even met de buitenruimten. Op al het overige kunnen we gerust nog een weekje wachten." Aboutaleb zit hiermee meer op één lijn met zijn bewoners dan het kabinet. En handelt ermee in de geest van Barber, die zei: "In een echte democratie moet de staat de stad representeren."

Maak haast met de gekozen burgemeester

Naast het zwabberige nationale coronabeleid, blijft het onrustig rond de vaccinaties. De Volkskrant schrijft dat de GGD Noord-Limburg meteen stopte met het vaccineren van kwetsbare patiënten met een restvaccin, vanwege een nieuwe richtlijn van het ministerie van Volksgezondheid. En NRC Handelsblad berichtte maandag over het kabinet dat haar eigen teleurstelling organiseert: "Het lukt het kabinet maar niet om eerder geboden perspectieven waar te maken. Dinsdag volgde weer een klap, met onrust over het Janssen-vaccin."

De stad van Barber lijkt als beste oplossing steeds dichterbij te komen: groot genoeg voor daadkracht, klein genoeg om je als burger mee te identificeren. Maar voor we in Nederland de macht aan de stad overhandigen moet er nog wel een reuzehobbel worden genomen om de democratie niet verder uit te hollen. Schaf de benoemde burgemeester af en maak haast met de gekozen burgemeester.