De meeste mensen zijn het er over eens: het neoliberalisme is doorgeslagen en heeft een hyperkapitalisme voortgebracht. De winsten van de globalisering zijn terechtgekomen bij een relatief kleine elite, de inkomensverschillen zijn gevaarlijk groot geworden. Deze tweedeling in de maatschappij veroorzaakt een extreme polarisatie en een hijgerig politiek discours waarin weinig of geen ruimte meer is voor grote visies en langetermijnbeleid.
Mensen worden er somber en cynisch van. Persoonlijk blijf ik optimistisch. Want hoewel corona geen versneller blijkt te zijn, en vooralsnog niet voor een groen herstel zorgt, zijn er duidelijk ontwikkelingen gaande die voor structurele verbeteringen zullen zorgen.
Klimaatafspraken zijn niet vrijblijvend
In de eerste plaats gaan het klimaatakkoord van Parijs en de Europese Green Deal voor een aardverschuiving zorgen. Wereldwijd is afgesproken in 2050 klimaatneutraal en circulair te zijn. Het gaat niet meer om vrijblijvende internationale afspraken, maar in toenemende mate om ambities die middels regulering en wetgeving zullen worden afgedwongen. Kortgezegd: als landen of bedrijven daar niet aan voldoen, komen ze in de juridische problemen. De Urgenda- en stikstof-rechtszaak in Nederland zijn een waarschuwing voor iedereen die denkt dat “business as usual” goed genoeg is.
Naast deze druk uit de juridische hoek, zijn ook de financiële markten zich steeds meer aan het roeren. Aandeelhouders zien bedrijven zónder een overtuigende duurzame strategie als een risico. De EU-taxonomie gaat beleggers dwingen een groter deel van hun kapitaal in duurzame bedrijven te investeren. Het wordt voor niet-duurzame bedrijven dus moeilijker en duurder om hun activiteiten te financieren.
Jong talent wil de wereld verbeteren
Ook op de arbeidsmarkt merken bedrijven dat er een andere wind waait. Het jonge talent dat nu van de universiteit, het HBO of het MBO komt, wil werken voor een bedrijf dat de wereld beter wil maken, niet meer voor een oliemaatschappij die verantwoordelijk is voor milieuvervuiling en in opspraak komt voor mensenrechtenschendingen.
Het zijn deze externe factoren - wetgeving, toegang tot financiering en aantrekkelijkheid op de arbeidsmarkt - die bedrijven de komende jaren zullen aanzetten tot een duurzaam en circulair beleid.
Intrinsieke motivatie om te verduurzamen
Maar de belangrijkste drijfveer zal uiteindelijk iets anders blijken te zijn, tenminste dat hoop ik. Externe druk kan helpen om topbestuurders met de neus op de feiten te drukken, maar een verandering doorvoeren werkt natuurlijk het beste als die is gebaseerd op een eigen overtuiging in plaats van op externe dwang. Corona heeft voor reflectie gezorgd, en het besef dat ‘het zo niet verder kan’. Er is een consensus aan het ontstaan dat de scherpe kantjes van het kapitalisme moeten worden afgeschaafd, dat bedrijven naast financiële prestaties ook maatschappelijke betekenis moeten hebben.
Werkgeversorganisatie VNO-NCW wijst de weg nadat het half februari bekendmaakte te gaan inzetten op ‘brede welvaart’ in plaats van alleen ‘economische groei’. Dat betekent dat steeds meer Nederlandse bedrijven een duurzame en toekomstbestendige koers gaan varen. Dat we toegaan naar een resultaatverplichting in plaats van een inspanningsverplichting. ‘The great reset’ zit niet in woorden maar in daden. En vooral zit het in de hoofden van de bestuurders. Zie daar de belangrijke rol van onze Changemakers. Gaan we het akkoord van Parijs tóch nog halen.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
