In 2022 produceerde de wereld 63 miljoen ton elektronisch afval. Dat is een stijging van ruim 80 procent ten opzichte van 2010. Driekwart van alle afgedankte telefoons, computers en keukenapparatuur wordt geëxporteerd naar het buitenland. In Afrikaanse landen worden pogingen gedaan om de apparaten uit elkaar te halen, te verbranden en grondstoffen terug te winnen. Het gevolg is dat daar grote schroothopen met giftig afval ontstaan. De bodem en de lucht raken er zo door verontreinigd dat het schadelijk is voor de lokale bevolking.
Closing the Loop
Closing the Loop zamelt in Afrika elektrisch afval in. “Als onze klanten een nieuw product kopen, bijvoorbeeld een telefoon of laptop, halen wij eenzelfde afvalproduct van de markt en transporteren dat naar de dichtstbijzijnde recyclefabriek”, vertelde oprichter Joost de Kluijver toen we hem eerder spraken. “Dat is vaak Europa, omdat er beperkte recyclingfaciliteiten in Afrika zijn. We werken er wel aan om die op te zetten. We zijn bijvoorbeeld actief in landen als Kameroen, Ghana en Nigeria.”
In feite financiert het bedrijf afvalinzameling in het buitenland. “Er is daar vaak geen goede regelgeving op dat gebied, waardoor je ziet dat elektronisch afval meegaat met andere afvalstromen, en dus wordt verbrand. Terwijl je er bruikbare grondstoffen uit zou kunnen halen die je op de markt kunt verkopen. Het gaat om behoorlijke hoeveelheden.”
Het businessmodel werkt, maar is volgens hem niet de heilige graal. “Mijn medeoprichter en ik zijn begonnen omdat we het gek vonden dat iedereen naar elkaar wees als het gaat om elektronisch afval. E-waste is het gevolg van een industrie die de wereld enorm vooruit heeft geholpen, en nog steeds vooruit helpt. Tech en telecom zijn sectoren waar we echt trots op mogen zijn. Hun producten zijn iconisch. Telefoons, bijvoorbeeld, neem je zelfs mee naar bed. Maar dan gaan ze ineens kapot, worden ze afval en vinden we dat iemand anders het maar moet oplossen. Dat vonden wij heel gek. Wij wilden laten zien dat je e-waste kunt inzamelen, de grondstoffen eruit kunt halen en er geld mee kan verdienen. Dat was ons doel, en dat is het nog steeds.”
Minimise
De Nederlandse Stefan de Linde bouwt met Minimise aan professionele en gedocumenteerde recycling van elektronisch afval, onder andere in Ghana. Het bedrijf werkt met lokale recyclingcentra en gemeenschappen om te voorkomen dat elektronische apparaten op stortplaatsen belanden. Door werknemers te betalen om apparaten op de juiste manier te verzamelen en te recyclen, wordt de recyclinggraad van waardevolle materialen verhoogd. De werkwijze verkleint ook de nadelige milieu- en gezondheidseffecten van e-waste. Minimise werkt onder andere samen met Refurbed, een marktplaats voor refurbished telefoons, smartwatches en koptelefoons.
Coolrec
Ook koelkasten en vriezers vallen onder e-waste. Coolrec, een dochteronderneming van recycler Renewi, zamelt ze in. “Vervolgens worden deze met shredders en allerlei scheidingstechnieken uit elkaar gehaald”, illustreerde directeur Maurice Geelen in dit Change Inc.-interview. “Wat overblijft zijn verschillende stromen materialen, waaronder plastic vlokken. In onze fabriek in Waalwijk zuiveren we deze vlokken nog verder en scheiden we ze in verschillende soorten plastics.”
Koelkasten bestaan voor 20 procent uit kunststoffen. Eén van de grote uitdagingen van kunststofrecycling is het vinden van hoogwaardige toepassingen voor afgedankt plastic, dus upcycling in plaats van downcycling. Dat is gelukt: van oude koelkasten wordt nu Playmobil gemaakt. “De kwaliteit van het gerecyclede plastic doet niet onder voor nieuw kunststof gewonnen uit aardolie, maar is wel een stuk duurzamer”, aldus Geelen.
Coolrec wil de komende jaren nog veel meer consumentenelektronica inzamelen en omzetten in waardevolle grondstoffen. “Boormachines, computers, wasmachines; overal zijn we op zoek naar plastics die we kunnen zuiveren en willen inzetten voor hoogwaardige toepassingen. Er is nog zoveel mogelijk.”
Digi Surfer
Een andere manier om de enorme berg e-waste te verkleinen, is reparatie en hergebruik. ICT-bedrijf Digi Surfer maakt laptops geschikt voor hergebruik en voorkomt dat deze op de afvalhoop belanden. Het richt zich onder andere op zakelijk tablets. “Die zijn snel verouderd en verliezen daardoor hun marktwaarde. Ook zijn ze vaak verlijmd, wat renovatie technisch moeilijk maakt”, aldus directeur Eric de Laat.
Digi Surfer vormt bestaande tablets om tot creatieve en educatieve hulpmiddelen voor kinderen in Ivoorkust, met onder andere een teken-app. Het werd een samenwerking met diverse ketenpartijen, gesteund door Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Een van de partners is D-Two, die een uitgebreid onderzoek deed naar het meest geschikte type voor hergebruik. Digitaal ontwerpbureau Kiss The Frog ontwikkelde een teken-app voor de tablet. In 2024 gingen de eerste tekentablets die kant op.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
