Voedselverspilling voorkomen vergt gedragsverandering

Brood, groenten en fruit en zuivel zijn producten die Nederlanders het meest weggooien. Op het Stop Food Waste Symposium zochten bedrijven en een denktank van experts naar oplossingen om voedselverspilling te voorkomen. FrieslandCampina is een van die concerns.

Het zuivelconcern heeft intern de verspilling al grotendeels teruggebracht. Het bedrijf inventariseert nu de mogelijkheden om verspilling in de keten te voorkomen. De technieken daarvoor ontwikkelen zich snel. Met slimme koelkasten en labels die waarschuwen als de houdbaarheidsdatum nadert.

 

Waarde

 

“Je kunt je wel afvragen of we alleen daarvan afhankelijk willen zijn”, zegt directeur duurzaamheid Frank van Ooijen van FrieslandCampina. Hij wil de consument ook de waarde van voedsel weer bijbrengen. “Zelf ruiken, proeven en je ogen gebruiken om de kwaliteit te beoordelen is net zo belangrijk."

Nederlanders geven ongeveer 12 tot 15 procent van hun inkomen uit aan eten. In Europa is dat gemiddeld 22 procent. “Als de maaltijd centraal staat in een cultuur en de kwaliteit belangrijk is, gooien mensen minder weg." Het concern wil daarom het belang van gezonde voeding dat op duurzame wijze is geproduceerd, hoger op de agenda krijgen.

Volgens de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie FAO moet de wereld opschuiven naar 'sustainable diets'. Voedingspatronen met een goede balans tussen gezonde producten met eiwitten, vitamines en mineralen, en een minimale milieuvoetafdruk bij de productie ervan. Alleen dan zijn in de toekomst 9 of 10 miljard mensen te voeden zonder dat dit ten koste gaat van vruchtbare landbouwgrond en biodiversiteit.

 

“Zelf ruiken, proeven en je ogen gebruiken om de kwaliteit te beoordelen is net zo belangrijk." - Frank van Ooijen.

 

“Mijn zorg over onze kennis, het belang dat we in Nederland hechten aan goede voeding en de bereidheid om daarvoor te betalen is eigenlijk ontstaat na een uitzending van Pauw en Witteman over voeding en gezondheid", zegt Van Ooijen. "In die uitzending werd heel ingewikkeld gedaan over eten. Dieetguru’s, superfoods, alles kwam over tafel. En de kijker werd er niets wijzer van. Eigenlijk was Angela Groothuizen de enige met verstandige woorden: “Eet gevarieerd, neem niet te veel kilocalorieën in en ga dagelijks een half uurtje wandelen of sporten."

 

Prioriteiten

 

Gebrek aan waardering voor goed eten en de lage prijzen zijn belangrijke oorzaken van voedselverspilling, zegt Toine Timmermans, programmamanager Duurzame Voedselketens bij WageningenUR. “Door de prijzenoorlogen in de supermarkten van de afgelopen tien jaar zijn we eraan gewend geraakt dat eten goedkoop is. Maar de boeren hebben weinig verdiend en de supermarkten zelf zijn er ook niet veel mee opgeschoten. Eten heeft zijn waarde verloren.”

Toch waakt hij ervoor om voedselverspilling te beschouwen als een jong verschijnsel waaraan alleen de consument debet is. Verspilling is van alle tijden, vindt plaats in de gehele keten, en de oorzaken zijn heel divers, zegt Timmermans. "De eerste artikelen die het probleem aan de orde stelden, verschenen al in 1913.”

 

Gedragsverandering

 

Uiteindelijk gaat het om gedragsverandering. Daarover zijn Timmermans en Van Ooijen het eens. Zogeheten foodbattles bewijzen dat dit kan. Tijdens die acties om voedsel positief te belichten en tips te geven, lukte het de deelnemers gemiddeld minimaal 25 procent minder te verspillen. Timmermans: “Het begint met simpele oplossingen: bewaarde restjes ook daadwerkelijk opeten, afmeten van hoeveelheden en een boodschappenlijstje maken.” Door zelf te beoordelen of voedsel nog lekker is als de officiële houdbaarheidsdatum is verstreken, kun je het effect nog vergroten.

 

"Eten heeft zijn waarde verloren." - Toine Timmermans

 

Ook in grotere organisaties is die efficiëntieslag mogelijk, meent hij. Zorginstellingen verspillen 40 tot 60 procent van het ingekochte voedsel. Een reductie tot 2 procent bespaart iedere instelling zo'n € 10.000 per maand. Door maaltijdkeuzes aan te prijzen op de dag zelf kan een patiënt beter bepalen waar hij zin in heeft. Uit onderzoek blijkt bovendien dat een patiënt meer eet als hij zeggenschap heeft over de aangeboden maaltijden. “Een chef-kok komt ook niet een dag van te voren vragen wat je wilt eten”, zegt Timmermans.

 

Verschuiving

 

Van Ooijen noemt duurzaam omgaan met voedsel en oog hebben voor voeding, leefstijl en gezondheid een van de belangrijkste thema’s van dit moment. En hij signaleert een verschuiving. “Vier jaar geleden was er totaal geen belangstelling voor. Nu zie je dat het onderwerp langzaam meer aandacht krijgt."

Er is geen gebrek aan ideeën en goede intenties. Alleen de gecoördineerde acties om de consument te helpen, ontbreken nog, zegt Timmermans. “Daarvoor is de betrokkenheid van iedereen nodig. Als je de inspanningen en resultaten bespreekt en zichtbaar maakt, gaat het thema leven. Bedrijven die transparant zijn over doelstellingen en voortgang over duurzaamheidsaspecten, krijgen beter inzicht in verbeteropties. Ondernemingen kunnen sneller slagen maken en geld verdienen met minder verspilling.”

Foto: Gordon Joly, via Flickr