Rieks Smook wil met start-up Grassa meer uit gras halen: "Het is een enorm potent maar ondergewaardeerd gewas"

Wat is je visie op een duurzame toekomst?

“Op onze planeet is nu, en ook in 2050 als er 10 miljard mensen zijn, voldoende voedsel. Ik geloof dat, met technologische vooruitgang en met meer efficiëntie, iedereen op deze aarde een goed en steeds beter leven kan krijgen. Er zijn wel vele veranderingen nodig, want in alle eerlijkheid: hoe we nu met zijn allen bezig zijn is niet de juiste manier. Polarisatie drijft mensen, landen en gemeenschappen uiteen, terwijl we juist meer samen moeten werken. Er ontstaat steeds meer ongelijkheid tussen arm en rijk en ook tussen verschillende regio’s. We willen steeds maar meer, terwijl we in de westerse wereld ook met wat minder kunnen komen. Kortom, de verdeling in de wereld moet echt eerlijker zodat iedereen een beter bestaan krijgt.

Wat moeten we daarvoor doen? De oude systemen onder de loep nemen en daar waar nodig veranderen. Is de voedselproductie wel efficiënt en effectief genoeg en plegen we op de huidige manier geen roofbouw op onze aardkloot? Ik denk dat het bedrijfsleven in de benodigde veranderingen het voortouw moeten nemen. Het mooiste zou zijn dat de verandering door bestaande grote bedrijven gepushed wordt, want dan gaat het het snelst. Ik vrees alleen dat juist zij het meeste te verliezen hebben en zich in eerste instantie vertragend opstellen. Daarom denk ik dat de start- en de scale-up’s, die nog niets te verliezen hebben, deze transitie gaan duwen. En hopelijk omarmen de bestaande grote bedrijven de verandering dan snel.

De overheid heeft in de transitie een faciliterende rol. Zij moet de richting aangeven, gewenste transities bevorderen met heldere stimulerende regelgeving, bekostigd door heffing op ongewenste activiteiten en consumenten beïnvloedden met onder andere campagnes. Wat ze bijvoorbeeld kunnen doen is inzichtelijk maken wat de echte duurzaamheidsprijs van producten is. Ook het duurzame eiwit dat wij produceren moet opboksen tegen soja, een gevestigd niet-duurzaam product dat door jarenlange efficiëntieslagen erg goedkoop geproduceerd kan worden. Maar ja, het heeft wel een enorme CO2-footprint. De overheid kan helpen om die mismatch tegen te gaan. Helaas moeten er ook bij de overheid nog veel slagen gemaakt worden. De huidige impasse en ook weer de polarisatie in de politiek zorgt ervoor dat er helemaal niks besloten wordt. En stilstand is achteruitgang.”

Welk type leiderschap past daarbij?

“Voor dergelijke transities heb je inspirerend leiderschap nodig. De leider moet groots durven dromen en denken en altijd een paar stappen vooruit kijken. Veel proberen en andere manieren vinden om dingen aan te pakken. Doodlopende wegen inslaan, struikelen en op je snufferd gaan is helemaal niet erg, daar leer je van. En door enthousiasme krijg je mensen mee om te geloven in je toekomstdroom, en alleen dan zullen ze helpen deze te realiseren.”

Welke impact heeft je bedrijf?

“Met Grassa werken we aan de vierkantsverwaarding van gras. Dat is een gevleugelde veeteelt term en het betekent dat je elk deel van het gras meer waarde geeft. Met ons bioraffinage-proces breken we het gras op in vier delen. Het eerste onderdeel is een concentraat van eiwit uit gras, en is uitermate geschikt voor eenmagigen zoals varkens, kippen, maar ook mensen. Daarnaast maken we er prebiotische suiker van, en een plantaardige meststof, als alternatief voor kunst- en dierlijke mest, en het laatste onderdeel is ontsloten gras, dat dezelfde voedingsstoffen heeft als ruwvoer voor melkvee.

Het eiwitconcentraat dat we maken kan veel soja vervangen, wat de CO2 voetafdruk omlaag brengt. En door ontsloten gras aan melkvee te voeren in plaats van ingekuild gras, wordt er ook een duurzaamheidswinst geboekt. Er zit in ingekuild gras (gefermenteerd gras dat in de winter aan koeien wordt gevoerd, red.), vaak te veel voedingsstoffen, wat de koe weer uitscheidt. Dat zorgt voor 30 procent meer ammoniak en fosfaat en 15 procent meer methaanuitstoot, dan wanneer de koeien ons ontsloten gras eten.

Beter nog, door het opdelen van het gras en het voeden van zowel koeien als varkens van hetzelfde gras, kunnen we anderhalf keer meer monden voeden. Als het graseiwit rechtstreeks aan mensen gevoed zou worden, dan kunnen zelfs tweeëneenhalf keer zo veel monden gevoed worden. Gras moet daarvoor nog wel generally regarded as safe worden verklaard, maar dat is binnen 5 jaar wel gerealiseerd denk ik.

Wij kiezen voor gras omdat het een enorm potent, maar ondergewaardeerd gewas is. Het groeit overal, ook op gronden waar geen humaan voedsel verbouwd kan worden. Ook is de eiwit opbrengst van gras gigantisch. Als je het vergelijkt met soja produceert gras 2,6 keer zoveel eiwit per hectare en het heeft ook een beter aminozurenprofiel. Uiteindelijk moet ons product de norm worden in de veehouderij, zodat we soja-import kunnen vervangen en de melkveehouderij kunnen verduurzamen. Dus maken we een alternatief verdienmodel voor gras. Want mocht het zo zijn dat de veestapel naar beneden gaat, dan kan de boer alsnog gras verbouwen op zijn land. Nu heeft gras nog niet zoveel waarde, maar dat krijgt het wel als het door ons proces heengaat.”