De sector zit volgens Jerry van Dijk gevangen in een systeem van schaalvergroting en steeds meer melk produceren. Van Dijk is verbonden aan de Universiteit van Utrecht als expert op het gebied van ecologie en biodiversiteit. Sinds 1990 groeide de melkproductie met 23 procent. Van Dijk: “De uitstoot van broeikasgassen per kilogram geproduceerde melk daalde weliswaar. Die efficiëntieslag kon niet verhinderen dat de totale uitstoot van de sector is gegroeid.”
Duurzaamheid als middel tegen prijsdruk
De forse productiegroei is het gevolg van een melkprijs die gemeten over tientallen jaren eigenlijk altijd stabiel is gebleven, aldus Van Dijk. Met steeds hogere kosten worden de marges daar dus veel kleiner. Je onderscheiden op het gebied van duurzaamheid is een manier om onder die prijsdruk uit te komen, maar dat is best een opgave, erkent Van Dijk. “De melkveesector, maar ook kennisinstellingen, de overheid: iedereen zit nog vast in het model van grote volumes tegen de marktprijs.”
"Zie duurzaamheidseisen niet als een probleem, maar als de basis voor een nieuw verdienmodel"
De sector heeft als doelstelling meegekregen om de CO2-uitstoot met 14 procent te verlagen in 2030. “Kijk eens naar de luchtvaart of industrie”, roept iemand uit de zaal. “De uitstoot van die sectoren is vele malen groter. Waarom dan toch die extra regels?" Zie deze duurzaamheidseisen niet als een probleem, maar als de basis voor een nieuw verdienmodel, is het antwoord van Martin Scholten, algemeen directeur Animal Sciences Group van Wageningen University & Research: “De melkveesector heeft een enorm potentieel om daadwerkelijk iets aan die uitstoot te doen.”
Kringlooplandbouw
Scholten ziet kringlooplandbouw als voorbeeld, een vorm van landbouw waarin dierlijke en plantaardige productiestromen aan elkaar worden gekoppeld, met als doel dat reststromen volledig worden benut. “De melkveesector is essentieel om kringlooplandbouw van de grond te krijgen. Dat vereist wel een omslag in het denken. We moeten af van het idee dat mest afval is.”
Door bijvoorbeeld het scheiden van mest kun je het opwaarderen tot een waardevol product. Zo zijn stikstof, fosfor en kalium belangrijke nutriënten die in mest voorkomen. Ze worden op grote schaal aangewend via veevoer en de groei van gewassen. Scholten: “Melkveehouders hebben met hun mest potentieel goud in handen.”
Minder methaan
Daarnaast kan de sector volgens Scholten ook op tal van andere manieren hun emissie terugdringen. “Van bodembeheer, tot de inrichting van hun stallen (zonder gierputten) tot het fokken van rassen die minder methaan produceren.”
Die duurzame kansen zijn mooi, maar kunnen melkveehouders die investeringen ook vertalen naar een rendabel product? Volgens Klaas de Jong, Chief Operational Officer (COO) van zuivelconcern A-Ware, bewijst de praktijk dat consumenten bereid zijn om voor die duurzaamheid te betalen. “Wij hebben vijf verschillende duurzame melkstromen die het goed doen.”
Belangrijke voorwaarde voor een succesvol zuivelproduct is dat melkveehouders en retailers kijken waar de behoefte ligt van de consument, aldus De Jong. Weidemelk is zo’n voorbeeld. Een succesformule, maar kijk wel hoe je het in de markt zet, waarschuwt de COO. “Aan weidemelk werd in het verleden iets te vaak het label duurzaam geplakt. Terwijl weidemelk niet in alle gevallen duurzaam hoeft te zijn.”
Duurzaamheidsprogramma met Albert Heijn
Dat boeren met duurzaamheid meer voor hun melk kunnen krijgen, bewijst het duurzaamheidsprogramma dat A-ware begin dit jaar is gestart met Albert Heijn. Het zuivelconcern heeft voor de supermarktketen melkstroom opgezet. De herkomst van de producten is transparanter en de productiewijze duurzamer. Hierbij staat de koe, de bodem en de boer centraal.
Het programma wordt in de periode van 2018 tot 2020 stapsgewijs ingevoerd. Melkveehouders die meedoen aan het programma ontvangen een premie van 3 cent per kilogram melk bovenop de melkprijs van A-ware.
Met die prijs zit het dus wel goed. Als boeren een rendabele businesscase en productiemethode ontwikkelen die bij hen past, dan zijn er genoeg marktkansen voor duurzame melk, besluit De Jong.
Meer weten over kringlooplandbouw? bekijk hier de infographic.
Afbeeldingen: Adobe Stock en Shutterstock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
