Om dat doel te bereiken verbindt ze boeren en IT’ers met elkaar. FarmHack is een maatschap waarin Bruinsma samen met mede-oprichter Josien Kapma en partners Simeon Nedkov en Linda Haartsen boeren met IT’ers in contact brengt. Dat levert in veel gevallen een niet alledaags beeld op van IT’ers die in boerenschuren of op akkers achter hun laptop zitten. In zogeheten hackathons gaan ze samen op zoek naar concrete oplossingen voor problemen waar boeren in hun dagelijks werk tegenaanlopen. Hoe toon ik met mijn melkfabriek aan dat ik meer doe voor weidevogels dan de gemiddelde boer? Of hoe ga ik zo met mijn mest om dat ik minimale impact heb op oppervlakte- en bodemwater?
Dialoog
Dat zijn niet de problemen waar de grote agrarische softwareleveranciers zich op richten. Dat constateerde Bruinsma in 2009 al toen ze nog bij het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werkte. “Het was mijn taak om de dialoog met de boeren aan te gaan. Online, ofline, social media; via alle mogelijke manieren probeerde ik met hen in contact te komen. Ik kreeg heel veel reacties, maar van een echte dialoog was geen sprake. De besluitvorming lag namelijk grotendeels al vast, het resultaat van een samenspel tussen regering, de Kamer en de EU. Daar had de individuele boer weinig invloed op. Die ziet pas bij de invoering van dat beleid welke effecten het heeft op zijn bedrijfsvoering.”
Om dat inzicht bij boeren te verbeteren kreeg ze de ruimte om samen met RVO en softwarebedrijf Ordina een IT-project te starten. Bruinsma: “Het was een eenvoudig model dat voor een individuele boer inzichtelijk maakte wat voor duurzame maatregelen hij moest nemen om voor subsidie in aanmerking te blijven komen. De belangstelling was groot. Voor mij was dat een Eureka-moment, vooral omdat het gebruik van de app ook onverwacht interessante inzichten opleverde. Vanaf dat moment was voor mij duidelijk dat de toekomst van een kleine slimme overheid schuilt in interactieve interfaces.”
Slechte ervaringen met IT
Haar pleidooi voor meer IT-projecten in de landbouw kon destijds echter rekenen op weinig enthousiasme bij het ministerie. Tijdrovend, duur, te weinig opleverend. Met de slechte IT-ervaringen van de overheid zelf nog vers in het geheugen, durfde geen enkele manager zich te wagen aan IT. Bruinsma: “Voor mij werd duidelijk dat ik buiten het ministerie mijn ambitie moest voortzetten.”
"IT wordt in de landbouw vooral gebruikt voor schaalgrootte, efficiency en een lagere kostprijs"
Met behulp van IT boeren helpen in hun bedrijfsvoering. Zorgen dat technologie beter werkt, en dat er dankzij technologie ruimte ontstaat om verder te verduurzamen. Dat was het doel toen ze samen met Josien Kapma FarmHack oprichtte. “De meeste aandacht in de wereld van agri-IT gaat uit naar boeren die hun bedrijf richten op efficiency, schaalgrootte en een lage kostprijs. Dit soort oplossingen worden geleverd door de grote agrarische multinationals die daar miljoenen euro’s in investeren. Een boer die 300 koeien houdt kan simpelweg niet meer zonder IT. Dat zijn oplossingen waar ik overigens niks op tegen heb. De voordelen zijn evident.”
IT in logistiek
Naast dit smart farming model zijn er echter ook andere interessante kansen die de digitalisering van de landbouw biedt. Een voorbeeld hiervan zijn de vele korte keten initiatieven die producenten en consumenten direct aan elkaar verbinden. “Veel van hen proberen door het lokaal afzetten van hun producten een extra markt aan te boren. Een probleem is dat de logistiek voor die producten relatief duur is. En dat opschaling moeilijk is. IT kan daarbij helpen. Grote logistieke bedrijven als bol.com en DHL hebben waanzinnige ervaring en beschikken over de infrastructuur om hier een rol in te gaan spelen. Het is een kwestie van tijd voordat daar interessante partnerschappen tot stand gaan komen. Grote retailers experimenteren daar zelf al ook mee. Wij vinden als FarmHack het heel interessant om te kijken of we korte keten producenten kunnen ondersteunen om daar zelf ook slimme bijpassende digitale strategieën voor te ontwikkelen.”
Een bijzonder project van FarmHack is de ondersteunende rol die zij heeft gekregen in het tot stand brengen van een gezamenlijke uniforme bodemindex. Financiële dienstverleners als ASR en Rabobank trekken daarin samen op met waterbedrijf Vitens. Doel van de bodemindex is het verkrijgen van inzicht in de huidige kwaliteit van de bodem én van het beheer ervan. Dat moet op zijn beurt leiden tot stimulerende maatregelen om de bodemgesteldheid te verbeteren.
Bruinsma: “FarmHack heeft de taak gekregen om via een actieonderzoek te zien hoe alle partijen hier in staan. Er is al een veelheid aan bodemtools, conditiescores en analyses. Er zijn al veel data. Hoe zorg je voor betekenisgeving aan die data, zodat je boeren handelingsperspectief biedt? Aan het einde van dit jaar vindt er een hackathon plaats waarin teams aan de slag gaan met die vragen.”
Hackathon
Om in zo’n hackathon boeren en IT’ers bij elkaar te krijgen is best een uitdaging, erkent Bruinsma. “Het begint met het wegnemen van de nodige vooroordelen die er in beide kampen vaak zijn. Naast agri-IT’ers proberen we ook creatieve techneuten van buiten de sector te mobiliseren, maar dan stuiten we op veel onbekendheid. Men heeft vaak een heel archaïsch beeld bij de sector. Als ze eenmaal op een boerderij zijn constateren ze dat dit beeld lang niet altijd klopt. Bovendien hebben ze direct door wat voor een mooie wereld landbouw is: het gaat over voedsel, maar ook bodem, lucht en water. Zeker maatschappelijke geëngageerde IT’ers zijn daardoor goed te motiveren.”
Bij boeren duurt het vaak wat langer om ze van de meerwaarde van zo’n hackathon te overtuigen, constateert Bruinsma. “Waarom zou ik mijn data delen met hackers, is een veel gestelde vraag. Wij leggen dan uit dat we er niet zijn om hun data te stelen, of systemen kapot te maken. Maar juist om allerlei onnodige frustraties en tekortkomingen die boeren ervaren als ze met IT werken, te helpen oplossen. Of om de data te gebruiken voor het creëren van een toepassing of oplossing waar zij echt behoefte aan hebben. En natuurlijk zoeken we samen naar slimme creatieve manieren om landbouwdata te hergebruiken, soms voor hele nieuwe doeleinden.”
Een hackathon is volgens de FarmHack-oprichter veel meer dan een paar programmeurs die met hun laptop langskomen en in de schuur een beetje gaan programmeren. “Het begint met elkaar in gesprek gaan, elkaars taal leren begrijpen, wat wil de een en wat kan de ander? Dat levert ook niet meteen kant en klare oplossingen op. Hoogstens een prototype. Maar dan heb je wel een betere basis om een toepassing verder uit te bouwen dan alleen een mooi idee op papier.”
Data
Naast het wegnemen van de nodige vooroordelen zijn er nog wel wat meer hindernissen die genomen moeten worden. “Om mooie toepassingen te ontwikkelen die relevant zijn voor de individuele boer zijn vrije, bewerkbare data nodig. De fragmentatie van landbouwdata en ook het beperken van toegang tot data is echt een zorgpunt. IT-dienstverleners, waar naast software- en hardwarebedrijven ook steeds meer de traditionele agrarische toeleveranciers onder vallen, neigen er allemaal toe om de toegang tot data te beperken. Als je als boer bijvoorbeeld een trekker koopt, dan wint de trekkerfabrikant veel meer data in dan waar jij zelf als boer bij kan. Als je die data zelf wil uitlezen, dan stuit je op allerlei complexiteit, zo ondervonden we laatst nog tijdens een ‘trekkerhack’.”
Dan kom je volgens Bruinsma terecht bij een interessante juridische en morele vraag. Mag een boer vrij beschikken over de data van zijn eigen machines en landbouwvoertuigen? “Moreel gezien vind ik dit zeker. Juridisch gezien zijn we dit nog aan het uitzoeken, maar op het eerste gezicht lijkt de recente AVG-wetgeving hier ons in te ondersteunen.”
Nieuwe inkomstenbronnen
Wat hoopt Bruinsma uiteindelijk met FarmHack te bereiken? “FarmHack wordt als organisatie gedreven door de vraag: hoe doen boeren het goed in het digitale tijdperk? Wat brengen de revolutie van data en technologie binnen bereik, qua meten en weten? Hoe verschuiven verhoudingen in de keten en wellicht de invloed op ecosystemen? Wat betekent deze vraag voor het vak van boeren, en voor landbouwnatie Nederland?”
Digitalisering kan meer dan alleen het boerenbedrijf laten floreren. “We willen ook graag dat ze het ‘goede’ doen. Dat landbouw meer dan nu gaat bijdragen aan een gezonde bodem, schoon water en een mooi landschap. Dat zou je kunnen zien als de mission statement van FarmHack.”
Lees ook: Digitale revolutie in de agrarische sector
Afbeeldingen: Farmhack
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
