‘Het is tijd voor een échte suikertaks’

Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen hebben al een suikertaks. Je betaalt er meer voor suikerhoudende dranken, en de belasting is hoger naarmate er meer suiker in de frisdrank zit. In Nederland wordt al lang gesproken over de invoering ervan, en onder kabinet-Rutte 4 lijkt het er dan echt van te gaan komen.

Lees ook: Voer een suikertaks in om de gezondheidskloof te verkleinen

Gezond gedrag

Bart Peeters is country director bij Spadel. Vanuit het hoofdkantoor in België wil hij het graag hebben over de suikertaks. Vanuit Spadel is Peeters groot voorstander. “Duurzaamheid en daarmee gezondheid vinden wij belangrijk”, zegt Peeters. “En daarom vinden wij dat je consumenten moet kunnen belonen voor gezond gedrag, en ongezond gedrag juist proberen te ontmoedigen.”

Het overgrote deel van de dranken die Spadel op de markt brengt zal dan ook niet onder de suikertaks vallen. “85 procent van onze verkoop komt via water of water met een smaakje”, zegt Peeters. Daar zitten geen suikers en calorieën in. “En 15 procent uit de limonades, dat is bijvoorbeeld Spa Fruit met natuurlijke suikers. Daar zitten maximaal 12 calorieën in per 100 milliliter, dat is rond de 3 gram suiker per 100 milliliter."

Nederlandse suikertaks

Hoe zou de Nederlandse suikertaks eruit komen te zien? Volgens Peeters, die vanuit zijn rol bij Spadel hier ook over heeft meegepraat, neigen we naar het Britse model. Daar belasten ze de hoeveelheid suikers per 100 milliliter: als er meer dan vijf gram suiker in zit, betaal je daar meer geld voor. Dat heeft het effect dat de dranken met veel suiker, zoals bijvoorbeeld energydrink, duurder worden. Daardoor brengen fabrikanten de hoeveelheid suiker in hun dranken terug, zodat ze niet in die taks vallen.

Verbruiksbelasting

Op dit moment ligt er in Nederland een voorstel voor verbruiksbelasting op alle dranken, die per 1 januari 2023 verhoogd zou worden. Dat wordt verkocht als eerste stap naar een suikertaks, maar is volgens Peeters een heel slecht idee. “Alle dranken, van water tot energydrink, krijgen daarmee een jaar lang allemaal dezelfde heffing: ruim 20 cent per liter. Dus of je nu een flesje water of een flesje Red Bull hebt, beide gaan ze van een basistarief van bijna 9 cent per liter met 11 cent per liter omhoog.” Volgens Peeters is het niets anders dan een platte belastingverhoging. “Dit stimuleert op geen enkele manier de gezonde keuze. Het mag niet als stap op weg naar suikertaks verkocht worden, want dat is het niet.”

Volgens de Spadel-topman heeft deze stap juist een tegenovergesteld effect. “Een fles Spa Blauw van 1,5 liter kost 1,15 euro, met de verbruiksbelasting wordt dat 1,32 euro. Dat is een verhoging van 15 procent. Vergelijk dat met een blikje Red Bull. Voor 0,25 liter betaal je 1,50. En die gaat naar 1,53 euro: een verhoging van 3 cent”, zegt Peeters. “Want doordat iedereen dezelfde 11 cent per liter betaalt, valt de verhoging lager uit als je product duurder is.” En dat is in strijd met de suikertaks, want gezondere dranken worden daarmee ook duurder.

Lees ook: Hoe word je een Bcorp? Marc du Bois van Spadel vertelt.

Overbruggingsjaar

Maar als in 2024 de suikertaks wordt ingevoerd, vervalt deze verbruiksbelasting voor mineraalwater. Bovendien zijn de best verkochte producten van Spadel juist die zonder suiker. Toch is Peeters bang dat veel mensen de watercategorie in 2023 al hebben verlaten omdat het zo ongelofelijk duur wordt. “We zien nu al het effect van inflatie. Dit komt daar dan nog eens bovenop. En als consumenten eenmaal zijn verdwenen is het ongelofelijk lastig om ze weer terug te krijgen.”

Verlies-verlies

Volgens Peeters is de verbruiksbelasting voor Spadel een ‘lose-lose situatie’. De intentie erachter, een opstap naar de suikertaks, vindt hij een goed idee. Maar de implementatie op deze manier heeft enorm veel negatieve impact. “De verbruiksbelasting die we moeten betalen is vijf keer de netto winst van Spadel in Nederland. Als dit wordt doorgevoerd, moeten we serieus kijken of we wel in Nederland kunnen blijven.”

Peeters luidt daarom de noodklok. Hij hoopt dat er nog iets aan het wetsvoorstel veranderd kan worden, waardoor er geen verbruiksbelasting op deze manier wordt ingevoerd. “We denken graag mee over een echte oplossing”, besluit hij. Het wetsvoorstel moet nog langs de Tweede en Eerste kamer.