Dragen mobiliteitshubs bij aan brede welvaart?

“Toegang tot mobiliteit is van groot belang voor iedereen. Het stelt mensen in staat om banen, voorzieningen en sociale contacten te bereiken. Het Planbureau voor de Leefomgeving concludeerde in oktober 2022 dat reizen per trein of bus voor veel mensen geen optie is om werk of dagelijkse voorzieningen te bereiken, vooral in het landelijk gebied. Voor veel Nederlanders betekent dit dat de auto een onmisbare schakel blijft. Voor mensen die geen rijbewijs of auto bezitten zijn banen en dagelijkse voorzieningen steeds slechter bereikbaar.

Mobiliteitsbeleid van overheden is vaak gericht op het bestrijden van files en doorstroming voor de auto. Dit leidt tot investeringen in de autobereikbaarheid, maar niet alle groepen profiteren hier van mee. Daarnaast staan maatschappelijke waarden zoals gezondheid en leefbaarheid onder druk. Overheden moeten daarom meer gaan sturen op brede maatschappelijke doelen. We drukken dit ook wel uit in brede welvaart. Brede welvaart omvat alles wat mensen van waarde vinden. Naast materiële welvaart gaat dit bijvoorbeeld over milieu, leefomgeving en sociale cohesie.

Brede welvaart

Hoe kunnen we het concept van brede welvaart toepassen op mobiliteit? Het Planbureau voor de Leefomgeving ontwikkelde hiervoor een model. Dit model bestaat uit vier pijlers: leefbaarheid, gezondheid, bereikbaarheid en veiligheid. Deze vier pijlers sturen op een versterking van de brede welvaart en het voorkomen van de negatieve effecten van mobiliteit zoals verkeersonveiligheid en effecten op leefomgeving en milieu.

Om te sturen op brede welvaart werken we bij Arcadis aan de transitie van mobiliteit en onze leefomgeving. Wij zetten in op het voorkomen, veranderen en verduurzamen van mobiliteit. We maken daarom eerst ruimte voor voetgangers en fietsers, daarna het OV, deelmobiliteit en dan pas op de privé-auto. We noemen dit ook wel STOMP: Stappen, Trappen, OV, MaaS, Privé-auto.

De ruimtelijke en infrastructurele context van een gebied zijn bepalend voor de juiste keuzes op het gebied van mobiliteit. Niet alle vervoerkeuzes (modaliteiten) zijn voor alle doelgroepen toegankelijk of betaalbaar. Het is dan ook belangrijk dat de mobiliteitsvoorzieningen aansluiten op de behoeften en bestedingsruimte van de beoogde doelgroepen.

Mobiliteitshubs

Mobiliteitshubs kunnen een belangrijke oplossing zijn. Hubs waar verschillende mobiliteitsopties samenkomen, dragen bij aan de duurzame bereikbaarheid van gebieden, vergroten het aantal mobiliteitsopties en verbeteren de kwaliteit en veiligheid van de openbare ruimte. Door ook andere maatschappelijke functies te huisvesten in een mobiliteitshub, zoals pakketdiensten, flex-werkplekken en horeca, maak je efficiënt gebruik van de ruimte, waardoor meer ruimte overblijft voor hoogwaardige openbare ruimte zoals groen, spelen of ontmoetingsplekken.

In landelijke gebieden, waar het traditionele openbaar vervoer steeds lastiger te realiseren is, kunnen hubs in combinatie met deelmobiliteit de schakel zijn om hoogwaardig openbaar vervoer bereikbaar te maken. Of om makkelijk de deelauto te pakken om vrienden in een dorp verderop te bezoeken. Hiermee krijgen inwoners meerdere keuze-opties op het gebied van mobiliteit. Voor de Provincie Noord-Holland brachten wij op deze wijze in beeld wanneer mobiliteitshubs meerwaarde leveren voor onze leefomgeving, bereikbaarheid, gezondheid en veiligheid.

Inclusiviteit

Eén van de belangrijkste aspecten om het verschil te maken bij de inzet van mobiliteitshubs is inclusiviteit. Het doel is hubs te creëren die voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn. Op Strandeiland in Amsterdam keken wij daarom naar de maximale mobiliteitsbestedingen van doelgroepen aan de onderkant van de markt. Dat gebruikten we voor het ontwikkelen van het aanbod in de mobiliteitshubs. Een betaalbaar aanbod van mobiliteitsdiensten is van invloed op de kosten en baten van de mobiliteitshubs. Overheden zijn vaak zoekende hoe de hubs betaalbaar te houden voor zowel de verantwoordelijke partijen als de eindgebruikers. Deze puzzel leggen we nu in verschillende projecten, zoals de nieuwe stadswijk Lincolnpark in Hoofddorp en de Utrechtse Merwedekanaal-zone.

Mobiliteitshubs zijn een veelbelovend middel om te werken aan brede welvaart, mits wordt voldaan aan bovenstaande voorwaarden. Het aanbod van mobiliteitsdiensten in hubs moet goed passen bij de eindgebruikers en daadwerkelijk een aantrekkelijk en betaalbaar alternatief vormen voor bijvoorbeeld de eigen auto.”