NS: "De euro’s uitgeven met hoogste maatschappelijk rendement"

De nieuwe rekenmethode laat zien welke milieuwinst- en verlies en sociale winst en verlies jaarlijks door NS worden gerealiseerd. De resultaten worden net als de financiële winst en verlies rekening integraal in het jaarverslag gepubliceerd en door de accountant geverifieerd.

'De kosten van de CO2-uitstoot worden gedragen door de Nederlandse samenleving'

Verbeteren van diensten

“Met deze impactanalyse berekenen we de externe baten en kosten van onze bedrijfsactiviteiten”, zegt Carola Wijdoogen, directeur Duurzaam Ondernemen bij NS. Het gaat dan om effecten op ‘derden’. In de meeste gevallen is dat de samenleving. “Als je het over de kosten van CO2-uitstoot hebt, dan heb je het over de kosten die door de Nederlandse samenleving of door andere landen worden gedragen als gevolg van klimaatverandering.”

Uit de impactberekening van NS blijkt dat de negatieve milieu-impact vooral veroorzaakt wordt door CO2-uistoot. Met € 88 per ton CO2 zijn de totale CO2-kosten hoog, doordat NS één van de grootste afnemers van elektriciteit in Nederland is. De vervoerder heeft CO2-reductie en energiebesparing tot een van zijn belangrijkste speerpunten gemaakt. Deze negatieve impact is daardoor de afgelopen jaren afgenomen. Daarnaast stelt NS dat de indirecte positieve impact op het milieu in 2015 tot € 196 mln steeg, doordat reizigers vaker kiezen voor de trein dan voor de auto.

De keuzereiziger

38 procent van de klanten van NS is een  zogenoemde ‘keuzereiziger’, die dagelijks een afweging maakt om te reizen met de auto of met de trein. In de impactberekening over 2015 beschrijft NS dat deze reizigers ruim 500 miljoen kilometers met de trein reizen in plaats van met de auto. Mede hierdoor is NS er in geslaagd de impact op de maatschappij, mobiliteit en veilig reizen te verbeteren. Bovendien wordt de negatieve impact op het milieu verkleind, doordat 75 procent van de treinen op windenergie rijdt. Hiervoor heeft het spoorwegbedrijf in 2014 een nieuw energiecontract gesloten met Eneco. In 2018 rijden alle treinen volledig op windenergie.

“De resultaten van de maatschappelijke winst- en verliesrekening zijn onderdeel van de dialogen met onze stakeholders”, zegt Wijdoogen. De NS-directeur ziet vooral kansen om de impactberekening te gebruiken bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijfsvoering en investeringsrondes. Daarnaast biedt de impactberekening concrete handvatten om duurzame innovatie te versnellen.

Maatschappelijk rendement

Door een stijging van het aantal vertragingen en drukke treinen is de reistijd in het afgelopen jaar toegenomen. Daarnaast benoemt NS een verminderd comfort in de trein, zoals onvoldoende zitplaatsen voor alle reizigers, als een negatieve impact van reizen met de trein.

Wijdoogen: “De vertaalslag van deze impactberekening naar verschillende afdelingen, zoals inkoop en beleid, maakt het mogelijk om de dienstverlening te verbeteren voor onze reizigers. Je kunt je euro maar één keer uitgeven en wij willen die uitgeven met een zo hoog mogelijk maatschappelijk rendement. Dat is onze verantwoordelijkheid en de impactberekening is een tool om dat te bereiken.”

Break-even

Een voorbeeld waarbij de maatschappelijke winst- en verliesrekening is gebruikt in de bedrijfsvoering is de inzet van spitsbussen. In het afgelopen jaar kampte NS op sommige trajecten met zeer drukke treinen door een tekort aan treinmaterieel. Tot de levering van nieuwe treinen zoekt het spoorwegbedrijf naar alternatieven om zoveel mogelijk comfort in de treinen te behouden, waaronder de spitsbussen. Deze zijn als proef ingezet in het drukke traject Rosmalen - ’s-Hertogenbosch, waar een sprinter twee keer per uur rijdt tijdens de ochtendspits.

Uit de proeven blijkt dat slechts een beperkt deel van de reizigers van het drukke traject voor de spitsbus koos, waardoor de bezettingsgraad van de bussen tussen de 10 en 20 procent lag. Volgens NS is dit te verklaren door de reistijd van de bussen; over de weg is die twee keer zo lang. De financiële kosten van een spitsbus zijn daardoor hoger dan de maatschappelijke baten.

Wijdoogen ziet echter kansen om zo aan de knoppen te draaien dat de kosten en baten van de spitsbus aan elkaar gelijk zijn. “Misschien moeten we meer maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de spitsbus rendabel is, zoals meer aandacht besteden aan  het verkorten van de reistijd van spitsbussen. Echter, pas bij 80 procent bezetting leveren de spitbussen meer maatschappelijke baten dan de financiële kosten.”

Foto: NS, DuurzaamBedrijfsleven (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)