Op het dak van de oude Philips-fabriek De Schilde, in de jaren ‘50 gebouwd naar een ontwerp van de modernistische architect - en grootvader van architect Rem Koolhaas - Dirk Roosenburg, bevindt zich sinds kort een 1.200 vierkante meter grote kas. Hierin kweekt het Zwitserse bedrijf UrbanFarmers (UF) verschillende groenten, zoals tomaten, komkommers, aubergines en sla. Een verdieping lager kweekt het bedrijf in tanks de zoetwatervis tilapia.
UF002 De Schilde, zoals de boerderij heet, werkt volgens het principe van aquaponics. Hierbij worden uit de ontlasting van de tilapiavissen nutriënten gefilterd, die dienen als voedingsstoffen voor de gewassen in de dakkas. De nutriënten worden met het zwemwater van de vissen naar de gewassen vervoerd, die de voedingsstoffen er vervolgens uithalen.
De planten zuiveren het water, dat vervolgens schoon teruggaat naar de vissen (zie infographic). Doordat het water wordt hergebruikt, is slechts 10 procent van de hoeveelheid water nodig die wordt gebruikt in de traditionele tuinbouw. Door het semigesloten systeem en optimale teeltomstandigheden, zijn er bovendien geen pesticiden of antibiotica nodig.
50 ton groenten per jaar
Volgens Mark Durno, managing director van UrbanFarmers Benelux, is de stadsboerderij in het oude Philips-gebouw de grootste van Europa. Naast de dakkas en viskweekruimte heeft de twee verdiepingen tellende boerderij een bezoekerskas van 100 vierkante meter en een ruimte van circa 500 vierkante meter voor processing en events.
“Vanaf deze maand leveren we de eerste oogsten aan restaurants en cateringbedrijven. Vanaf september starten we daarnaast met directe verkoop aan consumenten uit de omgeving”, zegt Durno. “Tegen die tijd zijn ook de eerste tilapiavissen volgroeid en klaar voor consumptie.”
Wanneer de stadsboerderij op volle capaciteit draait, is UF in staat om per jaar 50 ton groenten en 20 ton vis te produceren. Dit is volgens UF genoeg om twintig tot vijfentwintig restaurants of negenhonderd huishoudens het hele jaar door van groenten en vis te voorzien. Het bedrijf werkt nu al samen met acht restaurants en cateringbedrijven uit Den Haag. Naar verwachting wordt dit aantal binnenkort uitgebreid.
“We willen garanderen dat 20 procent van al het verse voedsel dat in de stad wordt geconsumeerd, ook in de stad wordt geproduceerd”
Duurzame en eerlijke productie
UF, dat sinds 2011 bestaat als spin-off van de Swiss Federal Institute of Technology in Zurich, heeft als doel goed voedsel dichter bij mensen te brengen. Dat doet het bedrijf met behulp van een duurzaam en eerlijk productiesysteem. “We willen garanderen dat 20 procent van al het verse voedsel dat in de stad wordt geconsumeerd, ook in de stad wordt geproduceerd”, legt de managing director uit.
“In plaats van boeren ver weg groenten te laten verbouwen en vis in te vliegen vanuit het buitenland, is het wat ons betreft veel logischer en duurzamer om voedsel daar te verbouwen waar mensen wonen; dicht bij mensen, in steden. Zo willen we mensen opnieuw in contact brengen met voedsel en met het verhaal erachter. Vanaf het punt waarop voedsel nog een zaadje is tot aan de consumptie ervan. Je koopt niet alleen vis of groente van ons, maar je wordt lid van de Fresh Revolution”, zegt Durno, die zelf opgroeide op een Schotse boerderij.
Daarnaast is lokale voedselproductie belangrijk voor steden zelf, stelt hij. “In de toekomst, waarin de wereldbevolking groeit, zijn veerkrachtigere en zelfvoorzienende steden nodig. Maar ook nu al zijn er steden, bijvoorbeeld in Singapore en Qatar, waar grote voedseldruk heerst en waar meer dan 90 procent van het geconsumeerde voedsel wordt geïmporteerd. Door lokale voedselproductie mogelijk te maken, kun je een deel van die druk wegnemen.”
Stadsboerderij in Basel
De urban farm in Den Haag is niet het eerste stadslandbouwproject van UF. In 2013 bouwde het bedrijf in het Zwitserse Basel zijn eerste boerderij op het dak van een bestaand gebouw. In deze 250 vierkante meter grote boerderij, heeft het bedrijf de haalbaarheid van de technologie en het businessmodel getest. Drie jaar later draait de boerderij, met verschillende lokale restaurants als klant, break-even.
Toen het concept haalbaar bleek, besloot UF zijn business case in te sturen voor het Stadslandbouw Initiatief van de gemeente Den Haag. De gemeente, die voedsel-gerelateerde bestemmingen voor het leegstaande De Schilde-gebouw zocht, selecteerde de case van UF. Sinds maart dit jaar is de boerderij op en in het oude Philips-gebouw actief.
Silicon Valley van de tuinbouw
Volgens Durno was het voor UF logisch om zich ook in Nederland te vestigen; voor de bouw van de boerderij in Basel werkte het bedrijf al samen met verschillende Nederlandse partners, zoals kassenbouwer Van der Valk Kleijn. “Nederland, en in het bijzonder het Westland, is als de Silicon Valley van de glastuinbouw. Alle expertise en technologie zijn hier aanwezig, alle interessante ontwikkelingen vinden hier plaats. Doordat we nu dicht bij de hoofdkantoren van onze partners gevestigd te zijn, kunnen we een stuk makkelijker samenwerken.”
Voor de bouw van UF002 De Schilde werkt UF onder meer samen met het Nederlandse bedrijf Priva, dat verantwoordelijk is voor de climate control. Van der Valk Kleijn leverde de kas, terwijl Koppert Biological Systems nuttige insecten beschikbaar stelt. Rijk Zwaan is verantwoordelijk voor de variëteiten die in de kas worden geteeld.
"Kwekers en ondernemers die weten te innoveren, zullen in de toekomst het succesvolst zijn"
Innoveren voor succes
De stadsboerderij bevindt zich volgens Durno dus in de ‘Silicon Valley van de tuinbouw’. Maar bang voor concurrentie, of om zelf te worden gezien als concurrent, is hij niet.
“Onze business is zelfs totaal verschillend van de meeste bedrijven in de tuinbouwsector, die grootschalig produceren. Wat wij bieden is een niche van een niche. Het is slechts een van de oplossingen om te voldoen aan de voedselvraag van de groeiende wereldbevolking", zegt Durno.
"Met deze boerderij voeden we nog niet eens 1 procent van de populatie in Den Haag. Als we meer mensen willen voeden, hebben we meer stadsboerderijen nodig."
Volgens de managing director is het hoofddoel van UF bovendien niet verkopen, maar mensen betrekken bij zijn werkwijze. Daar hoopt hij ook andere bedrijven mee te inspireren.
“Kwekers en ondernemers die weten te innoveren, en mensen met zich mee op reis weten te nemen, zullen in de toekomst het succesvolst zijn. Door onze Fresh Revolution-leden mee te nemen, zullen ze loyaal zijn en blijven. Dat is hoe wij ons onderscheiden en dat is ook waarom wij denken dat deze business case gaat werken.”
Hoofdfoto: Martijn Zegwaard, In tekst-foto: UrbanFarmers, Voetfoto: Martijn Zegwaard (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
