Kerstkransjes, chocoladeletters, paaseitjes of gewoon als reep: in welke vorm dan ook: we zijn dol op chocola. Of het nou puur is, melk, met nootjes of caramel en zeezout, Nederlanders snoepen gemiddeld zo’n 4,5 kilo per persoon per jaar op. In Engeland is dat twee keer zoveel en de Zwitsers staan met 11 kilo de neus aan de top van de chocoladeladder.
Maar achter die zoete lekkernij gaat soms een bittere werkelijkheid schuil. “Voor veel agrarische producten zoals soja, palmolie, rubber, koffie en ook cacao geldt dat er nogal wat aan te merken is op de manier waarop het geproduceerd wordt”, zegt Mark Hoolwerf. Als areamanager bij Port of Amsterdam International houdt hij zich onder meer bezig met de vraag hoe Port of Amsterdam duurzamere productie en duurzamer transport kan stimuleren voor producten die in de haven van Amsterdam worden overgeslagen. “Bij cacao zijn drie hele grote uitdagingen: ontbossing, er worden bomen gekapt om cacao te kunnen planten, kinderarbeid vooral in West-Afrika, en een leefbaar inkomen voor boeren.”
Cacao is een poverty crop
Vooral in West-Afrika zijn een groot deel van de cacaoproducenten kleine boeren. Cacao is een zogenoemde poverty crop. De prijs die boeren ervoor krijgen is zo laag dat ze onvoldoende verdienen om er van te leven. Hierdoor komt het voor dat de kinderen van boeren meewerken om de oogst binnen te halen en de pods waar de bonen in zitten te kappen. Dat gebeurt met grote messen en is gevaarlijk. De vraag is hoeveel Port of Amsterdam hieraan kan veranderen. Het havenbedrijf verdient weliswaar aan de bonen die de haven binnenkomen, maar is noch producent noch afnemer van de cacao. Het bedrijf kan dus geen directe invloed uitoefenen. Maar indirect is dat wel mogelijk. Want de haven huisvest bedrijven die de cacao opslaan, doorverkopen en verwerken. Het havenbedrijf ontvangt daarvoor huur of erf-pacht. Daarnaast int het havengeld voor schepen die de bonen binnenbrengen.Palmolie en soja
”Dat zijn dus de knoppen waaraan wij kunnen draaien”, zegt Alma Prins. Als hoofd cargo en offshore bij Port of Amsterdam houdt Prins zich onder andere bezig met het verduurzamen van handelsketens van bedrijven in het havengebied. Als uitbater van het havengebied bepaalt Port of Amsterdam welke bedrijven zich in het havengebied mogen vestigen en onder welke voorwaarden dat gebeurt. Die vestigingsvoorwaarden worden periodiek heronderhandeld. Ook kan Port of Amsterdam het havengeld als middel inzetten. “Schepen die aantoonbaar duurzamer varen geven we bijvoorbeeld korting op het havengeld.”
“Ons uitgangspunt is duurzaam geproduceerde lading in de haven van Amsterdam”, zegt Hoolwerf. Voor palmolie en soja deed hij een diepgaande studie om vast te stellen welke instrumenten het havenbedrijf heeft om een positieve invloed te hebben. Op die manier wil Port of Amsterdam komen tot een duurzaam vestigingsbeleid. “Zo werken we nu aan een bepaling dat de palmolie die door de haven van Amsterdam komt 100 procent aantoonbaar ontbossingsvrij moet zijn.” Dit zou in de toekomst ook voor cacao kunnen gelden.
Ons uitgangspunt is duurzame lading in de haven van Amsterdam
Mark Hoolwerf
Amsterdam grootste cacaohaven ter wereld
De potentiële impact daarvan is enorm. De Amsterdamse haven is de grootste importhaven van cacao ter wereld. “Jaarlijks komt zo’n 750.000 ton cacaobonen door de Amsterdamse haven. Op piekmomenten ligt er 800.000 ton cacaobonen opgeslagen”, zegt Prins. “Dat komt per zeeschip binnen vanuit bijvoorbeeld Ivoorkust of Ghana, of met een binnenvaartschip vanuit de havens van Antwerpen of Rotterdam. Het cacaoseizoen begint in oktober, november.”
De cacaobonen worden opgeslagen bij zogenaamde veembedrijven in de Amsterdamse haven en verwerkt doorgevoerd naar de verwerkende industrie. Zij maken van die bonen cacaopoeder, massa of boter dat vervolgens door producenten als Nestlé, Mars of Tony Chocolonely wordt gebruikt om de kitkats, marsen en repen van te maken die wij opeten.
Uitbannen van kinderarbeid en ontbossing
“We zoeken de grens op wat haalbaar is”, zegt Hoolwerf. Zo is van cacaobonen uit Ghana niet altijd aan te tonen van welke plantage ze afkomstig zijn, omdat alle cacao eerst verkocht moet worden aan de Ghanese overheid. “Dat betekent dat we met elkaar kijken wat beter kan en dat dan uitvoeren. Onhaalbare doelstellingen neerzetten, heeft geen zin. Dan gaan bedrijven hun stromen verleggen en daarmee verschuif je het probleem.”
Mede daarom is het van belang om hierin gezamenlijk met andere havens op te trekken. “In de brancheorganisatie zeehavens dragen we dit uit. We stimuleren andere havens nationaal en internationaal om soortgelijke acties te ondernemen”, zegt Hoolwerf. Ook is Port of Amsterdam aangesloten bij het Dutch Initiative on Sustainable Cocoa, een publiek private samenwerking met als doel het verbeteren van de levenstandaard van cacaoboeren en het uitbannen van kinderarbeid en ontbossing.
Cacaomissie naar Ghana en Ivoorkust
Het meeste effect verwacht Hoolwerf van de contractuele afspraken met de bedrijven die gevestigd zijn in de haven. Daarnaast is het creëren van bewustzijn belangrijk. In 2019 organiseerde Port of Amsterdam een cacaomissie naar Ghana en Ivoorkust. “Veel van de mensen die met deze missie meegingen, waren nog nooit in deze landen geweest. Zo’n reis zorgt voor inzicht en leidt ertoe dat mensen elkaar naderhand beter kunnen vinden. Ik hoop dat mensen daardoor stappen zullen zetten om bij te dragen aan die duurzame ontwikkeling. Gelukkig zien we dat steeds meer bedrijven veel waarde hechten aan duurzaamheid en kunnen we dus ook samen ambities opstellen. Uiteindelijk heb je alle partijen nodig om tot blijvende verandering te komen.”
Dat bedrijven afspraken moeten maken met Port of Amsterdam over de duurzaamheid van de cacao is nieuw. Maar het tij zit mee. Want de consument is zich steeds bewuster van de misstanden en vraagt om duurzame chocolade. Ook zint de EU op wetgeving die stelt dat vanaf 2025 alleen ontbossingsvrije cacao de Europese markt op mag. Daar wil de haven van Amsterdam op vooruitlopen en zelfs een schepje bovenop doen.
Cacaobonen per zeilschip naar Amsterdam
Het duurzame vestigingsbeleid van Port of Amsterdam start in 2022 en is ook van toepassing op nieuwe contractmomenten met bestaande klanten. “Daarin nemen we allerlei aspecten mee zoals arbeidsomstandigheden, ontbossing, leefbaar inkomen. We bepalen dan welke afspraken we kunnen maken om een positieve invloed te hebben”, zegt Hoolwerf.
Dat een duurzame cacaoketen mogelijk is bewijst het bedrijf ‘Chocolate-makers’, dat ook in de Amsterdamse haven gevestigd is. “Zij produceren chocoladerepen van bonen waarvan ze de oorsprong precies weten. Hun hele keten is CO2 negatief”, zegt Hoolwerf. Die bonen komen per zeilschip binnen. “Een fantastisch initiatief maar de schaal is nog klein.”
Amsterdam wil alleen duurzame lading
Port of Amsterdam hoopt door middel van contractafspraken, aanpassingen in het havengeld en bewustwording de grotere partijen te stimuleren en te helpen om ook die kant op te bewegen. “Deze rol is nieuw voor een haven”, zegt Hoolwerf. “Wij erkennen dat we een bredere invloed hebben door hierover afspraken te maken. Dat hebben we al gedaan met palmolie. Dat zullen we nu ook toepassen op andere landbouwproducten die door de haven gaan. We bekennen kleur door te zeggen: we willen gewoon duurzame lading.”
Schrijf je in voor onze Newsbreak: iedere dag rond 12 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere middag rond 12 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze Newsbreak.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
