De trein is niet meer veel duurder dan het vliegtuig

Chaos op Schiphol. Een groeiende wens om duurzamer te reizen. Meer mensen die weer willen reizen na het opheffen van coronabeperkingen. En een stevige aanbieding op Interrailtickets deze zomer.

Door een samenloop van factoren zijn er dit jaar flink meer internationale treinkaartjes verkocht, laat NS International weten. In juli waren dat er zo’n 400.000, ruim 30.000 meer dan in dezelfde maand in 2019, voor coronatijd. Ook bij de Thalys loopt het storm deze zomer.

Meer aanbod

Er is veel animo voor treinreizen door Europa. Dat is bijvoorbeeld te zien in de toename van het aanbod: grote reisorganisaties als TUI hebben treinreizen in hun assortiment opgenomen. En sinds vorig jaar zijn er een aantal nachttreinen naar onder andere Wenen bijgekomen.

Toch heerst nog steeds de gedachte dat met de trein reizen een stuk duurder is dan vliegen. Maar het verschil is helemaal niet zo groot als veel mensen denken. De Consumentenbond deed in 2019 een steekproef voor de kosten van stedentrips en concludeerde zelfs: 8 van de 10 onderzochte reizen zijn goedkoper per trein dan per vliegtuig.

Lees ook: Zien we straks overal in Nederland deze zelfsturende bootjes?

Misverstand

Recenter onderzoek is er niet, maar het algemene beeld blijft dat treinreizen helemaal niet duurder hoeft te zijn dan reizen met het vliegtuig, laat de Consumentenbond desgevraagd weten.

Hoogleraar duurzaam transport en toerisme Paul Peeters sluit zich daarbij aan. “De prijzen zijn afgelopen jaar enorm omhoog gegaan in alle categorieën, dus voor de trein, maar ook voor vliegen en autorijden”, vertelt hij. “Je kunt voor redelijke prijzen met de trein reizen, vaak goedkoper dan met het vliegtuig. Zeker als je meerekent welke kosten je nog moet maken om van en naar het vliegveld te gaan.”

Het zijn vooral mensen die niet met de trein reizen, die denken dat deze manier van reizen duurder is dan vliegen, blijkt uit een onderzoek van een student van Peeters.

Op tijd boeken

Net als met vliegen maakt het vooral uit wanneer je boekt, voegt Peeters toe. “Je moet niet vandaag een kaartje voor de Thalys van morgen willen kopen. Als je normaal je vakantie plant, een paar maanden tevoren, heb je prima prijzen. Zeker naar Oost-Europa of Scandinavië kun je tickets kopen voor een paar tientjes.”

Op tijd boeken, net als wanneer je gaat vliegen, maakt inderdaad uit, beaamt Rico Luman, die namens ING de reis- en transportsector volgt. “De afgelopen weken waren de ticketprijzen voor de Thalys extreem hoog, door het tekort aan beschikbaarheid, dan is het moeilijk om aan een ticket te komen.”

Een andere reden voor het kleiner wordende prijsverschil tussen vliegen en treinen is overheidsingrijpen, vertelt Luman. Hij doelt onder meer op de vliegtaks die is ingevoerd. “Dat gaat vooral op de korte afstand effect hebben”, verwacht de econoom. Volgend jaar wordt deze verhoogd van zo’n 8 naar 24 euro.

Concurrentie (of niet)

Maar: je bent zeker niet op alle bestemmingen goedkoper uit. Op een aantal bestemmingen is er simpelweg veel meer aanbod met het vliegtuig dan voor de trein. Neem Londen: daar gaan tientallen vluchten per dag heen, terwijl er maar een paar treinen per dag naartoe rijden.

Meer aanbod levert over het algemeen een betere prijs op. Zeker als je bedenkt dat in de lucht verschillende vliegmaatschappijen met elkaar concurreren op prijs, terwijl er maar één treinmaatschappij over het spoor naar Londen rijdt.

Grote verschillen

Daar komt bij dat er geen afspraken zijn gemaakt over de maximale prijs van internationaal treinreizen. Ieder land mag zijn eigen keuzes maken, en dat is niet altijd in het voordeel van de consument.

Soms overigens ook weer wel, want in Duitsland reis je deze zomer voor 9 euro per maand met de regionale treinen. In andere landen reizen kinderen dan weer gratis.

Lees ook: Europa wil netwerk voor hogesnelheidslijnen voor treinen

Stimulans vanuit de overheid

Nog een punt dat niet helpt in de concurrentiestrijd tussen de trein en het vliegtuig: er is weinig overheidsstimulans voor treinreizen, waar de luchtvaart gebruik kan maken van bepaalde belastingvoordelen, zoals op kerosine. Tel daarbij op dat het spoor druk bezet is met het nationale vervoer, en er niet zomaar uitgebreid kan worden zonder extra investeringen, en het plaatje is rond.

Hier komt wel verandering in, want de EU investeert de komende jaren volop in het Europese spoor, als onderdeel van de Green Deal. Daaronder valt onder andere in een verdubbeling van het aantal hogesnelheidslijnen in 2030.

Prijzen veranderen continu

Nog een factor die meespeelt: een aantal van de grote treinmaatschappijen, zoals Thalys en Eurostar, werken met dynamic pricing, een flexibel prijzensysteem. Moet een trein nog gevuld worden, dan zijn de kaartjes goedkoop. Is de trein bijna volgeboekt, dan betaal je de hoofdprijs voor een plekje. Die prijzen kunnen meerdere keren per dag veranderen.

Op tijd boeken dus, iets waar mensen (weer) aan moeten wennen. “We zien dat mensen door corona relatief laat boeken”, vertelt Freek Bos, directeur van reizigersvereniging Rover. “Normaal deden veel mensen dat voor de zomer al in januari, maar nu vele malen korter van tevoren.”

Dit geldt overigens in mindere mate voor de nationale en regionale treinmaatschappijen: daar liggen de prijzen over het algemeen ver van tevoren vast.