Business check-up: Bouwen aan circulaire steden

Business case

Binnen EU-landen is de bouw- en sloopsector verantwoordelijk voor 25 procent tot 30 procent van de totale hoeveelheid afval, bleek uit eerder onderzoek van bouwconcern Bam en ingenieursbureau Arup. In het Verenigd Koninkrijk verbruikt de bouwsector 60 procent van alle beschikbare grondstoffen. Door de inzet van circulaire verdienmodellen, zoals verhuur en hergebruik, kan de afvalberg van bouwmaterialen worden verkleind. Dit levert enorme kostenbesparingen op en in 2030 kan de circulaire economie naar schatting 200.000 nieuwe banen creëren in de bouwsector.

Dat circulair bouwen kansen en milieuwinsten oplevert, weet ook de gemeente Den Haag. De stad opende begin dit jaar een duurzaam en energieneutraal afvalbrengstation. Volgens de Haagse wethouder Joris Wijsmuller van Stadsontwikkeling, Wonen en Duurzaamheid is dit afvalbrengstation een concreet voorbeeld van circulair bouwen. Zo bestaat de constructie uit onder meer gerecyclede materialen en staalresten afkomstig uit de auto-industrie.

“We zien ondanks alle goede intenties nog te weinig praktische voorbeelden van circulair bouwen”, zei wethouder Wijsmuller eerder in een persbericht. Om de kansen voor circulair bouwen in de stad verder te benutten, sloot Den Haag een overeenkomst met het initiatief Cirkelstad. Hierin werken overheden en het bedrijfsleven samen om de grondstofketens van de bouwsector te sluiten. “Met de Cirkelstad-aanpak worden koplopers in de bouwketen bij elkaar gezet die werk willen maken van circulair bouwen. Samen gaan we laten zien dat het werkt.”

Om de circulaire bouw in de hoofdstad op te schalen, is het van belang om de kwaliteit van de teruggewonnen materialen vast te stellen.

Schaalbaarheid

De circulaire aanpak voor de bouwsector wordt inmiddels toegepast in meerdere steden. Zo werkt de gemeente Utrecht samen met onder andere energieconcern Eneco en verschillende kennisinstellingen om de levensduur van bouwmaterialen te verlengen.

Hiervoor transformeert Eneco de Utrechtse fabriek op Lage Weide tot een campus, waarin studenten, start-ups en ondernemingen nieuwe verdienmodellen van circulair bouwen kunnen testen om van reststromen uit de stad nieuwe producten te maken.

In Amsterdam ontwikkelt het Havenbedrijf Amsterdam samen met de gemeente een circulaire hub voor bouwmaterialen. GroenLinks, D66 en PvdA riepen de gemeente Amsterdam eerder op om dit jaar nog actie te ondernemen voor de circulaire bouwhub. De partijen die de grondstoffenbank voor bouwafval voorstellen, hebben onderzoek gedaan naar de mogelijkheden. Hieruit bleek dat er voldoende kansen zijn om waardevolle grondstoffen terug te winnen na de sloop van gebouwen.

Om de circulaire bouw in de hoofdstad op te schalen, is het van belang om de kwaliteit van de teruggewonnen materialen vast te stellen. Amsterdam stelt daarom voor om een online marktplaats voor de herbruikbare bouwmaterialen te ontwikkelen. Hiermee kunnen duurzame bouwers en architecten zelf bekijken of de materialen geschikt zijn voor hergebruik in hun projecten. De gemeente Amsterdam stelt verder onbebouwde kavels in de stad beschikbaar als locatie voor de bouwhub om ruimtegebrek te voorkomen.

Materiaalbesparing van 500.000 ton per jaar en een jaarlijkse CO2-besparing van 1,5 miljoen ton

Milieuwinst

De gemeente Amsterdam heeft de ambitie om de komende jaren 70.000 woningen te realiseren om het toenemende inwonerstal in de hoofdstad te faciliteren. Uit onderzoek van TNO en Circle Economy in opdracht van de gemeente Amsterdam blijkt dat de circulaire bouwsector de economie jaarlijks € 85 mln oplevert.

Verder verwachten de onderzoekers dat de circulaire economie leidt tot groei in werkgelegenheid in de bouwsector, significante materiaalbesparing van 500.000 ton per jaar en een CO2-reductie van 1,5 miljoen per jaar. Deze milieuwinsten zijn te behalen door de inzet van slimme gebouwontwerpen. Ook zien de onderzoekers kansen in efficiënte ontmanteling van gebouwen en scheiding van reststromen, hoogwaardig terugwinnen en hergebruik van materialen en het uitwisselen van grondstoffen tussen marktpartijen via een circulaire grondstoffenbank.

De gemeenteraad van Amsterdam nam eerder in reactie op een motie van Groenlinks, het circulair slopen van gebouwen op in het ‘Sloopkader’ en bijbehorende werkinstructies voor ambtenaren. Dit moet ertoe leiden dat er voortaan altijd wordt gestreefd naar zoveel mogelijk hergebruik van bouwmaterialen uit de sloop. Vanuit duurzaamheidsoogpunt, maar ook financieel gezien is het gunstiger om materialen ongeschonden uit het gebouw te halen, stelt GroenLinks.

Na het eventueel repareren en opknappen van de materialen is het geschikt voor hergebruik. Het repareren en opknappen van de materialen levert vervolgens werkgelegenheid op, doordat het proces arbeidsintensief is. 

Foto: Shutterstock.com