Dijken moeten vanuit de Waterwet elke 12 jaar getoetst worden op hun veiligheid. Klimaatverandering, bodemdaling en veranderingen in de fysieke omgeving maken deze toets extra relevant. Van Moerdijk tot Drimmelen ligt een primaire kering, die ons beschermt tegen hoogwater vanuit het Hollands Diep en de Amer. Maar inmiddels voldoet deze dijk niet meer aan de wettelijke veiligheidseisen.
De dijk heeft te maken met diverse uitdagingen. Zo voldoet op twee strekkingen van in totaal 6,85 kilometer de grasmat van het buitentalud niet meer. Door wind, golven en droogte is de grasmat en daardoor ook de dijk verzwakt. Hierdoor kan erosie van de dijk optreden. Hetzelfde geldt voor de steenbekleding van ruim vier kilometer. Met het oog op hogere rivierwaterstanden door klimaatverandering voldoet de harde bekleding niet.
Instabiliteit
Op een totale lengte van 2,2 kilometer is er sprake van een risico op macro-instabiliteit. De binnenkant van een dijk verliest dan zijn stevigheid doordat de dijk van binnen erg nat wordt en verzadigd raakt. Zand- en kleideeltjes drukken dan niet meer goed op elkaar, waardoor de dijk als het ware vloeibaar wordt en dus instabiel. De dijk kan dan door z’n eigen gewicht naar beneden zakken.
Ook op een ander deel van de dijk is er risico op micro-instabiliteit. Kwelwater, water dat door peilverschil tussen het water aan binnen- en buitenzijde van de dijk door de dijk heen stroomt, neemt zandkorreltjes mee uit de dijk, waardoor het zijn stevigheid verliest.
Piping
Tot slot is er ook risico op piping. Het grondwater neemt zandkorreltjes mee van de dijk waardoor er een gang ontstaat, ook wel een pipe genoemd. Piping verzwakt de dijk en kan er uiteindelijk door bezwijken.
Beste opties
In deze verkenningsfase onderzoekt het waterschap Brabantse Delta samen met WSP de precieze scope. Allereerst onderzoeken we of we de toetsoordelen nog verder kunnen aanscherpen. Dat doen we met aanvullend onderzoek om een nog beter beeld te krijgen van de ondergrond en de sterkte van de dijk.
Een dijk versterken is kostbaar en heeft flinke impact op de omgeving, zegt ontwerpleider Wilbert van den Bos. “We zijn continu op zoek naar het optimaliseren van de berekeningsmethodes en het toepassen van de nieuwste meetmethodes en onderzoeksresultaten. Zo krijgen wij samen met specialistische kennis van partners zoals Fugro, steeds beter inzicht in de stevigheid van een dijk. Dat maakt het makkelijker om realistischer te kijken naar de strenge wettelijke waterveiligheidseisen, terwijl dat voorheen niet mogelijk was. Hierdoor voorkomen we onnodige versterkingen.”
Daarnaast wordt er onderzocht wat de beste opties zijn voor het versterken van de dijk. Een dijk kan aan de landzijde of aan de waterzijde worden versterkt met bijvoorbeeld grond. Een andere optie is het toepassen van een constructieve versterking zoals een damwand. Ook wordt er gekeken naar meekoppelkansen in de omgeving.
Innovatieve oplossingen
We onderzoeken ook duurzame innovatieve oplossingen, vertelt Van den Bos. “Bijvoorbeeld het inmengen van kalk in klei. In Nederland zijn hiermee een aantal testen uitgevoerd. Deze volgen we op de voet. We zijn nu in gesprek met De Innovatieversneller (DIV) van het Hoogwaterbeschermingsprogramma om te kijken hoe we als project kunnen bijdrage aan de doorontwikkeling van deze innovatie. Als deze ontwikkeling slaagt, zou dat zorgen voor minder kosten, transport, minder gebruik van primaire materialen wat de oplossing heel duurzaam maakt.”
“Boven op de stenen buitenkant onderzoeken we of een ecotoplaag aangebracht kan worden”, zegt projectmanager Ron Nouws. “Die laag bevordert de biodiversiteit en herstelt de natuurlijke habitat, één van de doelen van het waterschap. Dit kan onder andere worden bereikt door het gebruik van inheemse grassen en kruiden die de bodemstructuur verbeteren en biodiversiteit verhogen. Bovendien helpt de ecotoplaag bij het vasthouden van water, wat essentieel is voor de groei van planten en het behoud van het ecosysteem.”
Win-win-win
Voor de zomer is de eerste informatiebijeenkomst geweest voor de omgeving en heeft iedereen zijn wensen kunnen indienen. Op dit moment onderzoeken we welke projecten we kunnen koppelen, legt Nouws uit. “Staatsbosbeheer (SBB) en Rijkswaterstaat (RWS) willen graag buitendijks natuur ontwikkelen. RWS denkt aan het herstel van de getijennatuur in het Haringvliet en SBB aan het ontwikkelen van bossen.”
Mogelijk kunnen de opgaven van de verschillende organisaties elkaar versterken, zegt Van den Bos. “Dan heb je echt win-win-win. Dijkversterking combineren met natuurontwikkeling zou een hele mooie uitkomst zijn van de verkenningsfase. Als ontwerpleider probeer ik deze werelden aan elkaar te knopen en dat maakt mijn werk zo interessant. Zulke projecten gelijk meenemen, scheelt in kosten, hinder voor de omgeving én in uitstoot.”
Samenwerking
De gebruikelijke rolverdeling hebben we in deze samenwerking losgelaten, licht Van den Bos toe. “Het integraal Projectmanagement (IPM)-team van specialisten van het waterschap en engineers van WSP bestaat uit tien mensen. De traditionele rollen van opdrachtgever en opdrachtnemer vervagen hierbij. We werken echt samen aan producten en vullen elkaar op expertise aan. Dat verhoogt de productiviteit enorm.”
“En samen bespreken we hoe we met de uitdagingen en risico’s omgaan,’ vult Nouws aan. “Gezamenlijk streven we ernaar om mee koppelkansen te verzilveren, zodat we de dijk niet alleen voor de komende vijftig jaar versterkt hebben, maar ook mooier achterlaten dan dat die was.
Om die samenwerking een goede start te geven, namen we deel aan een clinic rolstoelbasketbal, vervolgt hij “In de clinic was onder andere aandacht voor wie welke rol pakt, zowel op de baan als op de werkvloer. Daarnaast was het natuurlijk ook gewoon erg leuk. We zijn voor de zomervakantie met het project gestart. Inmiddels weten we elkaar goed te vinden en werken we elke dinsdag samen op kantoor.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
