Terug naar de basis om duurzame toekomststappen te maken in de bouw

De visie van consultant Thomas Musson van WSP is duidelijk. Creativiteit is niet alleen voorbehouden aan creatieve beroepen. En dan hebben we het hier over creativiteit in het vinden van oplossingen voor problemen in bouwprojecten, zeker om die zo duurzaam mogelijk neer te zetten. Musson vindt namelijk dat zowel de architect als de constructeur als óók de engineer allemaal helpen aan de nieuwe invulling van de gebouwde omgeving.

Creativiteit en duurzaamheid gaan namelijk hand in hand, sterker, ze hebben elkaar hard nodig. Musson heeft zelf dan ook engineering én architectuur gestudeerd en is de levende invulling van de theorie. Na vier jaar voor WSP in Londen te hebben gewerkt, is hij sinds twee jaar gestationeerd in Nederland. En het bevalt hem meer dan goed, vooral om voor het wereldwijde bureau te werken. WSP is volgens hem niet zomaar een bedrijf. Er werken 55.000 mensen wereldwijd en wat ze delen is een grote passie voor ontwerp en engineering. “Een goed ontwerp is duidelijk en vanzelfsprekend, boven alle twijfel verheven. Dat geldt wereldwijd. Het is geweldig dat ik een collega in Amerika een vraag kan stellen en binnen een uur een antwoord of idee ontvangen heb.” Door het delen van kennis, wil de multinational grote slagen maken in duurzaamheid om klaar te zijn voor de toekomst.

De gebouwde keten

WSP heeft wereldwijd dan ook een duurzaamheids- en innovatieprogramma lopen dat Future Ready heet. Met dat programma laat de organisatie zien waar ze voor staat: een toekomstbestendige leefomgeving. Dat is een hele korte zin, maar met een enorme impact. Eric van den Broek vertelt er met verve over. Hij kwam zes jaar geleden bij LievenseCSO – bekend van het Plan Lievense uit de jaren ’80 - waar hij algemeen directeur werd. Twee jaar geleden werd het Nederlandse bureau overgenomen door WSP en is Van den Broek sinds 1 oktober naast zijn rol als eindverantwoordelijke in Nederland ook CEO van WSP Central Europe. Zijn achtergrond: civiele techniek met specialisatie structural engineering.

Met zijn nationale en internationale ervaring in zowel de praktijk als management, ziet Van den Broek dat er door omstandigheden of door de omgeving vaak andere keuzes worden gemaakt dan zou kunnen. Wat hij het meeste hoort als repliek op duurzamere en dus vernieuwende manieren van bouwen: ‘Wordt het dan niet allemaal duurder?’ Het mooie is, vindt Van den Broek, dat WSP dan wereldwijd voorbeelden kan aantonen, en dus ook kan laten zien dat het zeker niet altijd duurder hoeft te zijn. “We laten dat zien in oplossingen die we aan de hand hebben gehad, zoals: je maakt een lichtere constructie, waarmee je materiaal bespaart en ook nog eens duurzaam werkt. Daarmee sla je meerdere vliegen in een klap en maak je echt duurzame meters.”

Een ander argument dat Musson en Van den Broek vaak horen is de grote onbekendheid van duurzaam bouwen. Het programma Future Ready helpt de kennis daarover te vergroten. Musson: “In de gebouwde omgeving heb je zoveel partijen in de keten. Duurzaamheid in ons vakgebied kan alleen echt grote stappen maken, als al die verschillende partijen daarvan weten en op één lijn zitten. Future Ready geeft ons de mogelijkheid, de kennis en de ruimte om samen na te denken over de toekomst en hoe we alle projectaspecten bij elkaar kunnen voegen.” Van den Broek voegt toe: “Kennis delen is vermenigvuldigen, dat weten we en die kracht kunnen we heel breed inzetten.”

Way of life

Op de website van advies- en ingenieursbureau WSP staat: ‘Future Ready is het wereldwijde duurzaamheid- en innovatieprogramma waarmee WSP invulling geeft aan de noodzaak en maatschappelijke wens om onze leefomgeving toekomstbestendig en innovatief in te richten.’ Bij de projecten worden vier perspectieven belicht: klimaat, samenleving, technologie en natuurlijke hulpbronnen. Het klinkt onomstreden als een goed stappenplan, maar Musson beschrijft dit project vooral als a way of life.

“Als we echt een stappenplan maken, dan denken mensen dat ze klaar zijn als ze dat allemaal hebben doorlopen. Future Ready is meer dan een stappenplan, het is namelijk een mindset. Dat kan je niet in een stappenplan onderbrengen. Het is een manier van denken, hoe ga je met klanten in gesprek? Daarnaast maken ook hulpmiddelen, vragenlijsten, methodieken en voorbeelden onderdeel uit van deze manier van werken, vooral om een manier van denken aan te boren.”

“Het belangrijkste is”, vult Van den Broek zijn collega aan, “dat klanten met WSP sámen nadenken over: wat willen we precies bereiken? We willen mensen meenemen in de gedachtegang waardoor we een versnelling kunnen creëren voor toekomstbestendige projecten.”

De juiste vraag stellen

Hoe prachtig het plan ook, deze manier van werken is ook intern nog in evolutie. Van den Broek: “Waar vooral technici over het algemeen heel snel denken en na twee vragen in hun hoofd al aan de slag gaan met de oplossing, willen we vooral dat zij doorvragen bij klanten. Juist om zeker te weten dat we alle uitgangspunten en randvoorwaarden geverifieerd hebben bij die klant of opdrachtgever.”

Het is dan ook vooral het doel om in gesprekken de vraagstelling goed te hebben. Wat is precies het probleem? Van den Broek: “Ik kan het niet vaak genoeg herhalen: vragen stellen, vragen stellen, vragen stellen, op het bijna vervelende af. En tijdens dat gesprek met je Future Ready-bril proberen dat perspectief te openen bij de klant of opdrachtgever, dat er ook heel veel andere mogelijkheden zijn.”

Musson geeft aan dat er dan hele andere denkrichtingen en daardoor ook ontwikkelingen worden blootgelegd. “Zoals: heb je eigenlijk wel een gebouw nodig?” Van den Broek schiet in de lach als hij Musson dat hoort zeggen. “Ik zie dan opdrachtgevers kijken met een blik van: wat kom je doen met zo’n stomme vraag? Natuurlijk heb ik een gebouw nodig, daarom ben ik toch hier? Maar zo leer je de klant in andere oplossingen denken dan hij vooraf had bedacht. Dat is de essentie van wat WSP wil bereiken.”

Musson heeft een voorbeeld aan de hand. “Zo hadden we een opdrachtgever met een bestaand kantoor dat niet meer fit for purpose was. Hij wilde daarom een nieuw kantoor neerzetten. We hebben toen een eerlijk gesprek gevoerd: is dat echt zo of heb je misschien juist versterking van constructies nodig om een duurzame slag te kunnen maken? Misschien kan je de bovenlaag weghalen en de fundering hergebruiken?” Volgens Musson is het mooie dat je het Future Ready-denken op elke laag kan planten. Zowel bij het hogere management, als bij de facilitair managers die de bouwplannen uitzetten en laten uitvoeren.

Toekomstwerk

Het mooiste zou zijn, dat door deze manier van denken ook in de toekomst echt duurzame stappen kunnen worden gezet in de hele keten, van onderop tot bovenaan. Daarvoor ziet WSP een rol weggelegd voor zichzelf om naar voren op te schuiven, om zo in een eerder stadium van een bouwproject het gesprek aan te gaan over de duurzame invulling van bouwen. Musson: “Een voorbeeld is dat we meer oog hebben voor constructie-elementen en hoe we die makkelijk kunnen losmaken en hergebruiken in de toekomst. Kunnen we het fundament van een gebouw zo neerzetten dat we elke twintig jaar een nieuwe gevel kunnen aanbrengen, zonder schade te brengen aan de bestaande constructie? Dat komt in onze ontwerpen meer en meer naar voren.”

Het is voor collega’s en klanten een nieuwe denkrichting, en zowel Musson als Van den Broek zijn heel positief over hoe het ontvangen wordt. Van den Broek: “Het is het gesprek aangaan, om eerst weer terug te gaan naar de basis. Waarom heeft u een probleem? En dan met elkaar in de breedte verder denken.” Van den Broek is enthousiast en over deze nieuwe werkwijze, vooral in het kader van het grotere plaatje. “We hebben de klimaatdoelstellingen te behalen, en we moeten daar met zijn allen keihard aan werken, zodat onze kinderen en kleinkinderen met net zoveel plezier als wij kunnen leven in een gezonde wereld met een gezonde toekomst. In deze fase moeten we allemaal om en daarom dus duurzaam gaan denken. En als je dit kan doen met je klanten is dat ongelooflijk inspirerend. Dat geeft een groot sneeuwbaleffect.”

En om de eerdere bezwaren nog even aan te stippen: het hoeft echt niet altijd duurder te zijn en ook niet ingewikkelder. Musson: “Je bespaart materialen en tijd. Vooral als we hierdoor nog beter samenwerken in de keten. Maar daarvoor is het goed om eerst terug te gaan naar de basis. En de basis is Future Ready.”