Paris Proof Innovation Challenge: “Het bedrijfsleven is aan zet”

De middag bij Arcadis werd plenair afgetrapt door journalist en Change Inc.-boegbeeld Paul van Liempt. Hij leidde het debat met deskundigen Lidewij de Haas (Country Director Arcadis Nederland), Maria van der Heijden (voorzitter MVO Nederland), Lucas Simons (CEO NewForesight), Wietse de Jong (Inkoop- en contractmanager Rijkswaterstaat) en Bas van Dam (oprichter Being Development). De niet misverstane boodschap van deze middag: ‘Het is tijd’. De samenkomst viel samen met de tweede week waarin de COP26 in Glasgow plaatsvond. De centrale vraag was dan ook: hoe gaan we transitie naar een klimaat-neutrale wereld versnellen?Veranderen begint bij de basis

Volgens Lucas Simons zijn vooral bedrijven aan zet als het om het halen van de klimaatdoelen gaat. Als CEO van NewForesight is Simons gepokt en gemazeld in het adviseren van bedrijven over lastige duurzaamheidsvraagstukken. Zijn kennis over het veranderen van systemen tekende hij op in het boek Changing the Game. Hij trapte de sessie af met de observatie dat er in Glasgow meer bedrijven waren, dan tijdens alle vorige COPS bij elkaar. “Dat biedt hoop”, vindt hij. “Want eigenlijk moeten niet alleen ’s lands leiders het doen, maar zijn vooral bedrijven aan zet.” Simons ziet daar een groot voordeel in, want het bedrijfsleven kan sneller systemische veranderingen realiseren. “Wat er nu vooral nodig is: versnelling en aandacht voor innovatie en financiering.”

Tijd voor actie

Die financiering speelt een belangrijke rol, vindt ook Lidewij de Haas. De directeur van Arcadis Nederland begon ooit als stagiair bij het ingenieursbureau en is sindsdien gebleven. Vanuit de missie Improving Quality of Life wil De Haas veranderingen inzetten bij onder andere de invulling van de aanbestedingen, zodat aan de voorkant van een project al duurzaamheid op de kaart wordt gezet. “Al onze opdrachtgevers hebben duurzaamheidsambities. Ik kan niet bedenken waarom niet ook 100 procent van alle vragen van opdrachtgevers duurzaam worden. En wij willen graag naar 100 procent duurzame projecten”, aldus De Haas.

Ook Maria van der Heijden van MVO Nederland ziet een belangrijke rol voor het bedrijfsleven weggelegd. Daarbij merkt ze op dat het onderwerp duurzaamheid verschuift van de burelen van de duurzaamheidsmanagers naar de bestuurskamers. Dat is goed nieuws. En ook noodzakelijk, vindt zij: “Bestuurders hebben zich goed te verhouden tot de nieuwe economie en die gaat nou eenmaal samen met net zero en circulariteit.” Oprichter en CEO Bas van Dam van Being Development vindt het vooral tijd voor actie. “Ik merk dat er nog veel wordt gesproken over duurzaamheid maar dat het onderwerp in de praktijk nog te weinig echt wordt toegepast. Veranderen mag op een hoger tempo.”

Samen op de onbekende weg

Om te kunnen veranderen, ziet Van Dam een oplossing in het durven doen. “Ik merk dat 10 tot 15 procent van de bedrijven intrinsiek gemotiveerd is om echt duurzame stappen te zetten, en dat we de rest van de bedrijven nog vaak moeten overhalen.” Het belang en de winstgevendheid van duurzaam bouwen is vaak nog onbekend. De Haas herkent dat: “We kunnen bedrijven bewust maken door ze de goede vragen te stellen.”

Volgens Simons is het inderdaad de combinatie van mensen en kennis, die de versnelling gaat brengen. Als je doet wat je altijd gedaan hebt, dan krijg je wat je altijd kreeg. “Je moet het oude ter discussie durven stellen en daarvoor goed kijken naar de processen en alle onderdelen daarvan: wat kunnen we duurzaam doen? En belangrijk is hierin ook: niemand kan dit alleen.” Zowel Van Dam van Being als De Jong van Rijkswaterstaat zien in de praktijk dat het inderdaad belangrijk is om álle mensen in álle lagen te betrekken. De Jong: “Dus ook de mensen die echt met de handen aan de aarde werken, ingenieurs en bouwers. Zij kunnen met hun kennis en ervaring een grote bijdrage leveren aan de oplossingen. Maar ook is effectief leiderschap nodig om projecten succesvol af te ronden.”

Koploper naar de toekomst

Van Dam ziet een grote toekomst voor een planmatige en projectmatige aanpak. “Het moet helder zijn: wat wil je wanneer bereiken en wat mag het kosten? We moeten gezamenlijk toewerken naar het punt dat het lucratief wordt voor de massa om duurzaam te bouwen.” Dan werken voorbeelden inspirerend, zoals het nieuwe kantoorgebouw van DPG Media, een van de grootste hybride gebouwen (deels van hout) van Europa. Van Dam: “Dat laat zien dat het kán, maar ook wat de bijkomende voordelen zijn: houtbouw gaat sneller dan bouwen met beton, stoot minder CO2 uit en is daardoor goedkoper. Je zet zoveel meer stappen in een keer.”

Simons: “Er komen nu slimme technieken en oplossingen aan, zoals modulair bouwen en de digital twin. Het is zaak om die innovaties in te zetten en te zorgen voor genoeg aanbod. Dan gaat het in een hogere versnelling en worden innovaties weer business as usual en kunnen we de doelstellingen van 2050 weer sneller behalen.” Simons put uit zijn ervaring als trainer: “Het gaat om het geven van het goede voorbeeld en daar zit een volgordelijkheid in.” Hij lacht. “Het is net als bij kinderen, je laat ze zien wat je wel moet doen, maar ook wat je juist niet moet doen en waar ze vooral mee moeten stoppen.”Van der Heijden gelooft ook in het geven van het goede voorbeeld: “We hebben een maatschappelijke verantwoordelijkheid, en 70 procent van de bedrijven houdt zich niet aan de collectieve afspraken en heeft de lange termijn focus te weinig in beeld. Het is tijd voor actie, we kunnen niet blijven experimenten.” De Jong is het daar mee eens. “Bedrijven moeten koploper durven zijn.”

Uit je comfortzone

De Haas vindt dat naast goede voorbeelden, ook het bieden van stimuleringsregels kan helpen. Want versnelling is inderdaad nodig. “We kunnen ons probleem niet doorschuiven naar de volgende generatie.” Het is inderdaad de kunst om future generation proof te werken, om te zorgen dat wat we nu doen, niet op de rekening komt te staan van de volgende generaties. De Jong valt De Haas bij: “Ondernemers als Elon Musk laten zien dat het kan, en ook dat je al doende kunt leren. Kijk maar naar het aantal Tesla’s op straat.” “Maar”, vindt Simons, “dan moeten wel alle freeriders en alle oude belangen eruit. Denk goed na hoe je barrières kunt weghalen, waardoor partijen juist wel meedoen. Het is mogelijk om het Parijsakkoord te behalen, maar we moeten uit onze comfortzone durven stappen.”

Prachtplannen voor de toekomst

In de Break Out sessies na het debat werden de deelnemers opgedeeld in drie groepen om te brainstormen over de duurzame invulling op drie onderwerpen: gebouwen, beweegbare bruggen en dijken. Hoe zien deze in de toekomst eruit als we klimaatneutraal (Paris Proof) willen zijn? Experts van Arcadis begeleidden de groepen in het brainstormen, het overleggen en het vastleggen van de uitkomsten, om daarna gezamenlijk een getekende uitkomst te maken en te presenteren.

Hier kwamen plannen uit waarin thema’s als energie, klimaatadaptatie en gezondheid werden verwerkt. Zo werd een huis in de natuur bedacht (in de toppen van bomen gebouwd, met als thema City as a Forest) omdat de gebouwde omgeving veel meer gebruik kan maken van de natuur. Maar ook bij de dijken werd gekeken naar meer dan bescherming alleen: een Dijk als Vliegwiel, want hoe kan een dijk zo worden neergezet dat er meerdere en zeker ook duurzame belangen worden gediend? En de Bewust Beweegbare Brug, waar zelfs werd overdacht of we in de toekomst nog wel bruggen nodig hebben.

Wat in de multidisciplinaire aanpak vooral bleek, was dat het meenemen van de natuur in de gebouwde omgeving voor creatieve en constructieve oplossingen zorgt. En deze uitkomsten leiden weer tot het Paris Proof werken in de gebouwde omgeving. Want de grootste boodschap van deze dag was wel: “Laten we het niet doorschuiven naar de volgende generatie.”

Bekijk de getekende presentaties van de Paris Proof Innovation Challenge hieronder