Modulair bouwen in de zorg: ‘Cliënten merken niet dat zij in een tijdelijk gebouw zitten’

In Bergen op Zoom staat een zorglocatie die een paar maanden voor oplevering nog vijftig kilometer verderop stond. In Oud-Beijerland werd het gebouw gedemonteerd, tussentijds opgeknapt en weer in elkaar gezet in Bergen op Zoom. “Dus heel dat karkas pak je daar weg en dat plaats je hier weer terug”, vat Wilfried Aper, manager zorgvastgoed bij zorgcentrum tanteLouise het proces samen. Het gaat om tijdelijke huisvesting voor zes tot acht jaar. “Wij gebruiken de modulaire bouw voor onze transitie.” Daarmee doelt hij op de veranderingen die nu plaatsvinden in de sector.

De zorg in transitie

Aper vertelt dat zorginstellingen te maken hebben met een transitie van ‘het oude zorgcentrum naar het nieuwe verpleeghuis.’ Mensen blijven langer thuis wonen. Als zij eenmaal in verzorgingshuizen terechtkomen, hebben zij vaak meer hulp nodig dan vroeger het geval was. Zorginstellingen zijn vaak nog niet klaar voor die nieuwe eisen. Denk aan badkamers van vier of vijf vierkante meter; daarin is tweezijdige assistentie uitvoeren of een tillift installeren onmogelijk. 

Daarom stoot tanteLouise veel oude zorgcentra af en zet daar nieuwbouw voor terug. Daar waar nieuwbouw op de oude locatie plaatsvindt, plaatst de zorginstelling tijdelijke huisvesting. “Dat gebouw passen wij zo aan dat cliënten niet merken dat zij eigenlijk in een tijdelijk gebouw wonen.” Met behang op de muren, vloerbedekking op de grond en de toevoeging van een restaurant ontstaat een huiselijke sfeer. Deze aanpassingen hebben effect. “De mensen wonen er liever dan in hun oude gebouw, want dit is allemaal wat comfortabeler en wat groter natuurlijk.”

Modulair bouwen

Aper ziet meerdere voordelen van modulair bouwen: van de snelle bouw tot de relatief lage kosten. “Wij wisten uiteraard dat die units al een, twee of drie levens mee waren gegaan. Dat vinden wij aan de ene kant interessant ten aanzien van duurzaamheid, want dat wat al gebruikt is en weer opnieuw gebruikt kan worden, hoef je niet weg te gooien. Aan de andere kant wordt het daardoor ook economisch interessanter.”

“Als ik denk aan modulair, dan denk ik gelijk aan hergebruik", zegt Lucinda Kootstra, onderzoeker bij onderzoeksinstituut TNO. Zij benadrukt dat voor succesvol hergebruik meerdere aspecten belangrijk zijn, zoals kennis over de gebruikte onderdelen, een demontabel ontwerp en kwaliteitsgarantie van het hergebruikte product. Volgens Aper zit dat bij de tweedehands modulen die hij gebruikt wel goed. “Als je die units goed onderhoudt, dan kunnen ze tien tot vijftien jaar blijven staan.”

Circulaire economie

Ondanks dat Aper hergebruik als één van de voordelen van modulebouw ziet, is hij sceptisch over de kansen die er liggen op het gebied van circulariteit. De circulaire economie? “Eerlijk gezegd geloven wij daar niet zo in”, zegt Aper. Zo wijst hij op de CO2 die vrijkomt bij het transport van de units en de materialen die na eenmalig gebruik worden weggegooid, zoals kabels. En wat te doen met warmtepompen en zonnepanelen? Die hebben ook een bepaalde levensduur, benadrukt Aper.

'Wij geloven in deze oplossing vanuit het welbevinden van de cliënt'

Kootstra herkent de uitdagingen die Aper noemt. “Volledig gesloten kringlopen op bijvoorbeeld het gebied van zonnepanelen zijn nu nog niet te realiseren. De vraag naar deze materialen is vele malen groter dan het aanbod van secundaire materialen die beschikbaar komen. Bovendien dienen de recyclingtechnologieën verder ontwikkeld te worden.”

Aper ziet vooral voordelen van modulair bouwen als onderdeel van een succesvolle transitie in de zorg, in plaats van de transitie naar een circulaire economie. Met de snelle bouwtijd en de flexibiliteit als grootste pluspunten. “Wij geloven in deze oplossing vanuit het welbevinden van de cliënt, want wij vinden niet dat die de dupe mag zijn van de veranderingen in de zorg.”

Dit artikel maakt onderdeel uit van een serie over modulair bouwen. Lees ook het eerste deel van deze serie over het bedrijfsleven en het tweede deel over het onderwijs.

Afbeeldingen: De Meeuw