Door de stijgende temperaturen op aarde stijgt het aantal doden door hitte-gerelateerde oorzaken in Europese steden ook. Extreme (en langdurige) hittegolven komen er steeds vaker voor. Dit leidt tot zogeheten hitte-eilanden en dát leidt weer tot meer dodelijke slachtoffers. In 93 Europese steden (zoals Londen en Barcelona) stierven er in 2015 ongeveer 6.700 mensen vroegtijdig door hitte, concludeerden onderzoekers van het Barcelona Institute for Global Health. Ruim 2.600 van die sterfgevallen hadden voorkomen kunnen worden.
De onderzoekers opperen het planten van bomen als mogelijke oplossing. Daardoor kan het jaarlijkse aantal doden door hittestress met veertig procent dalen, stellen ze.
Hitte-eilanden
Momenteel ligt ongeveer 15 procent van de oppervlakte van de onderzochte steden in de schaduw dankzij bomen. Dit wordt ook wel de canopy tree coverage genoemd. Door dat percentage te verhogen (door meer bomen te planten), neemt de hittestress aanzienlijk af. Bomen verhelpen namelijk een fenomeen dat urban heat island effect heet (vrij vertaald: hitte-eilanden in stedelijke gebieden). Het komt erop neer dat de temperatuur in stedelijke gebieden aanzienlijk hoger kan zijn dan in landelijke, omdat materialen als asfalt en beton hitte absorberen en vasthouden.
Met het oog op klimaatverandering kan de temperatuur in steden daarom al snel gevaarlijk worden. “Veel stadscentra zijn al te heet”, zegt Marc Nieuwenhuijsen, coauteur van het onderzoek. “We kunnen bomen gebruiken om de gevolgen van hitte terug te dringen en dodelijke slachtoffers te voorkomen.”
Goede standplaats
Daan Bleichrodt, tiny forest-expert bij het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN) en auteur van het boek Minibos in je tuin, sluit zich volledig aan bij die conclusie: “In kleine, stedelijke bossen kan het zomaar twintig graden koeler zijn dan op een nabijgelegen stoep. Groene ruimte kan echt veel doen om de temperatuur in steden te verlagen.”
Het is dan wel belangrijk dat bomen niet lukraak geplant worden, benadrukt hij. Daar moet goed over nagedacht worden: “Het is vooral belangrijk dat bomen een goede standplaats krijgen, waar ze oud kunnen en mogen worden. Eén volwassen boom zorgt voor meer bladerdek dan dertig sprietjes.”
Wat kenmerkt een goede standplaats dan? Bomen hebben licht, lucht, water en voeding nodig. De grond moet dus voldoende voedingsstoffen bevatten en vocht kunnen vasthouden. “Daarnaast moeten bomen goed kunnen ‘wortelen’”, zegt Bleichrodt. “Dat maak je mogelijk door ze te planten in losse grond, waar ze een doorwortelbare ruimte hebben van minimaal een meter diep.”
“Dat kan nog best een uitdaging zijn in steden”, vervolgt hij. “Door onder andere auto’s, fietsers en voetgangers is de grond in steden vaak juist stevig, aangestampt en compact.”
De voordelen van bomen benutten
Daarnaast is het belangrijk om goed na te denken over wélke bomen je dan plaatst. “Bomen zorgen niet alleen voor schaduw, maar zorgen bijvoorbeeld ook voor meer biodiversiteit”, aldus Bleichrodt. “Het is belangrijk om zoveel mogelijk van die voordelen te benutten. Om een voorbeeld te geven: een Amerikaanse eik biedt slechts leefruimte voor 13 diersoorten, maar bij een zomereik gaat het om meer dan vierhonderd soorten. Kies dus voor bomen die van nature voorkomen in de streek en voorkom monoculturen. Zo benut je de potentie van bomen optimaal.”
Als laatste pleit Bleichrodt ervoor dat bomen verbinding met elkaar moeten kunnen maken. “Bomen groeien beter in gemeenschappen. Kies dus voor een mix. Dan ben je als stad ook minder gevoelig voor plagen.”
Meer lezen over bomen?
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
